Ысырап сөзі араб тілінен еңген, «босқа шашу», «мөлшерсіз жұмсау», «шектен шығу» деген мағыналарды білдіреді.

Алла Тағаланың тарту еткен несібесін бет алды шашу, түбінде адамға өкініш алып келетін күнә. Алла Тағала қасиетті Құранда ысырап жөнінде былай деген:

وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ

«Жеңдер, ішіңдер бірақ ысырап етпендер! Алла Тағала ысырап еткендерді әлбетте жақсы көрмейді» (Ағраф суресі, 31-аят).

Ысырап етуші Жаратушымыздың алдында жағымсыз іс жасауымен қатар, шайтандардың бауырына айналады.

وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا

«Жақын туысқа, пақыр-міскінге һәм жолда қалған жолаушыға тиісті жақсылығыңды жаса! Мал дүниеңді орынсыз шашып-төгіп, ысырап қылма! Шүбәсіз ысырапшылар шайтандарға бауыр. Ал шайтан болса, Раббысына рақметі жоқ малғұн!» ( Исра суресі, 26-27-аяттар)

Ардақты Пайғамбарымыз (с.ғ.с) берілген нығметті қалауымызша тұтынуымызды рұқсат етіп, алайда ысырап жасауға тыйым салып, былай деді: «Адамды адасу жолына жетелейтін нәрсе, ысырапшылдық пен такәппарлық» (Бухари ).

Бабаларымыз да кейінгі ұрпақ сіз бен бізге ысырапшылдыққа бармай, қолдағы бар ырыздық-несібе мен берекетті орнымен пайдалана білуді өсиет еткен. Абай атамыз «Ғылым таппай мақтанба» өлеңінде ысырапшылдықты ең бір жаман әдет ретінде қарастырып былай деген:

«Өсек, өтірік, мақтаншақ,

Еріншек, бекер мал шашпақ –

Бес дұшпаның, білсеңіз».

Демек Алланың берген нығметінен жеп, ішіп, алайда дәулет артқан кезде, жағдайы төмен кедейдің, жетім-жесірлердің тиісті үлестерін беруді еш ұмытпау қажет. Сондай-ақ сырт көзге мақтану ниетімен қымбат киіну де ысыраптың бір түріне жатады. Сондықтан қаражатымызды пайдасы тиетін жерге жұмсап, зияны тиетін жерден аулақ болуымыз ләзім.

Тамақтанған кезде де өз мөлшерін сақтаған жөн. Ислам дінде аз тамақтанып тән саулығын күшейтумен қатар, мешкейлікпен артық асап, ысырапшылдыққа ұрынбау керектігі де ескертілген. Ардақты Пайғамбарымыз (с.ғ.с) бұл жөнінде былай деген: «Ішіп жеңдер, киініңдер және садақа беріңдер, бірақ ысырап пен тәкаппарлықтан сақтаныңдар» (Бұхари).

Сонымен қатар Алла Тағала Құран Кәрімде адамзат баласы уақыттың қадірін түсінуі қажет екендігін былай деп баяндайды:

وَالْعَصْرِإِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ

«Заманға серт! Негізінде адам баласы зияанда!» (Аср суресі, 1-2-аяттар)

Бұл аяттарда Жаратушымыз уақытпен серт етіп, сол уақытты дұрыс пайдалана алмаған адамдар қасіретте болатындығын ескертуде. Ал сол қасіреттен арылуымыз үшін ең бастысы әр бір сағат, күн, ай, жылымызды игі істермен өткізіп, сауапқа кенелудің жолын табуға көп көңіл бөліп, уақытты бекер өткізіп алудан сақтануымыз керек.

Ұйқы – Алланың ұлы нығметтерінің бірі. Адам баласы бұл дүниеде негізгі екі қалыпта болады. Оның бірі ұйқы болса, ал екіншісі сергектік. Орынсыз көп ұйқы уақыттың жауы. Көптеген кітаптар жазған ғалымдардың өмірбаянына қарасақ, олардың аз ұйықтап, көп ғылыммен шұғылданғандықтарын аңғарамыз. Ғалым болып кетпесек те, кез-келген адамға білім алу – парыз. Сондықтан ұйқымызды азайтып, уакытымызды тиімді пайдаланып, ғұмырымызды білім алуға жұмсайық.

Дінімізде меймандарға ас тарту етудің сауапты іс екендігі аят, хадистерде баяндалған. Қазақ дәстүріндегі жетісі, қырқы, жылын беру де тектен-тек пайда болмаған. Ол кезде қазақ ауылдарында ағайын-туған, жекжат-жұрағаттардың арасы өте шалғай болған. Көршілердің өзі де жақын жерде болмаған. Сондықтан алыстан көңілқос айта келген қонақтарға арнайы мал сойдырып, ет астырып, ас ұсыну қалыптасқан. Алайда қазіргі уақытта, қайтқан кісінің құрметіне берілетін құдайы астарды ысырапқа жол бермей атқару қажет. Ислам діні аталмыш асты қарызданып, қауғаланып міндетті турде өткізуді құп көрмейді. Себебі қазіргі уақытта адамдардың көбісі өзінің тұрмыс-тіршілігіне мән бермей, жетпей жатқан жағдайда да мол қаражат жұмсап, жылқы сойып, садақа беріп, әбігерге салынып, ас беруді әдетке айналдырған. Тіпті шектен тыс ойына келген әрекеттерге, ысырапшылдыққа жол берілген. Соның бірі – өлік шыққан үйдің дастарханы, тойдың дастарханымен бірдей деңгейге жетті. Орамал, жыртыс, ақша тарату шариғат міндеттемейтін ысырапшылдық. Санамыздағы ысырапшылдық сияқты кемшілікті имандылық тәлім-тәрбие, арқылы түзетуіміз қажет. Құран мен сүннеттегі осыншама ұстанымдарға құлақ түрілсе, ысырапшылдықтың алды алынары сөзсіз.

Қазақтың тойсыз күні жоқ. Салт-дәстуріміздің қатаң сақталуымен тәрбиелік маңызы зор болып есептелетін тойлардың өзі де бұрынғы денгейінен құлдырап, даралықпен даңғазалыққа айналған. Бүгінгі күні дәстүр мен дарақылықты шатастырып, ысырапшылдыққа жол беретіндер көп. Қанымызға сіңген көптеген дағдылар мен қасақ қағидаларды өзгертпейінше, біздің толыққанды жаңғыруымыз мумкін емес.

Прагматизм – өзінің ұлттық және жеке байлығыңды нақты біліп, оны үнемді пайдалануың әрі соған сәйкес болашағыңды жоспарлай алуың және ысырапшылдық пен астамшылдыққа, даңғойлық пен кердеңдікке жол бермеу деген сөз. Қазіргі қоғамда шынайы мәдинеттің белгісі орынсыз сән-салтанат емес, керісінше ұстамдылық пен қанағатшылдықты, қарапайымдылық пен үнемшілдікті орынды пайдалану – көрегенділікті көрсетеді. Тойға тыйым салу немесе шектеу қоюды қалап отырған жоқпыз, бәлки астамшылдыққа тосқауыл болатын барлық амалдарды жұзеге асыруымыз қажет.

Ұзынкөл аудандық

«Балықты» мешітінің бас имамы

Ажмахан Есенгелді Сақтағанұлы

Имандылық – бала тәрбиесінің ең басты қайнар бұлағы. Сондықтан тәрбиені діннен бөлек алып қарауға әсте болмайды. Қаншалықты жақсы тәрбие көрсе де, дініне енжар, селқос қарайтын, имандылық негіздеріне аса мән бермейтін ұрпақ екі дүниеде де мұратқа толық жете алмайды.

Қазіргі жаһандану заманында қоғамымыздағы кейбір жастардың әдепсіз әдептерге, мұсылманға жат қылықтарға бой алдыру, батыстық мәдениетке еліктеп, әзәзіл әуендерге үйір блып, ақырында болашағынан үміт күттірген өскелен ұрпақтың ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық, рухани құндылықтарға қарсы келуінің басты себебі де, сөз жоқ, нақ осы имандылық тәрбиенің әлсіздігінен немесе жоқтығынан.

Асыл дініміз туылған нәрестеден бастап , ер жеткенге дейін перзентке қандай тәрбие беру керектігін нақтылап берген. Алла Тағала қасиеті Құран Кәрімде былай дейді:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ

«Уа иман келтіргендер! Өздеріңді және отбасыларыңды отыны адамдар мен тастар болған оттан (тозақтан) сақтаңыздар» Тахрим сүресі, 6-аят. Сонымен қатар Алла Тағала басқа аятта былай деп бұйырады:

وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا ۖ لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا ۖ نَّحْنُ نَرْزُقُكَ ۗ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَىٰ

«Отбасыңды намаз оқуға бұйыр және өзің де намаз оқуда табандылық таныт. Біз сенен ризық сұрамаймыз, керісінше сенің ризық-несібеңді Біз берудеміз. Расында, жақсы нәтеже тақуаларға» Таһа сүресі, 132-аят.

Ибн Омар (р.ғ.) Алла Елшісінің (с.а.с) былай дегенін риуаят еткен: «Сендердің бәрің де бақташысыңдар, бәрің де өз отарларыңа жауаптысыңдар. Әмірші адамдарға бақташы, ол сол отарына жауапты, ер кісі өз отбасына бақташы, сол отарына жауапты, ал әйел күйеуінің үйіне және баласына бақташы әрі соларға жауапты, кісінің құлы (қызметкері) қожайынның малына бақташы әрі соған жауапты. Әлбетте, бәрің де бақташысыңдар әрі бәрің де өз отарларыңа жауаптысыңдар!». Балаларды сүйіспеншілікпен тәрбиелеп, махабат нұрын жаудыру әр ата-ананың міндеті. Сәбиге туған кезден бастап жақсы тәрбие беру керек. Оның тыныш, мамыражай жағдайда өскені жөн. Оған қатты дауыс көтеріп ұрсуға, жекуге, қорқытуға болмайды. Сондай-ақ айқай-шу, төбелес сияқты жағымсыз көріністер көрсетілмеуі тиіс. Мұндай әрекеттер баланың жүйкесіне теріс әсер етіп, оның ақыл-есінің кемуіне әкеп соғуы ықтимал. «Әрбір туылған сәби фитрада (әуелгі таза болмыста, яғни еш нәрседен бейхабар пәк болып) туылады. Кейін әке-шешесі оны не яһуди, не христиан, не отқа табынушы етеді. Сондықтан ата-ананың балаға дұрыс үлгі болуы – игі ұрпақ тәрбиелеп шығарудың басты талабы. Сонымен, бала тәрбиесінің басты ұстындарын былайша бөлуге болады:

1. Жаңа туылған нәрестеге мейлінше сүйіспеншілікпен, мейірім-шапағатпен, ыстық ықыласпен қарау керек.
2. Өзін-өзі ұстай білу, сабырлылық сезімін қалыптастыру.
3. Ата-ананың жақсы үлгі болуы.
4. Жақсы білім беру.

Егер ата-ана ұрпағын нағыз шынайы мұсылман етіп тәрбиелей алса, онда олардың баласы қиямет күні жұмақ қақпасының алдында отырып: «Әке-шешем кірмесе, мен де кірмеймін»,- дейді екен. Ізгі ұрпақ тәрбиелегені үшін ата-анаға осы дүниеде де, ақыретте де үлкен құрмет, шексіз қошемет бар.

Жалпы баланың тәрбиесіне әсер ететін төрт фактор бар:

1. Отбасы;
2. Сыртқы орта («көше»);
3. Мектеп;
4. Қоғам және жалпы қоғамдық мәдениет.

Демек, бала тәрбиесі ата-ананың, мектептің, қала берді жалпы мұсылман қоғамның ортақ ісі. Жаратушы Хақ Тағала мұсылмандардың ізгі істерде әрдайым тізе қосып, бірге жүзеге асырауларына үндеп былай дейді:

وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ ۖ وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ۚ

«Ізгілік пен тақуалықта бір-біріңе жәрдемдесіңдер! Ал күнәлі істерде һәм дұшпандық жасап, шектен шығуда бір-біріңе болыспаңдар» Мәйда сүресі, 2-аят.

Халық нақылында: «Алтыға дейін патшадай сыйла, алтыдан кейін құлдай жұмса, он алтыда досындай сырлас» делінеді.

Ұлы Жаратушымыз былай дейді: «Балаларын толыққанды емізгісі келетін аналар толық екі жыл емізеді. Ананың азығы мен киімі шама-шарқынша баланың әкесіне міндет. Әркімге шамасы келетін нәрсе ғана жүктеледі. Ана да, әке де баланың себебінен зиян шекпесін. Сондай-ақ, мұрагер де сондай. Егер ата-ана өзара ризашылықпен кеңесіп, емшектен шығаруды қаласа, сонда екеуіне күнә жоқ. Ал егер балаларыңды (басқа әйелге) емізгілерің келсе, ақысын келсім бойынша төлеген болсаңдар, (бұл да) сендерге күнә емес. Алладан қорқыңдар да біліңдер! Расында Алла істегендеріңді толық көруші» Бақара сүресі, 233-аят.

Демек, ата-ана баласын толыққанды емізгісі келетін болса, екі жыл бойы емізуі тиіс. Ал ата-анасы тамақ жей алатын жағдайға келген баласын екі жылға толтырмай емшектен шығарып жатса, онда Алла Тағала айтқандай оларға күнә жоқ. Тек әуелі дәрігермен кеңесуді ұмытпаған жөн. Осыны есімізден шығармауымыз керек! Қазақтың мына: «Ел боламын десең, бесігіңді түзе», «Отан отбасынан басталады», «Атадан жақсы ұл туса, есіктегі басын төрге сүйрер. Атадан жаман ұл туса, төрдегі басын есікке сүйрер» нақылдары да, бала тәрбиесіне аса қатты мән берілуі керектігінің айғағы болып табылады. Қазіргі жасөспірім балалар теледидарға телміріп, одан қалса ұялы телефонға және компьютерлік атыс-шабыс, төбелес, тонау, т.б. ойындарға әуестігі басылар емес. Осы орайда: «Теледидар көрсе-көрсін, ұялы телефон және компьютер ойнаса-ойнасын, тек жыламаса, бұзықтық істемесе, босқа қаңғырмаса, әйтеуір мазамды алмай тыныш отырса болды»,- деген немқұрайлылықтан барынша сақтанып, бала тәрбиесіне баса назар аудару қажет. Перзентіңізге көңіл бөліп, оған ғибратты әңгімелер мен киссалар айтып берсеңіз, түптің түбінде еңбегіңіздің жеміс берері даусыз. Ал, енді сол немқұрайлылықпен жүре берсек ақыры не болмақ деп бір сәтке ой жүгіртіп көрдіңіздер ме?! Перзентіңіздің күн сайын алдынан түспейтін әлеуметтік желі мен ғаламтор және құрдымға апаратын құмар ойындар мен зиянды бағдарламалар жастардың сана-сезімі мен ақыл-ойын біртіндеп улап, неше түрлі қылмыстық әрекеттерге итермелеуі әбден мүмкін.

Жеткіншектер үшін ғаламтордың бір зиянды жағы, мұнда әр түрлі құмар ойындары, зиянды бағдарламалар да жетіп артылады. Алаяқтар мен хакерлер жастарды ғаламторға тәуелді етіп, бұлыңғыр қарым-қатынас, жыныстық байланыс жасауға шақырып, виртуальды әлемге қызықтырып, ақыл-ойы әлі қалыптаспаған ұл-қыздарымызды еліктіріп, есінен айырады. Әрине, кәзіргідей техникалық-ғылими прогресс дамыған заманда компьютердің, ғаламтордың дұрыс пайдалана білген адамға пайдасы зор. Ол-талас туғызбайтын ақиқат. Тек оған біздің көптеген жастарымыздың таным-түсінігі жетпей жататыны болмаса... Демек, компьютерде отырған адамның миының үштен бірі істемей тұрады, -дейді. Демек, ғаламтордың соншама зиянын естіп, біле тұра неге алдын алмасқа? Ол үшін не істеуіміз керек деген сұрақ туындары сөзсіз. Әрине оның жауабы бар. Олай болса, ұл-қызымыз иманды да ибалы болсын десек, өзімізге де, балаларымызға да адамзаттың асыл тәжі Пайғамбарымыздың (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) өнегелі өмірінен ғибрат алуды және Алла Елшісінің (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) өзін өмірлік өнеге ете білуді үйренейік. Бұл жөнінде Алла Тағала қасиетті Құран Кәрімде былай деп баян етеді:

لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا

«Шүбәсіз, Алла Елшісінде сендер үшін әрі Аллаға және ақирет күніне бар үмітін артқан (Алланы және ақирет күнін жан-тәнімен қалайтын) һәм Алланы көп еске алып, Оған көп құлшылық ететіндер үшін қай жағынан алсақ та теңдессіз үлгі-өнеге бар» Ахзаб сүресі, 21-аят.

Ендеше, Алла Тағаланың өзі сүйген Мұхаммед пайғамбарды (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) балаларымыз жақсы көретін болса, онда Жаратушы Иеміз де оларды сүйетіні шүбәсіз. Ал, Алла сүйген ұрпақтан бақытты ұрпақ қайдан болсын!

Қорыта келе, Елбасымыздың: «Біз – тегіміз түрік, дініміз – Ислам екенін ұмытпаумыз керек. Ол үшін касиетті кітап Құран Кәрімді насихаттауды естен шығармауымыз керек»,-деген ұлағатты сөзін айтқым келеді. Пайғамбарымыздың (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) өсиеттерінің бірінде: «Ешбір ата-ана өз баласына көркем әдептен артық сый-мұра қалдыра алмайды»,-делінген (Тирмизи). Даналарымыз айтпақшы: «Атадан үш ұл туады: «Бірі атадан өте туады. Бірі жете туады. Енді бірі кері кете туады».

Ендеше, Алла Тағала бізге атадан жасық туатын емес, атадан асып туатын ұлағатты ұл мен инабатты қыз тәрбиелеуімізді нәсіп еткей!

Денисов аудандық «Жұма» мешітінің

бас имамы Байшев Болатжан Ғалымұлы

Намаздың маңыздылығы:

Алла Тағала намаздың маңыздылығы жөнінде Құран Кәрімде былай деп, баян етеді:

قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَكَّىٰ وَذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّىٰ

«Ал (күпірліктен, Аллаға серік қосудан, күнә атаулыдан, дүниеқұмарлықтан) арылған, шүбәсіз, азаптан құтылып, мұратына жетеді». Сондай-ақ Раббысының атын еске алып, намаз оқыған да құтылады» .

Ал Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят еткен хадисте Пайғамбарымыз (ﷺ) былай деген:

عَنْ‏ ‏ابْنِ عُمَرَ ‏رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا ‏قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ‏ ‏صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "‏بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ: شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ‏ ‏مُحَمَّدًا‏ ‏رَسُولُ اللَّهِ وَ إِقَامِ الصَّلَاةِ وَ إِيتَاءِ الزَّكَاةِ وَ الْحَجِّ وَ صَوْمِ رَمَضَانَ".

«Ислам бес негізге тұрғызылған: Алладан басқа құдайдың жоқтығына және Мұхаммадтың (ﷺ) Оның елшісі екендігіне куәлік етіп, иман келтіру, намаз оқу, зекет беру, қажылық жасау және рамазан айында ораза ұстау».

Алла Тағаланың ең сүйікті құлшылығы ол – намаз. Бұған Абдулла ибн Масғұттың (р.а.) басынан өткен мына бір оқиғасы дәлел болмақ.

عَنْ عَبْدِ اللّه بن مَسْعُودٍ رضي اللّه عنه قال: "سَأَلْتُ رَسُولَ اللّه صَلَّى اللّه عَلَيْهِ وَسلَّمَ: أَي الْعَمَلِ أَحَبُّ إلى اللّه؟ قال: "الصَّلاةُ عَلَى وَقْتِهَا". متفق عليه

Абдулла ибн Мсғуд (р.а.) былай деген: «Бірде мен Алла Елшісінен (ﷺ): «Алла Тағаланың ең сүйікті амалы қандай?»-деп сұрадым. Пайғамбарымыз (ﷺ): «Уақытында оқылған намаз»,-деп жауап берді» .

Намаз мүміннің және кәпірдің арасын ажырататұғын нәрсе. Бұл жөнінде Джәбир ибн Абдулла (р.а.) Алла Елшісінің (ﷺ) былай дегенін естіген:

عن جابر قال: سمعت النبي صلى الله عليه وسلم يقول: "بَيْنَ الرَّجُلِ وَبَيْنَ الشِّرْكِ وَالْكُفْرِ تَرْكُ الصَّلَاةِ" رواه مسلم.

«Расында, адамның және серік қосу мен күпірліктің арасын байланыстыратын нәрсе – намазды тәрк қылу» . Имам Әбу Ханифа мен оның шәкірттерінің, Куфалық ғалымдардың, имам Мәлік пен Суфян әс-Сәуридің, имам Шафиғидің шәкірті әл-Музанидің және т.б. көпшілік ғұламалардың көзқарасы бойынша немқұрайлық және жалқаулық себепті намаз оқымайтын адам кәпір болып есептелмейді. Олар бұл хадисте, намаздың парыздығын мүлде мойындамай, жоққа шығарған кісі жайлы айтылған деп, тұжырым жасаған.

Абдулла ибн Амр (р.а.) риуаят еткен хадисте Алла Елшісі (ﷺ) дүние тіршілігінде намазын сақтықпен уақытылы орындаған адамға, қиямет күні намаздың оған берер пайдасы өте орасан зор болатындығын былай деп жеткізген:

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "أَنَّهُ ذَكَرَ الصَّلاةَ يَوْمًا فَقَالَ: مَنْ حَافَظَ عَلَيْهَا كَانَتْ لَهُ نُورًا وَبُرْهَانًا وَنَجَاةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ، وَمَنْ لَمْ يُحَافِظْ عَلَيْهَا لَمْ يَكُنْ لَهُ بُرْهَانٌ وَلا نُورٌ وَلا نَجَاةٌ، وَكَانَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَعَ قَارُونَ وَهَامَانَ وَفِرْعَوْنَ وَأُبَيِّ بْنِ خَلَفٍ

«Бірде Алланың Елшісі (ﷺ) намаз жайлы сөз қозғап былай деген: «Кімде-кім, оны қадағалап орындайтын болса, онда ол оның жарық нұрына, жақтаушы куәгеріне және қиямет күніндегі құтқарушысына айналады. Ал кімде-кім, немқұрайлық танытып, оны орындамайтын болса, онда ол оның не жарық нұры да, не қорғаны да, не құтқарушысы да болмайды. Тіпті қиямет күні ол Перғауынмен, Хаманмен және Убай ибн Халафпен бірге болады» .

Омар (р.а.) халиф болған кезінде, өзінің барлық өкілдеріне қатысты үндеу хатын шығарып, былай деп, талап қойған болатын:

عَنْ نَافِع مَوْلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ، أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّاب، كَتَبَ إِلَى عُمَّالِهِ: "إِنَّ أَهَمَّ أَمْرِكُمْ عِنْدِي الصَّلَاةُ ، فَمَنْ حَفِظَهَا وَحَافَظَ عَلَيْهَا، حَفِظَ دِينَهُ، وَمَنْ ضَيَّعَهَا فَهُوَ لِمَا سِوَاهَا أَضْيَعُ

«Расында мен, сендердің ең маңызды міндеттерің – намаз деп есептеймін. Өйткені, намазына сақтық танытатын адам, Ислам дінінің басқа да біндеттеріне дәл солай сақтық танытады. Ал егер ол намазына селқостық танытатын болса, онда ол Илсамның басқа да міндеттерін оп-оңай бұзатын болады» .

Намаздың құндылығы:

Құран мен хадистерде намаздың көптеген сансыз құндылықтары баян етілген. Алла Тағала намаздың арсыздық пен жеккөрінішті нәрселерден тыятындығы жайлы былай деген:

إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنكَرِ ۗ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ ۗ

«Өйткені намаз – адам баласын арсыздықтан һәм жамандық атаулыдан (теріс қылықтардан) тыяды. Ал Алланы үнемі (жүрекпен тілмен һәм іс жүзінде) еске алу болса, құлшылықтың ең үлкені, ең зоры» .

Сонымен қатар намазды Раббысының разылығы үшін толық орындаған адамға, Алла Тағала Фердаус жұмағын нәсіп ететіндігін былай деп баян етеді:

وَالَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَوَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ أُولَٰئِكَ هُمُ الْوَارِثُونَ الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ

«Намаздарын кемеліне жеткізе, үзбей әрі уақытылы оқиды. Міне солар нағыз мұрагерлер. Олар (пейіштің төрі) Фердаусқа мирасқор болады. Олар онда мәңгі-бақи мекендейді» .

Әбу Һурайра (р.а.) риуаят еткен хадисте, Алла Елшісі (ﷺ) бес уақыт намаздың өзі, жасаған күнәларымыздың каффараты болып есептелетіндігін былай деп жеткізген:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه، أَنَّ رَسُولَ اللّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَقُولُ: "الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ، وَالْجُمُعَةُ إِلَى الْجُمُعَةِ، وَرَمَضَانُ إِلَى رَمَضَانَ، مُكَفِّرَاتٌ مَا بَيْنَهُنَّ، إِذَا اجْتَنَبَ الْكَبَائِرَ". رواه مسلم

«Егер адам баласы үлкен күнәләрдан сақтанса, онда бес уақыт намадың, осы жұма мен келесі жұманың және бұл Рамазан айы мен келесі Рамазан айының арасында жасалған күнәләр кешіріледі» .

Сондай-ақ Әбу Һурайра (р.а.) риуаят еткен тағы басқа бір хадисте Алла Елшісі (ﷺ) күніне бес рет суға шомылған адам денесіндегі ластықтан қалай тазарылатын болса, күніне бес рет намаз оқитын адам да дәл солай, бойындағы күнәларынан арылатындығын былай деп жеткезгін:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : "أَرَأَيْتُمْ لَوْ أَنَّ نَهْرًا بِبَابِ أَحَدِكُمْ يَغْتَسِلُ مِنْهُ كُلَّ يَوْمٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ هَلْ يَبْقَى مِنْ دَرَنِهِ شَيْءٌ؟ قَالُوا: لَا يَبْقَى مِنْ دَرَنِهِ شَيْءٌ. قَالَ: فَذَلِكَ مَثَلُ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ يَمْحُو اللَّهُ بِهِنَّ الْخَطَايَا"

«Егер адам күніне бес рет үйінің жанында ағып жатқан өзенге шомылса, бойында қандай да бір ластық қалар ма еді?» Сахабалары: «жоқ, ластығынан ешнәрсе қалмайды»,-деп жауаберді. Сонда Пайғамбарымыз (ﷺ): «Бес уақыт намаздың да мысалы дәл солай. Алла Тағала онымен күнәләрды кешіреді»,-деген .

Анас (р.а.) жеткізген риуаятта Пайғамбарымыз (ﷺ) намаз оқып жатқан адамның Жаратушы Иесімен сырласатынын ұқтырып, былай деген:

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ :"إِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا صَلَّى يُنَاجِي رَبَّهُ"، متفق عليه

«Расында, егер сендердің біреулерің намаз оқып жатқан болса, онда ол Раббысымен сыбырлап сөйлесіп жатыр» .

Әбу Зар (р.а.) риуаят еткен хадисінде, намаз оқитын адамның бойынан күнәлары төгілетіндігін былай деп жеткізген: «Бірде Пайғамбарымыз (ﷺ) өзінің үйінен шықты. Күз мезгілі болған соң ағаштардың жапырақтары түсіп жатты. Ол (ﷺ) ағаштың екі шыбығын ұстай қалған кезде, олардың жапырақтары шашылып, жерге төгілді. Бұған қатысты Ол (ﷺ) назар аудартып былай деді: «Ей Әбу Зар (р.а.), қашан мұсылман адам намазын Алланың разылығы үшін оқыса, онда оның бойынан мына жапырақтар түскендей, күнәлары төгіледі» .

Намаз – бұл Пайғамбарымыздың (ﷺ) көзінің қарашығы, қуанышы және жарық нұры. Себебі Әнәс ибн Мәлік (р.а.) риуаят еткен хадисте Алланың Елшісі (ﷺ) намаздың құндылығы жөнінде былай деген:

عن أنس بن مالك رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "جُعِلَتْ قُرَّةُ عَيْنِي فِي الصَّلَاةِ"

«Намаз – көзімнің қарашығы»

Мұсылмандардың басшысы Әбу Бәкірдің (р.а.) әдеттегі дағдысының бірі, намаз уақыты жақындаған кезде былай деп ескерту жасайтын

كَانَ أَبُو بَكْر رَضِيَ اللهُ عَنْهُ يَقُول إِذَا حَضَرَت الصَّلَاة : "قُومُوا إِلَى نَارِكُمْ اَلَّتِي أَوْقَدْتُمُوهَا فَأَطْفِئُوهَا"

«Тұрыңдар! Намаз оқумен (күнә жасау арқылы) өздеріңді өртеу үшін тұтатқан отты, өшіріңдер» .

Қостанай облыстық «Марал ишан» мешітінің наиб имамы Сыздықов Дархан Манарбекұлы

Жақында Елбасының тариxи сананы жаңғыртуға бастайтын "Ұлы даланың жеті қыры" атты бағдарламалық мақаласы жарық көрді. Толымды мақалада мемлекет басшысы халық көкейінде жүрген көптеген дүниелерді тілге тиек етті.

Өзім осы мақаланы ерекше ден қойып оқыдым. Содан кейін өз ойымды ортаға салғанды жөн көріп қолыма қалам алдым.

Ең алдымен Алланың нәсіп етуімен ата-бабаларымыздың аманат еткен ұланғайыр жерді, қасиетті қара шаңырағымызға бақ болып қонған тәуелсіздік тізгінін мықты ұстау. Оған сызат түсірмей, қайта оның іргетасының мықты болып беки түсуі үшін, егемен елдің әр азаматы өз үлесін қоса түсу.

Сондай-ақ алдыңғы қатарлы өркениетті елдермен терезе теңестіру. Ол үшін елдің ынтымақ-бірлігін нығайту және жас ұрпақты сапалы білім мен тағылымды тәрбиеге баулып, ғылымды игере білуге шынайы талпыныс жасау.

Бәсекелік қабілетті арттырудың жолы да – білімге құштарлықтан бастау алмақ. Шынымен де жас ұрпақтың бойына ұлттық құндылықтарды сіңіре отырып, жаһандық өзгерістерге бейім әрі патриоттық рухта тәрбиелеу қашанда өзекті.

Білім – адам баласының қоршаған ортаны танып-білуге, оны меңгеруге деген ұмтылысы. Асыл дініміз де оқып-үйренуді, ғылыммен айналысуды жоғары бағалайды және ғалымдардың дәрежесін биік тұғырға қояды.

Адам баласының қоғамдық ортадағы дәрежесі осы – білім деңгейіне қарай анықталады. Бір сөзбен айтқанда, білім алу, сауатты болу – дініміздің ең басты талабы.

Атадан балаға қалған құнды қазына, мәдени мол мұрамызды сақтап, оны әлі де дамыта түсу. Дүйім жұртқа әйгілі болған тарихи орындарды дәріптеу. Еліміздiң мәдени мұрасын зерделеп, қалпына келтiруге және тиiмдi пайдалану жұмыстарын iске асыру. Яғни Ұлы даланың көне ұлттық өнеріміздің төл тарихын жаңғырту.

«Ел үмітін ер ақтар, ер атағын ел сақтар» демекші, батыр, қаһармандарымыз бен ұлы ойшылдарымызды, қиын-қыстау кезеңдерде ел басқарған тұлғаларымыздың ерен еңбектерін жас ұрпақтың бойына жақынырақ таныта білу. «Еңбек етсең еленерсің, еңбегіңе кенелерсің. Есің жиып, етек жауып, елге жетіп теңелерсің» -дегендей адал еңбек етудің маңыздылығын ұғындыру қажет.

Сондай-ақ шойын темірді қамырша иіп, өнеркәсібін дамытқан, желдей ескен асауларды ең алғаш қолға үйретіп, оны ұлттық салауаттылық мәдениет пен шаруашылық пайдасына асырған да біздің бабаларымыз емес пе.

Бабадан қалған кең байтақ жеріміздің табиғат байлығы мен әсем-көркемдігі де көзтартар кереметтер. Міне, осындай ғаламат дүниелерді халқымызға нәсіп еткен Жаратушы Хақ тағалаға сансыз шүкірлер болсын.

Елбасы өзінің айтулы мақаласында – ұлттың рухани санасына жаңа серпіліс беріп, осы құндылықтарымызды дәріптей білуіміз керектігіне жан-жақты тоқталды.

Ұлттық санасы жаңғырып, төл тарихын түгендеп, дәстүрлі діні мен ділін дәріптеген азаматтың еңсесі қашанда биік болмақ.

Бабалар аманатына адал болып, Тәуелсіздіктің тұғырын төмендетпей, ел ынтымағының одан әрі нығаюына өз үлесімізді қоса білейік!

Өмірдің талай тар жол, тайғақ кешуінен өткен Өр халқымыздың намысы биік, жігері мықты, арманы асқақ болуын бір Алла өзі нәсіп еткей!

Бектұрсын Торғайбайұлы, Арқалық қалалық «Мухтасиб Әлмұхаммед» мешітінің бас имамы

Имандылық тәрбиесі – өркениетті ел болуға талпынған бүгінгі қоғам үшін өзекті мәселе. Ал, жас ұрпақтың жүрегіне имандылық дәнін сеуіп, оны одан әрі дамыту, аға буын өкілдерімен білікті ұстаздардың, тарихқа жетік, салтқа берік білікті мамандардың қолында.

Адамға қойылатын басты талап – асыл да ізгі адамгершілік қасиеттерді бойына сіңірген, ұлағатты иманды азамат болып шығу. Өйткені адам баласы өзінің адамгершілігімен, қайырымдылығымен ардақты. Адамгершілік – адамның рухани арқауы.

Жарқын болашақ иесі жастар дейтін болсақ, оларды имандылық пен адамгершілік қасиеттерге тәрбиелеу басты міндет. «Имандылық» сөзінің ауқымы өте кең. Мәселен ол – ар-ұятты әрі инабатты болуды және үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсетуді талап етеді. Ар-ұят – иманның кілті. Ұят – жақсылықтың өзегі. Жамандықтың тамырын түбегейлі жоятын да осы қасиет. Әнас (р.а.) риуаят еткен хадисте Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Расында, әрбір діннің өзіне тән мінезі бар. Исламның мінезі ұят»,-деп дінімізде ұяттың маңыздылығын атап көрсетіп кеткен. Тағы бір хадисінде: «Ұят пен иман тығыз байланыста. Егер  ұят кетсе, екіншісі де бірге кетеді»,-деп ұяттан ажыраған кісінің иманнан да қол үзетінін жеткізген.

Ұят иманның жемісі. Иманы кәміл болған пенденің ұяты да кәміл дәрежеде болары сөзсіз. Сондықтан болар шариғатпен сусындап салт-дәстүрін дінімен ұштастыра білген дана бабаларымыз: «Пайда ойлама – ар ойла» деп, ұяттың қаншалықты қымбат дүние екендігін дөп басып көрсеткен.  Шәкәрім Құдайбердіұлы өзінің өлең шумағында иман жүзді адамды сипаттап былай деген:

«Кiмде болса шын мiнез, Болмас онда екi сөз,
Өлтiрсе де көзбе-көз, Иманын сатып, алмас бөз.
Иман да сол, дiн де сол – Адаспайтын айқын жол,
Күнде!, мейлiң, ыза бол, Пейiшке анық кiредi ол».

Имандылық деген бір ғана сөздің бойына ұят, ар, ынсап, қанағат сықылды бүкіл жақсы қасиеттер түгел сыйып тұр.

Құранда Алла Тағала Әли-Имран сүресінің 134-ші аятында: «Олар кеңшілікте, таршылықта Алла жолында мал сарып қылғандар. Сондай-ақ олар ашуларын жеңушілер, адамдарды кешірім етушілер. Алла Тағала жақсылық істеушілерді сүйеді»-делінген. Аятта ашуын жеңушілер жайлы да сөз қозғалуда. Жалпы ашу – адамның көркем мінез-құлқын құртып, оның денсаулығына зиян келтіреді. Сүйікті Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Нағыз мықты – шаршы алаңында біреуді жыққан адам емес. Асылында, нағыз мықты, ашуланған кезде өз нәпсіне ие болып, ашуын жеңе білген адам»,-деген. Байқасақ, шынымен адам баласы ашуланған кезде шайтанның қолындағы ойыншығына, оның тұтқынына айналады. Шайтан оны оп-оңай өзіне бағындырып, күнә істеуге итермелейді. Сондықтан, ашудың соңы үлкен өкініш пен күнәға душар етуі мүмкін екендігін естен шығармауымыз керек. Сол себепті де, Алла Тағала мұсылмандарға ашуы келген уақытта, өзінің ызасына ұстамды бола білуін және оған қатысты зиян келтірілген жағдайда Алла разылығы үшін өзгелерді кешіре білуді бұйырды.

Адам баласы әрдайым шыншыл болса, адал еңбекпен мал тауып, асын адалынан жесе, жақсылармен дос болып, ілім үйренсе, мейірімді де қайырымды болса, үнемі көңілді де пәк жүрсе, міне осылай ғана ол, өзінің мұсылмандығына адалдық таныта алады.

Қазіргі кезде ел болашағы – жастар, еліміздің келешегін көркейтетін білімді ұрпақ деген сөздерді жиі естиміз. Әрине, қай халықтың да болмасын, мемлекеттік даму жолы – жас буынға, олардың тәрбиеленіп, ортаға сай озық білім игеріп шығуына баса назар аударылады. Бүгінгідей ақпарат пен технологиялық жаңалықтар кезек шарпыған заманда, оқуға, ғылымға сүйеніп, бұл салалардағы жетістіктерге иек артқан дұрыс-ақ. Алайда жастардың саналы азамат болып қалыптасуының кілті тек құрғақ білімде еме. Адам баласының тура жолдан адаспай, адамгершілігі мол, дұрыс азамат қатарына жетуі, оның тәрбиесіне, ата-анасының мейірім көрсете алуына тікелей байланысты. Сондықтан өскелең ұрпақты жаһанданудың жойқын соққысына ұрындырып алмай, өз ұлтының мәдениетінен алшақтамай өсуіне дұрыс жол сілтеуіміз қажет. Ол үшін рухани құндылықтарымызды ұрпақ санасына сіңдірген абзал. Адамды адам ететін, оны биік дәрежеге көтеретін, оның дүние-мүлкі емес, бәлкім оның өмір бойы жиған-терген әрі өзгелермен бөліскен пайдалы ілімі. Хақ дініміздің алғашқы: «Ей Мұхаммед! Оқы! Раббыңның атымен оқы! Ол Алла, адамды ұйыған бір тамшы қан түйірінен жаратты. Оқы! Раббың аса жомарт! Ол адамға қаламмен жазуды үйретті. Адамға білмеген нәрселерін үйретті»,-деп түскен «Ғалақ» сүресінің 1-5-аятары да білім жөнінде нәзіл болғандығы баршамызға аян.

Бұл уахи-бұйрық жер бетіне ғаламат төңкеріс әкелді. «Тал бесіктен жер бесікке дейін ғылым үйрену мұсылманға парыз»,-деп ұран тасталып, санасын тұрмыс билеген жұрттың пиғылына Хақтың сәулесін түсіріп, жан-дүниесіне қозғау салды. Иман байлығымен бірге, білім байлығына қаныққан жұрт, қағанағы қарқ, сағанағы сарқ ғұмыр кешті. Әлемге мұсылман өркениетінің шұғыласы түсіп өзге өңірлерге жетіп, басқа дін өкілдері де өркениет биігіне көтерілді.

Бүгінгі таңдағы рухани жаңғыруды жү­зеге асырудағы басым бағыттардың бірі ол – ұлт­тық құндылық­тары­мыз­ды жаңғыртумен қатар, әдет-ғұрып, салт-дәс­түр арқылы өскелең ұрпақты тәрбиелеу. Халқымызда: «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған.

Жастарды имандылыққа тәрбиелеу негізі отбасынан басталады. Ата-ананың тәрбиесі бала мінезінің ірге тасы. «Сүтпен біткен мінез сүйекпен кетеді»,-деген нақыл, ең алдымен тәрбие мәселесіне қаншалықты терең  мән берілетінін көрсетеді. Тәрбиелік мәні, салмағы да мол қазақтың осы бір нақылынан ой тарқатар болсақ, бауырындағы балапанына жөн-жосық, өнеге көрсете алмаған ата-ана уысынан баланың қалай шығып кеткенін байқамай да қалады. Өмірді көруге, білуге құштар жас, басқа бағытты, басқа құндылықты тез қабылдайды. Сондықтан баланы дұрыс қадағалап тәрбие беру аса маңызды әрі жауапты іс. Осындай екі дүниеде де жауапты болған істерге – аға буын өкілдері, әрбір ата-ана, баршамыз да өз ұрпағымыздың игілігі үшін, қуатты қоғам қалыптастыру жолында аянбай, қажымай, талмай еңбек етейік. Алла Тағала ұрпағымыздың ұлағатты, жастарымыз жігерлі, келешегіміздің кемел болуын нәсіп етсін!

Арқалық қалалық
«Мухтасиб Әлмұхаммед» мешітінің
Бас имамы Бектұрсын Уәлиев

Әлемдердің Раббысы – Аллаға сансыз шүкірлер мен мақтау-мадақтар болсын! Пайғамбарымыз Мұхаммадқа (ﷺ), оның отбасы мүшелеріне және барлық сахабаларына Алланың игілігі мен сәлемі болсын!

Қасиетті Құран Кәрімнің «Тин» сүресінде Ұлы Раббымыз адамзат баласының ең көркем жаратылыс екенін былай деп баяндайды:

لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ

«Шүбәсіз, Біз адам баласын ең көркем, ең керемет бейнеде жараттық». Осылайша адамның дене бітімін өте көркем түрде, дене мүшелерін лайықтастырып әрі қажетті ішкі, сыртқы сипаттармен бірге жаратып, адамзат баласын өзге мақұлықтардан даралап, дәрежесін көтеріп қойды.

Құдіреті шексіз Алла Тағала әу бастан-ақ адамды ер мен әйел етіп жаратып, оларға айрықша ерекшеліктер сыйлаған. Рас, әйел – нәзік, әлсіз және сезімге жақын жаратылыс. Дегенмен, әйелге басқа ешбір тіршілік иесіне бұйырмаған аса құрметті де маңызды мәртебе берілген. Бұл жөнінде Алла Тағала былай деген:

يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً

«Ей, адамдар! Бәріңді бір жаннан (бір кісіден) жаратқан һәм одан жұбын жаратып, ол екеуінен көптеген ерлер мен әйелдер өрбітіп, жер бетіне таратқан Раббыларыңа қарсы келуден сақтаныңдар». Сонымен қатар Құранның келесі басқа аятында Жаратушы Иеміз ер мен әйелдің өзара міндеттері жөнінде былай деген:

لَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ، وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ ، وَاللّهُ عَزِيزٌ حَكُيمٌ

«Әйелдердің күйеулерінің алдында міндеттері болғанындай, ер азаматтардың да әйелдерінің алдында заңды міндеттері бар. Сонымен қатар (отбасын асырау сынды ауыр да жауапты міндеттерін арқалағандықтан) ер азаматтардың дәрежесі әйелдерден бір сатыға жоғары. Алла – Азиз (ұлық, бәрінен үстем) һәм Хаким (әр ісі мен әрбір үкімі көптеген хикметтерге толы болған асқан даналық иесі)».

Қасиетті Құранда әйелдерге арналған «Ниса», «Мәриям» деп аталатын арнайы сүрелер бар. Бұдан бөлек, Алла Тағала «Талақ», «Тахрим», «Ахзаб», «Нұр», «Мұмтахина» сүрелерінде де әйелдің мәртебесін, оның құқықтары мен міндеттерін ашық баяндаған. Біз бұл сүрелер мен аяттардан Ислам дінінің әйел затына қаншалықты көңіл бөлетінін анық аңғарамыз.

Алла Тағала өзінің кәләмі Құранда салиқалы әйелдің сипаттары жайлы былай деген:

إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا

«Аллаға мойынсұнған мұсылман ерлер мен мұсылман әйелдер, шын жүректен иман келтірген мүмін ерлер мен мүмін әйелдер, (хақ діннің барлық үкімдеріне) қалтықсыз бағынған ерлер мен қалтықсыз бағынған әйелдер, (сөздері мен іс-әрекеттері) түзу әрі шынайы болған шыншыл ерлер мен шынайы да шыншыл әйелдер, сабырлы да табанды ерлер мен сабырлы да табанды әйелдер, (Алланың алдында) өте ізетті әрі кішіпейіл болған ерлер мен сондай инабатты әрі кішіпейіл болған әйелдер, (Алла жолында мұқтаждарға) зекет-садақа беретін ерлер мен зекет-садақа беретін әйелдер, ораза ұстайтын ерлер мен ораза ұстайтын әйелдер, арын сақтап, абыройларын күнәдан тыйған ерлер мен арын сақтап, абыройларын күнәдан тыйған әйелдер, сондай-ақ Алланы көп еске алатын ерлер мен Алланы көп еске алатын әйелдер (бар ғой?!) Міне, Алла осынау ізгі жандарға ерекше кешірім мен үлкен сый-сияпат дайындап қойды».

عَسَىٰ رَبُّهُ إِن طَلَّقَكُنَّ أَن يُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا خَيْرًا مِّنكُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُّؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَأَبْكَارًا

«Егер ол сендерге талақ айтса, бәлкім, Раббысы оған сендерден де жақсы, Аллаға қалтықсыз мойынұсынған, иманы кәміл (Аллаға һәм Пайғамбарына (ﷺ)) шын көңілмен бағынатын, тәубешіл, құлшылыққа жаны құмар, көп ораза ұстайтын жесір әйелдер немесе беті ашылмаған пәк қалыңдықтар нәсіп етер». Ал «Ниса» сүресінің 34-аятында қосымша былай делінген:

فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ ۚ

«Ал ізгі әйелдер – Аллаға толық мойынұсынатын және ерлерінің алдындағы міндеттерін қалтықсыз орындайтын, сондай-ақ Алла олардың құқығын қалай қорғаған болса, олар да дәл солай ерлері қастарында болмаған кезде де ерлерінің құқығын аяқасты етпей (ар-ұяттарын, отбасылық сырларды, отбасына тән абырай мен ерлері тапқан мал-дүниені) лайықты түрде сақтай білетін жандар». Яғни ізгі, салиқалы әйел Жаратушысына бойсұнып, Оның бұйырған құлшылықтарын орындайды және күйеуіне бағынып, оны тыңдайды. Әрі Алла Тағаланың көмек беруі арқылы күйеуінің ар-намысын, дүние-мүлкін қорғайды.

Алла Елшісі (ﷺ) де Құран Кәрімде айтылған салиқалы әйелдің сипаттарын одан әрі керемет түрде айшықтап, егжей-тегжейлі баяндап берген.

Салиқалы әйел және оған қатысты сыйпаттар:

Салиқалы әйел – осы дүниеде уақытша берілген нығметтердің ең жақсысы.

Абдулла ибн Амр (Алла оған разы болсын) риуаят еткен хадисте, жақсы әйелдің мәртебесі жөнінде Алла Елшісі (ﷺ) былай деген:

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: (الدُّنْيَا مَتَاعٌ وَخَيْرُ مَتَاعِ الدُّنْيَا الْمَرْأَةُ الصَّالِحَةُ) رواه مسلم

«Бұл дүние өткінші бір ләззәт қана. Ал дүниедегі өткінші ләззәттың ең хайырлысы салиқалы, жақсы әйел».

Имам Абул-Аббас әл-Қуртуби бұл хадиске қатысты былай деген болатын: «Мұндай әйел өзіне және дініне қатысты әрдайым салиқалылықты ұстанады. Ал осындай сыйпатқа ие әйел күйеуінің де жағдайын жақсартады».

Жақсы әйел – Раббысының алдындағы міндеттерін толық орындайды.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم:)إِذَا صَلَّتْ الْمَرْأَةُ خَمْسَهَا وَصَامَتْ شَهْرَهَا وَحَفِظَتْ فَرْجَهَا وَأَطَاعَتْ زَوْجَهَا قِيلَ لَهَا ادْخُلِي الْجَنَّةَ مِنْ أَيِّ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ شِئْتِ ) رواه أحمد (1664) وغيره

Абу Хурайра (Алла оған разы болсын) риуаят еткен хадисте Алла Елшісі (ﷺ) былай деген: «Егер әйел кісі бес уақыт намаз оқыса, Рамазан айында ораза тұтса және ар-намысын қорғап, күйеуіне бойұсынатын болса, онда оған: «Жұмаққа қалаған қақпасынан кір»,-деп айтылады». Бұл хадисте Пайғамбарымыз (ﷺ) әйел кісінің күйеуіне бағынуы өте маңызды болғандықтан, Ислам дінінің намаз және ораза сияқты ұлы құлшылықтарымен бірге атап өтті. Демек, әйел заты өзінің адал жолмен жұптасқан еріне бойұсынбаған жағдайда, жұмақтың қалаған қақпасынан кіру игілігінен мақрұм қалары анық. Ал салиқалы мұсылман әйел үшін Алла Тағаланың рақым, мейірімі арқылы жұмаққа кіруден басқа қандай бақыт қажет?!

Салиқалы әйел – Алла Тағаланың разылығына ұмтылады.

Ал нағыз ақылды, парасатты әйелдің үлгісін көрсеткен мына бір керемет оқиғаға көз жүгіртіңізші. Жәбир ибн Абдулла (Алла оған разы болсын) былай деп баяндайды: «Бір күні Әсма бинт Язид (оған Алла разы болсын) Пайғамбарымызға (ﷺ) келеді де, «Я, Алланың Елшісі, сен маған ата-анамнан да артық қымбатсың. Мен саған барша мұсылман әйелдердің атынан келіп тұрмын. Анығында сен – еркектерге де, әйелдерге де ортақ болып жіберілген Алланың Елшісісің. Бізді мазалайтын бір нәрсе бар. Біздің, яғни әйелдердің көп уақыты үйде өтеді. Біз күйеуіміздің разылығын іздейміз, бала сүйіп, ұрпақ жалғастырамыз. Ошағымыздың түтінін түтетіп, күйеуіміздің дүние-мүлкіне бас-көз боламыз. Соған қарамастан, біз жасай алмайтын кейбір амалдарды еркектер жасайтындығы ұшін олардың Алладан алатын сауаптары бізден асып кетеді. Олар күнделікті бес уақыт намаздан бөлек жұма намаздарына қатысады, науқастардың көңілін сұрап барады, жаназа намаздарына қатысады, қажылық парыздарын өтеп, құрбан шалады. Олар сондай сауабы мол амалдарды жасап жатқанда біз үйде қаламыз. Олардың бала-шағасына қарап, киімдерін тігеміз. Біз осы үшін олардың алып жатқан қыруар сауаптарының бір үлесін болса да ала аламыз ба? – деп сұрайды. Бұл сұрақты естіген Пайғамбарымыз (ﷺ) сахабаларына қарап: «Сендер бұдан артық сұрақ қойған әйелді бұрын-соңды көріп пе едіңдер?»-дейді. Сахабалары: «Я, Алланың Елшісі, әйел адам осындай сұрақ қояды деп ешқашан ойламап едік»,-дейді. Сонда Пайғамбарымыз (ﷺ) Әсмаға (р.а) бұрылып: «Мені жақсылап тыңда және мұны өзге әйелдерге де жеткіз. Егер әйел адам күйеуіне бойсұнып, оның үйдегі тірліктерін жасаса, көңілін тойдырып, оны разы етсе, онда ол да Алла жолында құлшылық етіп жүрген күйеуі секілді сауаптарға ие болады!»-дейді. Мұны естіген Әсманың жүзінде ерекше қуаныш, шаттық пайда болған еді. Көңілі көтерілген ол кетіп бара жатып қайта-қайта «Лә иләһә иллә Алла (Алладан басқа Құдай жоқ), «Аллаһу Әкбар (Алла Ұлы)» деумен болады... (Әбу Дәуд). Міне, бұл Алланың разылығына ұмтылған нағыз ақылды әйелдің жарқын мысалы еді.

Салиқалы әйел – ерінің дүниелік әрі діни істеріне көмектеседі.

عَنْ أبي أمامة رضي الله عنه، قال رسول الله صلى الله عليه وسلم:(قلبٌ شاكرٌ ولسانٌ ذاكرٌ وزوجةٌ صالحةٌ تُعينُك على أمرِ دنياك ودينِك خيرُ ما اكْتَنَزَ الناسُ) رواه البيهقي صحيح الجامع 4285

Абу Умамадан (Алла оған разы болсын) риуаят етілген хадисте Алла Елшісі (ﷺ) былай деген: «Шүкір етуші жүрек, Алланы еске алатын тіл және сенің дүниелік әрі діни істеріңе көмектесетін салиқалы әйел, адамдар жиған-терген қазынадан әлдеқайда хайырлы».

Салиқалы әйел – ерін бақытқа жетелейді.

عن سعد بن أبي وقاص رضي الله عنه قال :قال رسول الله صلى الله عليه وسلم:)مِنَ السَّعَادَةِ: الْمَرْأَةُ الصَالِحةُ تَرَاهَا تُعْجِبُكَ، وَتَغِيبُ فَتَأْمَنُهَا عَلَى نَفْسِهَا، وَمَالِكَ، وَمِنَ الشَّقَاوَةِ: الْمَرْأَةُ تَرَاهَا فَتَسُوءُكَ، وَتَحْمِلُ لِسَانَهَا عَلَيْكَ، وَإِنْ غِبْتَ عَنْهَا لَمْ تَأْمَنْهَا عَلَى نَفْسِهَا، وَمَالِكَ (أخرجه ابن حبان، والحاكم في المستدرك برقم (2/ 175 (

Сағд ибн Әби Уақастан (Алла оған разы болсын) риуаят етілген хадисте Алла Елшісі (ﷺ) былай деп айтқан: «Бақытқа жетелейтін нәрселердің бірі: қарағаныңда көңіліңді көтеретін, жоқ болғаныңда оған оның өзін және мал-мүлкіңді сеніп тапсыра алатын салиқалы әйел. Ал бақытсыздыққа жетелейтін нәрселердің бірі: қарағаныңда көңіліңе қаяу түсіретін, тілімен саған қарсы шығатын және жоқ кезіңде оған оның өзін әрі дүние-мүлкіңді сеніп тапсыра алмайтын әйел».

Имам әл-Мунауи жоғарда келтірілген хадистің: «Қарағаныңда көңіліңді көтеретін, жоқ болғаныңда оған оның өзін және мал-мүлкіңді сеніп тапсыратын салиқалы әйел» деген сөздеріне қатысты былай деді: «Ол сенің жоқ кезіңде өзге ер кісілермен зина немесе бір жынысты қатынас (лесбияндық) күнәсін жасау және өзінің жабылуы тиіс болған жерлерін бөтен біреулерге көрсету сияқты т.б. жағымсыз, арсыз іс-әрекеттер жасамайды». Ал «қарағаныңда көңіліңе қаяу түсіретін» деген сөздеріне қатысты былай деді: «Оның сыртқы келбеті мен іс-әрекеттері себепті».

Сонымен қатар, осы тақырыпқа қатысты Пайғамбарымыз (ﷺ) басқа хадисінде былай деген болатын:

عن سعد بن أبي وقاص رضي الله عنه عن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال:(مِنْ سَعَادَةِ ابْنِ آدَمَ ثَلاَثَةٌ، وَمِنْ شِقْوَةِ ابْنِ آدَمَ ثَلاَثَةٌ، مِنْ سَعَادَةِ ابْنِ آدَمَ الْمَرْأَةُ الصّالِحَةُ، وَالْمَسْكَنُ الصّالِحُ، وَالْمَرْكَبُ الصّالِحُ، وَمِنْ شِقْوَةِ ابْنِ آدَمَ، الْمَرْأَةُ السّوءُ، وَالْمَسْكَنُ السّوءُ، وَالْمَرْكَبُ السّوءُ) روى ابن حبان في صحيحه (4032) وأحمد في مسنده (1448).

«Адам баласын бақытты қылатын және бақытсыз ететін үш нәрсе бар. Адамды бақытты қылатын үш нәрсе: ізгі әйел, жайлы үй және жақсы көлік. Ал адамды бақытсыз ететін үш нәрсе: жаман әйел, жайсыз үй және жаман көлік».

Жақсы әйел – күйеуін жақсы көреді, оған мойынсұнады.

عن أبي أذينة الصدفي أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: (خَيْرُ نِسائِكُمُ الوَدُودُ الوَلودُ، الْمُوَاتِيَةُ، الْمُوَاسِيَةُ، إذا اتَّقَيْنَ اللهَ، و شَرُّ نِسائِكُمُ الْمُتَبَرِّجَاتُ الْمُتَخَيِلاتُ، وهُنَّ الْمُنافِقَاتُ، لا يدخلُ الجنةَ مِنْهُنَّ إلَّا مثلُ الغُرَابِ الأَعْصَمِ) أخرج البيهقي في " السنن الكبرى " (13478).

Әбу Узайна әс-Садфи (Алла оған разы болсын) риуаят еткен хадисте Алла Елшісі (ﷺ) былай деген: «Әйелдеріңнің ең жақсысы – күйеуін жақсы көретін, жиі бала туатын, ерін мақұлдайтын әрі оған бойұсынатын әйелдер. Ал әйелдеріңнің ең жаманы – өзінің сұлулығын басқаға көрсететін және менменшіл-тәкаппар әйелдер. Олар – екіжүзді мұнафықтар тәрізді. Олардың тек, тұмсықтары немесе аяқтары қызыл түсті шәуқарғаларға ұқсаған аз бөлігі ғана жұмаққа кіреді».

Имам әл-Мунауи жоғарда келтірілген хадистегі: «Олар –екіжүзділер» сөзіне қатысты былай деген: «Яғни, соларға ұқсап еліктейді. Олар ақ дақтары бар шәуқарғаға теңестірілген себебі – олардан жұмаққа кіретіндері өте аз. Себебі мұндай шәуқарғалар өте сирек кездеседі».

Ізгі әйел – көркем мінезді болады.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ: قِيلَ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَيُّ النِّسَاءِ خَيْرٌ؟ قَالَ: الَّتِي تَسُرُّهُ إِذَا نَظَرَ، وَتُطِيعُهُ إِذَا أَمَرَ، وَلَا تُخَالِفُهُ فِي نَفْسِهَا وَمَالِهَا بِمَا يَكْرَهُ .رواه النسائي (3131)

Әбу Һурайра (Алла оған разы болсын) риуаят еткен хадисте Пайғамбарымыздан (ﷺ) бір кісі: «Қандай әйел ең жақсы?», – деп сұрағанда, Ол (ﷺ): «Күйеуі оған қарағанда, оны қуантатын; ол оған бір нәрсе бұйырғанда, мойынсұнатын, өзіне және өзінің мал-мүлкіне қатысты бір нәрсе ұнамай тұрса да күйеуіне қарсы келмейтін әйел», – деп жауап берді». Бұл хадистен түсінгеніміз, мұсылман әйел өзінің мал-мүлкін өз қалауы бойынша жаратуға толық қақысы бар. Сонымен қатар күйеуі әйелінің жеке мүлкіне иелік ете алмайтындығы да белгілі. Десе де, парасатты әрі салиқалы мұсылман әйел дүниесін қалай жарататындығы және не нәрсеге жұмсайтындығы жөнінде күйеуімен ақылдасқаны жөн. Себебі мұндай мінез тек жақсы әйелдің бойынан ғана табылатындығы ақиқат. Сондай-ақ мұндай әрекет, күйеуінің әйеліне деген сүйіспеншілігін арттыра түсері анық.

Омар ибн әл-Хаттаб (Алла оған разы болсын) былай деген: «Ер кісі, Аллаға иман келтірген соң, күйеуін жақсы көретін және көп бала туатын көркем мінезді әйелден артық еш нәрсе иеленген емес! Сонымен қатар ер кісі, Аллаға күпірлік келтірген соң, нашар мінезді және ашшы тілді әйелден жаман еш нәрсеге қол жеткізген емес!».

Салиқалы әйел – ең бірінші болып татуласады.

روي من حديث أنس وابن عباس وكعب بن عجرة رضي الله عنهم، عن النبي صلى الله عليه وسلم فيه أنه قال: (أَلَاْ أُخْبِرُكُم بِرِجَالِكُم فِي الجَنَّةِ ؟ !النَّبِي فِي الجَنَّةِ، وَالصِّدِّيقُ فِي الجَنَّةِ، وَالشَّهِيدُ فِي الجَنَّةِ، وَالمَوْلُودُ فِي الجَنَّةِ، وَالرَّجُلُ يَزُورُ أَخَاهُ فِي نَاحِيَةِ المِصْرِ - لَاْ يَزُورُهُ إِلَّا لِلَّهِ - فِي الجَنَّةِ .أَلَاْ أُخبِرُكُم بِنِسَائِكُم فِي الجَنَّةِ؟! كُلُّ وَدُودٍ وَلُودٍ ، إِذَا غَضِبَت أَو أُسِيءَ إِلَيهَا أَو غَضِبَ زَوجُهَا ، قَالَت: هَذِه يَدِي فِي يَدِكَ، لَاْ أَكْتَحِلُ بِغُمضٍ َحتَّى تَرضَى) أخرج الطبراني في الكبير (19/14).

Әнастың, Ибн Аббастың және Қағб ибн Ужраның (Алла оларға разы болсын) сөздерінен Алла Елшісінің (ﷺ) былай деп айтқаны риуаят етілді: «Сендерге жұмақ иелерінен болатын еркектерің жайлы хабар берейін бе?! Пайғамбар жұмақтық, шыншыл жұмақтық, шәһид жұмақтық, қайтыс болған сәби жұмақтық, ауыл-аймақтыың шетінде тұратын мұсылман бауырын тек Алланың разылығы үшін ғана зиярат еткен ер жұмақтық. Ал енді сендерге жұмақ иелерінен болатын әйелдерің жайлы хабар берейін бе?! Күйеуін жақсы көретін, көп бала туатын және күйеуі оған зұлымдық қылған кезде немесе өзі күйеуін ашуландырған уақытта күйеуінің қолын ұстап тұрып: «Сен разы болмайынша, мен көзімді ілмеймін!»,-деп айтатын әйел».

Алла Тағалаға мақтаулар болсын! Бұл қандай керемет хадис! Біздің заманымызда осынау хадистің мән-маңызын ұғынып, амалға асыратын әйелдер бар ма?! Әлде біздің қоғамымызда әрдайым жақсылық жасап келіп, кейде ағаттық жасап қойған кезде: «Мен сенен ешбір жақсылық көрмедім!»,-деп айтатын мұсылман әйелдер ғана қалғаны ма?! Шынымен-ақ, өзі кінәлі бола тұра: «Сен разы болмайынша, мен көзімді ілмеймін!»,-деп кешірім сұрайтын әйелдер бар ма екен шіркін?!

Имам әл-Мунауи осы хадис турасында былай деген екен: «Кез-келген мүмін әйел осы айтылған сипаттармен ерекшеленетін болса, онда ол жұмақ иелерінің қатарынан болады. Алайда, әйелдердің арасында мұндай қасиеттермен ерекшеленетіндер өте аз. Себебі салиқалы әйел – ақ дақтары бар шәуқарға сияқты өте сирек кездеседі».

Ізгі әйел – әрдайым сабырлық танытады.

Әйел кісі тіпті өзінің қызғанышын тежеудегі сабырлығы үшін де үлкен сый алады. Муджаһид (Алла оған разы болсын) былай дейтін: «Алла жолындағы күрес еркектерге бұйырылды, ал қызғану әйелдерге бұйырылды. Сондай-ақ сабырлық танытатын әйел, Алла жолында күресуші кісі алатын сауаптың жартысына ие болады».

Алла Тағала салиқалы әйелдерге нендей игілік жасап жатқанына барынша зер салу қажет. Себебі Жаратушы Иеміз әйел кісінің күйеуіне бағынуы мен еріне деген жақсы қарым-қатынасының есесіне үлкен сауаптар әзірлеп қойған. Жоғарда келтірілген хадистерді ұғынып, мұсылман әйел күйеуіне қатысты қырсықтық сияқты т.б. көптеген жаман қылықтардан ада болып, күйеуінің разылығына қол жеткізумен Раббысының алдында жетістікке жетуге тырысуы қажет.

Салиқалы әйелдің – өмірлік ұстанымы үнемшілдікке негізделіп, ысырапшылдыққа жол бермейді.

Бұл жөнінде Алла Тағала Құран Кәрімде былай дейді:

إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا

«Шүбәсіз, ысырапқорлар шайтандарға бауыр. Ал шайтан болса, Раббысына рақметі жоқ, малғұн!». Келесі басқа аятта Жаратушы Иеміз былай дейді:

كُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ

«(Алланың өздеріңе берген нығметінен) ішіп-жеңдер, бірақ ысырап қылмаңдар, өйткені Алла ысырапқорларды ұнатпайды». Сондықтан мұсылман әйел үйіндегі тұрмыстық жағдайына қатысты кез-келген мәселеде күйеуінің қолынан келмейтінді емес, керісінше шамасы келетін нәрселерді талап еткені дұрыс болады. Себебі біздің өмір сүріп жатқан заманымызда адамдар қызыға қарайтын игіліктер мен қатты маңызды болмаған қымбат әрі арзан дүниелер өте көп. Ал бұл өмірде адам баласы осы аталған қатты маңызды болмаған тұрмыстық қажеттіліктерсіз ақ бақытты ғұмыр кешуге қауқарлы. Өйткені Алла Тағаланың құзырында адамның тұрмыстық жағдайының кемел болғандығы емес, имани құндылықтардың толық болғаны аса маңызды.

Жақсы әйел – күйеуін жоғары бағалайды.

Ата ибн Рабах Сағид ибн әл-Мусайябтың (Алла оған разы болсын) қызы былай дегенін риуаят етті: «Сендер әмірлеріңнің алдында өздеріңді қалай ұстаған болсаңдар, біз де күйеулеріміздің алдында өзіміді тура солай ұстайтынбыз!».

Ертеде бір кісінің үйіне досы қонаққа келіпті. Өзі кедей болса да қонақжай жігіт әйеліне: – Қонаққа қарбызды әкел,-деп бұйыра сөйлейді. Әйелі барып, «Салқындасын» деп шатыр астына қойған қарбызды ала келеді. Күйеуі: – Басқасын әкел! Бұл жарамайды,-дейді. Әйел үнсіз барып, басқасын әкеледі. Бұл жағдай бірнеше қайталанады. Бұған таңданған досы: – Бәрі бірдей ғой, әйеліңді неге әуреге саласың?-деп сұрайды. Сонда үй иесі: –Негізі, үйде осы жалғыз қарбыздан басқа – ештеңе жоқ. Әйелім күні бойы бір қарбызды әкеліп жүр. Онысы – менің абыройымды түсірмеу, сөзімді екі етпеу! Егер, ақылсыз әйел болғанда сол кезде-ақ, «Осыдан басқа – қарбыз жоқ қой. Неге жұмсай бересің?» дер еді,-деген екен. Әйелінің салиқалығына таңданған досы қатты риза болыпты.

Қорытындылай келе, Алла Тағаладан біздің Құран аяттары мен Алла Елшісінің (ﷺ) хадистерін оқып, естігенде құр тәнті болумен ғана шектеліп қалмай, амал етуімізді нәсіп етсін деп тілейік! Суфиян ибн Уяйна былай деген екен: «Жақсы мен жаманды білетін кісінің барлығы ақылды емес. Ақиқатында, ақылы бар адам – жақсылықты көріп, соған ілеседі, жамандықты көріп, одан алыстайды!».

Жалпы Алла Тағала бізге алдыңғы буын (сәләф салих) мұсылман ғалым-ғұламалары арқылы бір ай жол жүріп игерілетін ғылым-білімге қол жеткізуді жеңілдетті. Алайда, өкінішке орай, бұл жағдай қазіргі қоғамдағы көптеген мұсылмандардың алдыңғы буын өкілдерінің мирас етіп қалдырған білімдерін құнттамауға, бағаламауға әкеп соқтырды. Олай болса баршамыз, мейілінше қол жетімді етіліп, жеңілдетілген білімді қадірлеуге, игеруге, амалға асыруға асығайық!

Имам әл-Хатыб әл-Бағдади былай деген: «Амалдар – жетістікке жету үшін жүзеге асырылғандай, білім де, соған сай амал етілу үшін игеріледі. Егер де, білім амалға асырылмайтын болса, онда ол, иесі үшін ауыр жүкке айналады».

Қазіргі уақытта ер кісілер көбінесе өздерінің маңызды хақылары жайлы айтылған хадистерді айрықша пайдаланып, алайда өздері әйелдерінің алдындағы тиісті міндеттерін орындамайтыны және мұсылман әйелдер де тек өздеріне қатысты күйеулерінің жақсы қарым-қатынас жасап, сабырлық танытуға ынталандыратын хадистерді ғана пайдаланып, алайда өздерінің күйеулеріне қатысты орындаулары тиісті болған міндеттерді атқарудан қашқақтайтындығы да өте жие кездеседі!

Сондықтан Алла Тағала бізді мұндай селқостықтан сақтап, ақиқатты ести салысымен соған қарай ілесетін және соны жүзеге асыру үшін, өзінің нәпсісі қалауларымен күресетін мүмін мұсылмандардан етсін!

Адалдық пен арамдық жайлы терең ілімі бар сахаба – Мұғаз ибн Жәбәл (Алла оған разы болсын) былай деген: «Қалағандарыңша білім үйреніңдер, алайда сол білімге сай, амал етілмейінше, Алла Тағала сендерге ол білімнен еш пайда бермейді!».

Сөз соңында әлемдердің Раббысы – Алла Тағалағаға мақтау-мадақтар болсын! Пайғамбарымыз Мұхаммадқа (ﷺ), оның отбасы мүшелеріне, сахабаларына және оларға ықыласты түрде ерген барша мұсылмандарға Алланың игілігі мен сәлемі болсын. Алла Тағала дін Исламға қуат, халқымызға амандық, елімізге тыныштық, қоғамымызға салиқалылықты нәсіп етіп, мемлекетіміздің тұғырын биік, тәуелсіздігімізді баянды қылғай!

ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша
өкіл имамы Тәжімбет Бахытбек Нұрғабылұлы

Алла Тағала барлық адам баласының ішінен хазреті Мұхаммадты (ﷺ) таңдап, оған бағынуды Өзіне бағыну деп, оған қарсы келгендерді Өзіне қарсы келген деп жариялаған. Тіпті, Құран Кәрімдегі «Хижр» сүресінің 72-ші аятында Алла Тағала Пайғамбарымыздың (ﷺ) өмірімен былай: لَعَمْرُكَ «Сенің өміріңмен ант етемін»,-деп серт беріп, Оған (ﷺ) деген махаббатты шыңына көтерді. Пайғамбарымыз (ﷺ) жайлы сөз қозғаған уақытта, адамның ойына бірден Оның (ﷺ) кішпейілдігі, қарапайымдылығы еске түседі. Хазреті Мұхаммад (ﷺ) – Алла Тағаланың бүкіл әлемге рақымды пайғамбар етіп, жіберген ең ұлы нығыметі мен сыйы. Бұған қатысты Жаратушы Иеміз Құранда былай деген:

وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ

«/Ей Мұхаммад!/ Әрі Біз сені әлемдерге рақым етіп қана жібердік» (Әл-Әнбия сүресі, 107-аят). Осылайша, Алла Елшісінің (ﷺ) дүниеге келуі ғаламды нұрландырып, артынан ерген үмметін үлкен қуаныш пен бақытқа бөледі.

Пайғамбарымыздың (ﷺ) ғұмырын, мінез-құлқы мен болымсын зерттеген кез-келген адам, Оның (ﷺ) қатардағы мұсылман ғана емес, тіпті Алла Тағаланың тарапынан жіберілген шынайы Елші екендігін еріксіз мойындайды. Алла Елшісі (ﷺ) адамзат баласына қарапайымдылықтың ең көркем бейнесін көрсете білген. Бұған, Пайғамбарымыздың (ﷺ) тал бойына топтастырған көркем мінезіне қатысты өмірінде көрініс тапқан мысалдары өте көп.

Әнәс (р.а.) риуаят еткен хадисте, Алла Елшісі (ﷺ) былай деген: «Ей, адамдар! Өз ретімен сөйлеңдер. Шайтан сіздерді адастырмасын. Алла мені қандай дәрежеде көрсе, сендер де мені сондай дәрежеде қабылдаңдар. Мен тек Алланың құлы әрі елшісімін».

Ал Айша (р.а.) анамыз Пайғамбарымыздың (ﷺ) қарапайымдылығы жөнінде мына бір оқиғаны әңгімелеп берген: «Алла Елшісінің (ﷺ) алдына тамақ әкеліп: «Жантайып ішіңіз! Жантайып ішкен өте ыңғайлы»,-дедім. Сонда, Ол (ﷺ) маған: «Құл қалай жесе, мен де солай отырып ішемін, бірақ жантайып емес»,-деді. «Осылайша, өмірінің соңына дейін Алла Елшісінің (ﷺ) жантайып ішкенін көрген емеспін».

Әнас ибн Маликтің (р.а.) айтуынша, Алла Елшісі (ﷺ) жүннен тоқылған киім киіп, есекке де мініп, киімін де жерге түсіріп отыратын және үлкендердің насихатын тыңдайтын. Ешкі сауып, сүтін ішетін және қонаққа шақырылса баратын.

Пайғамбарымызға (ﷺ): «Сізге биік орын жасайық. Сол жерде тұрып, адамдарға насихат айтарсыз»,-деп айтқандарға, өзінің қарапайымдылығы себепті мынаны өсиет еткен: «Мені өз дәрежемнен артық дәріптемеңдер! Алла мені пайғамбар етіп жібермей тұрып, ең алдымен құл етіп жаратты».

Хазреті Мұхаммад (ﷺ) науқастардың көңілін сұрап, жаназа намаздарына қатысатын. Үлкен-кіші, бай-кедей деместен, кез-келген кісінің шақыруын қабыл ететін. Бұған қатысты, Әбу Һурайра (р.а.) былай дейді: «Пайғамбардың (ﷺ) бойында қатал патшаларда болмайтын үш ерекше қасиет бар еді. Есекке мінетін, кім шақырса, соған баратын және жерге түскен құрманы алып, сүртіп жейтін».

Омардың (р.а.) риуаяты бойынша, Пайғамбарымыз (ﷺ) бойындағы қарапайымдылығының себінен мына бір ұлағатты сөзді айтқан болатын: «Христиандар, Мариямұлы Исаны (ғ.с.) асыра дәріптегеніндей, (кұдай дәрежесінде) мені жақсы көруде, шектен шығушы болмаңдар! Мені Алланың құлы және елшісі десеңіздер де жеткілікті».

Айша (р.а.) анамыз Пайғамбарымыздың (ﷺ) үй ішінде қарапайымдылық танытатындығын, өз киімін өзі жамап, қойларын өзі сауып, үйдегі жұмыстарға көмектестінін, базарға барып келетінін және өз жүгін ешкімге де көтертпей, өзі тасыйтындығын айтқан. Бір күні, Алла Елшісі (ﷺ) қасында отырған адамның ыңғайсыздықтан қымтырылғандығын байқап: «Өзіңді еркін ұста, мен патша емеспін. Мен күнге кептірілген етті жеген кұрайыштық әйелдің ұлымын»,-деген екен.

Пайғамбарымыздың (ﷺ) қарапайымдылығы соншалық – екі дүниенің сәруәрі болғанына қарамыстан, өзін елден бөлек ұстауды қаламайтын. Сахабаларының арасында отырғын Алла Елшісін (ﷺ) адамдар танымаса, топтың ішінен Оны (ﷺ) ажырата алмайтын. Алайда, сахабалардың Алла Елшісіне (ﷺ) деген ізеті мен құрметін көрген уақытта ғана, кімнің Пайғамбар екеніне көз жеткізетін.

Мәдинә қаласындағы Пайғамбарымыздың мешіті салынып жатқан уақытта жұрт бір кірпіш тасыса, Алла Елшісі (ﷺ) екі кесек тасыйтын. Хандақ шайқасы үшін ор қазылып жатқан уақытта, жұрт қарнына бір тас байласа, Пайғамбарымыз (ﷺ) екі тас байлайтын. Алла Елшісінің (ﷺ) әрбір іс-әрекеті әдептілекке негізделген еді.

Міне, жоғарыдағы сахабалар жеткізген риуаяттарға қарағанда, екі дүниенің сардары, сүйікті Пайғамбарымыз (ﷺ) әрбір амалында өте қарапайым болған және сол қарапайымдылықты үмметіне насихат етіп қалдырған. Бұған қатысты, өсиет сөздерінің бірінде Пайғамбарымыз (ﷺ) былай деген екен: «Мен құл сияқты отырамын, құл сияқты жеймін. Маған қарапайым болу әмір етілді. Сендердің басқалардан еш артықшылықтарың жоқ. Алланың рахмет есігі әрқайсыңа да ашық. Кімде-кім, өз-өзін жоғары санаса, Алла оны төмендетеді. Ал кімде-кім, қарапайым болса, Алла оның дәрежесін көтереді. Сонымен қатар, Алланың әділдігіне көз жеткізіп, бір қадам жақындаған құлына, Алла Тағала жүз еселік дәреже береді».

Пайғамбарымыздың (ﷺ) қарапайымдылығы мен өнегелі сара жолын үстанып, Оның (ﷺ) аманат етіп қалдырған сүннетін өмірімізде жандандырайық ағайын! Жаратушы Иеміз бізге екі дүниенің хайыр жақсылығын нәсіп етіп, өзінің сүйікті құлдарының қатарынан қылсын. Әмин!

Қостанай облыстық «Марал ишан»
мешітінің найб имамы
Сыздықов Дархан Манарбекұлы

Иман шарттарының бірі жақсылық пен жамандықтың бір Алладан екендігіне сену. Олай болса, әрбір мұсылман баласы басына келген жақсылыққа шүкір етіп, қандай да бір қиындыққа сабыр етуі міндетті.

Адам баласы Алланың нәсіп еткен тағдырына разы болып, кез-келген қиындықтарға, дерттерге сабыр етуі қажет. Сабыр ету деген сөз, басқа түскен қиындықты әркімге айтып шағымданбау. Қиындыққа сабыр етіп, Алладан медет сұрағандарға Алла береді және қиындықтан шығудың жолын сұрап, Алладан жәрдем тілесе, Жаратушы Раббымыз оның дұғасын қабыл етеді.

Шындығында Алла Тағала өз құлдарына қандай да бір дерт, қиыншылық жіберу арқылы жасаған кемшіліктерін кешіреді. Өйткені адамда барлық істің үнемі жақсы болуы, өз Жаратушысын ұмытуға, тіпті Оған қарсы шығуға, харам істер істеуге итермелеуі ықтимал.

Сағид бин Әбу Уаққастан жеткен хадисте: «Ей, Алланың Елшісі! Қандай адамға ең қиын сынақ беріледі?– деп сұрадым. Пайғамбарымыз (ﷺ): «Пайғамбарларға, сосын сол секілді, сосын сол іспетті адамдарға. Кісі дініне қарай сыналады. Егер діні берік болса, сынағы қатая түседі. Ал, діні әлсіз болса, иманына байланысты сыналады. Пендені қиыншылық пен пәлекет бойын тазартпайынша, тәрк етпейді»,– деді. Демек, сынақтың мақсаты – мұсылманды қинау емес, керісінше оны шыңдау, шынайы сенім шыңына шығару екен. Түрлі тауқымет-қиындыққа төзіп, иманы шыңдалған адам нағыз иманның дәмін сезінеді. Ал, бұл деген сөз – ешбір дүниеге бергісіз сезім.

Ардақты Пайғамбарымыздың (ﷺ): «Кімде-кім, тұрмысының таршылығын шағымданып таң аттырар болса, ол Раббысына шағымданғандай болады. Ал, кім дүниелік іс үшін өкініп таң аттырса, Алла Тағалаға ашуланып таң атырғандай болады...»,-деген сөзі бар. Осы мәселе Құранда былайша баяндалған:

وَمِنَ النَّاسِ مَن يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انقَلَبَ عَلَى وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةَ ذَلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ

«Көңілінде күмәні бола тұрып, Аллаға ғибадат жасайтын адамдар бар. Егер басына жақсылық жетсе, ондайлар дінде тұрады да, сәтсіздікке ұшыраса, діннен безіп шығады. Ондайлар бұл дүниеде де, ақыретте де зиян шегеді».

Пайғамбарымыз (ﷺ) бір сөзінде былай дейді:

عن أبي يحيى صهيب بن سنانٍ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رسولُ الله صلى الله عليه وسلم:

عَجَباً لأمْرِ المُؤمنِ إنَّ أمْرَهُ كُلَّهُ لَهُ خيرٌ ولَيسَ ذلِكَ لأَحَدٍ إلا للمُؤْمِن : إنْ أَصَابَتْهُ سَرَّاءُ شَكَرَ فَكانَ خَيراً لَهُ ، وإنْ أصَابَتْهُ ضرَاءُ صَبَرَ فَكانَ خَيْراً لَهُ

«Мүміннің ісі қандай ғажап! Оның қандай ісі болмасын қайырлы. Алайда, бұл мұсылманның ғана маңдайына бұйырған. Ол жақсылыққа тап болса, бірден шүкіршілік етеді – бұл оған қайырлы. Егер ол қандай да бір қиындыққа тап болса, дереу сабырлық танытады – бұл оған қайырлы».

Яғни бұл хадисте мұсылманның қандай жағдайда болса да бір қалыпты, еш уайымдамай қиыншылықтар мен ауыртпашылықтарға төзетінін және ол мұсылманның ең негізгі қасиеттерінің бірі екенін айтқан.

Жалпы сабырға қатысты аяттар мен хадистер көп болса да, іс жүзінде амалға аспай жататындығы белгілі. Қиыншылыққа тап болған сәттен-ақ, көңіл-күйіміз түсіп, төбемізге бұлт үйіріліп, жүктің бәрін өзімізге ғана артқандай күй кешеміз. Кейде Алла Тағалаға тікелей шағым айтпағанмен, іс-әрекетімізбен, тілімізбен айтып қалып жатамыз. Алла Тағала Құранда былай деп ескертпеді ме:

وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِين

«Әрине, сендерді қауіп-қатер, ашаршылық және малдардан, жандардан сондай-ақ өнімдерден кеміту арқылы сынаймыз, (Мұхаммед (ﷺ) сондай жағдайларда) сабыр етушілерді қуандыр!».

Пайғамбарымыз (ﷺ) өсиет сөзінде:

مَا يَكُونُ عِنْدِي مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ أَدَّخِرَهُ عَنْكُمْ , وَمَنْ يَسْتَعْفِفْ يُعِفَّهُ اللَّهُ , وَمَنْ يَسْتَغْنِ يُغْنِهِ اللَّهُ , وَمَنْ يَتَصَبَّرْ يُصَبِّرْهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ ، وَمَا أُعْطِيَ أَحَدٌ عَطَاءً خَيْرًا وَأَوْسَعَ مِنَ الصَّبْرِ

«Қолымда тағы бір игілік болса, сендерден әсте аямаушы едім. Кім сұраудан ұялса, Алла оның жанын пәк етеді. Кім қанағатшылдық танытса, Алла оны басқаға мұқтаж болудан сақтайды. Кім сабыр етуге ұмтылса, Алла оған сабыр береді. Ешкімге сабырдан артық мол игілік берілмеген».

Бұған қатысты қасиетті Құран Кәрімде былай делінген:

إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَيْرِ حِسَابٍ

«Сабыр еткендерге сияпаттар есепсіз беріледі».

Фәни дүниеде кез-келген пенденің басына талай қиындықтар мен қайғылы жағдайлар келетіні рас. Өйткені, өмірде қуаныш пен қайғы қатар жүреді. Алла Елшісінің (ﷺ): «Мұсылманның шаршау, ұзақ сырқат, мазасыздық, көңілсіздік, жағымсыз нәрсе, уайым-қайғыға тап болуы, тіпті тікеннің өзі арқылы Алла оның істеген қателіктерін кешіреді», - деген сөзінің арқасында кез-келген қиыншылық ешнәрсе болмай қалатындығын дұрыс ұғынуымыз керек.

Пайғамбарымыздың (ﷺ) өмір жолына қарар болсақ, Оның (ﷺ) сабырлық танытқан оқиғалары өте көп. Сол кезде танытылған сабырлықтың қазіргі кездегі жемісі, біз көріп тұрған – Ислам діні. Сондықтан әрбір адам өмірінде бір нәтижеге қол жеткізуі үшін сабыр етуі қажет.

Сабырлық – қиындықтар мен қайғылы жағдайларда адам баласына күш-қуат беріп, басын идірмей, аяғын нық басуға көмекші болатын ерекше қасиет. Адам баласы сабыр ету арқылы тағдыр тауқыметінің кез-келген түрін жеңіп шықпақ. Жазылмас дертке шалдығу, дүниенің қызығын тамашалайтын қос жанардан айырылу пенденің басына келетін ауыр жағдайлардың бірі. Дегенмен, Жаратқанның жазғанына разылық білдіріп, жалғанның қиындықтары мен ауыртпалықтарына сабыр ете білу мұсылманды күмәнсіз Алланың сүйіспеншілігіне бөлеп, ақыретте мол сауапқа кенелтеді. Бұл жайында Құранда:

وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ

«Алла сабыр етушілерді сүйеді»-делінсе, Құраннның келісі бір аятында сабыр етушілерге қатысты Алла Тағала былай дейді:

وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ

«Расында, сабыр еткендерге жасаған амалдарынан да жақсы сый береміз».

Бірде сахаба Муғаз бин Жәбәл (р.а.) былай дейді: «Ұлым қайтыс болғанда Алланың Елшісі (ﷺ) маған хат жолдады. Ол хатта былай делінген: «Алланың Елшісі Мұхаммедтен (ﷺ) Муғаз бин Жәбәлға (р.а.)! Әуелі өзінен басқа ешқандай тәңір жоқ Аллаға мақтау болсын. Алла сауабыңды арттырсын. Саған сабыр берсін. Бізге әрі саған шүкір ете білуді нәсіп етсін. Расында біздің жанымыз бен малымыз, әйел, бала-шағамыз және олардың малдары Алланың бізге берген тәтті сыйлары, әрі уақытша жанымызда қалдырған аманаттары болып табылады. Алла саған ол баланы беру арқылы сені қуанышқа бөледі. Ал қазір үлкен сауап бере отырып, оны сенен алды. Егер сабыр етсең, үлкен сауапқа кенелесің. Байқа, қайғы-қасіретің сауабыңды жойып жібермесін. Кейін өкінетін боласың. Біліп қой! Жылап-сықтау өліні кері қайтармайды, қайғыңды да сейілтпейді. Болар іс болды». Бұл хадис өлімге көңіл айтудың ғибратты үлгісі. Сондықтан, әрбір мүмин жақын туысынан айырылған кезде Пайғамбарымыздың (ﷺ) Муғаз бин Жәбәлға (р.а.) жолдаған осы бір хатын есіне ала отырып, оны тап өзіне айтылғандай сезіне білсе, нұр үстіне нұр болмақ. Сондықтан үмметі саналатын біз үшін екі дүние ардақтысы болған Алла Елшісінен (ﷺ) алар өнегеміз өте көп.

Басқа түскен қиындықтың соңы зор кешірімге ұласатынын түсіндіріп берген бір сүйінші хадисте:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ" :مَا مِنْ مُصِيبَةٍ تُصِيبُ الْمُسْلِمَ إِلا كَفَّرَ اللَّهُ عَنْهُ بِهَا حَتَّى الشَّوْكَةِ يُشَاكُهَا" رواه البخاري.

«Мұсылманның басына түскен мусыбаты арқылы Алла Тағала оның күнәсін қәффарат етеді, тіпті аяғына кірген тікен болса да».

Өмірдің талай-талай тауқіметін тартқан ата-бабаларымыз басынан өткеннің барлығын ұрпағына өсиет-өнеге етіп қалдырып отырған. Өмірдің болмашы сәтсіздіктері мен ауыр қайғы-қасіретіне душар болғандарға: «Күніне мың бір бәле көрсең-дағы, сонда да күдер үзбе бір Алладан» деп, адамның қандай қиындыққа тап болғанына қарамастан, сенімге селкеу түсірмей, мұсылмандық болмысты сақтап қалуды ескерткен.

Расында сабыр – адамның рухани тірегі. Сондықтан пенде әрдайым үмітпен ғұмыр кешеді. Қандай ауыр жағдайда да, адамның кеудесінен үміт отының өшпеуі, ең алдымен сол сабырға байланысты. Қанағат та, ынсап та сабырдан тірек табады. Сондықтан, қазақ халқы: «сабырлы жетер мұратқа, сабырсыз қалар ұятқа» деп, сабырды барлық үлгілі қасиеттердің қайнар бұлағына балайды.

Ислам ғұлама-ғалымдарының сабыр жайлы өсиеттеріне тоқталып өтсек:

Мұхаммад ибн Амр (р.а.) Омар ибн Абдулғазиздің (р.а.) мінберде тұрып былай деп айтқанын естідім дейді:

مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو قَالَ: سَمِعْتُ عُمَرَ بْنَ عَبْدِ الْعَزِيزِ يَقُولُ عَلَى الْمِنْبَرِ: " مَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَى عَبْدٍ نِعْمَةً فَانْتَزَعَهَا مِنْهُ، فَعَاضَهُ مَكَانَ مَا انْتَزَعَ مِنْهُ الصَّبْرَ، إِلَّا كَانَ مَا عَوَّضَهُ خَيْرًا مِمَّا انْتَزَعَ مِنْهُ، ثُمَّ قَرَأَ: {إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ} الزمر: 10 "

«Алла Тағала бір құлына нығмет беріп, кейін оны алып қойып, оның орнына оған сабыр беретін болса, онда Алланың бергені алғанынан қайырлы болады». Кейіннен Құранның мына аятын оқыды: «Сабыр еткендерге сияпаттар есепсіз беріледі».

Ғолиб әл-Қаттан (р.а.) Хасан әл-Басридің (р.а.) былай деп айтқанын естідім деген:

غَالِبٍ الْقَطَّانِ قَالَ: سَمِعْتُ الْحَسَنَ، يَقُولُ» :الصَّبْرُ كَنْزٌ مِنْ كُنُوزِ الْخَيْرِ، لَا يُعْطِيهِ اللَّهُ إِلَّا لِعَبْدٍ كَرِيمٍ عَلَيْهِ«.

«Сабыр – ол хайырлы қазыналардан болған бір қазына. Оны Алла Тағала тек сабырлылық етуге ықыласты құлына ғана береді».

Алладан келген әрбір істің астарында не жасырынғанын, нәтижесі қалай болатындығын әлбетте пенде толық түсінбейді. Құран Кәрімде бұған қатысты былай делінген:

وَعَسَىٰ أَن تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَن تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ

«Сендер бір нәрсені ұнатпағанмен, ол сендер үшін қайырлы болуы мүмкін. Ал сендер бір нәрсені жақсы көргенмен, ол сендер үшін жамандық болуы мүмкін Алла біледі, сендер білмейсіңдер». Бұл аяттың мағынасына терең бойлаған адам Алладан келген істердің хикметін біліп, шүкірлік сезімі артып, сабырға келері хақ.

Арқалық қалалық
«Мухтасиб Әлмұхаммед»мешітінің
Бас имамы Бектұрсын Торғайбайұлы