Главный имам, Верховный муфтий, Религиозная карта

Бас мүфти блогы

Намаз - время намаза

{{timings.fadzhr}}
{{timings.voshod}}
{{timings.zuhr}}
{{timings.asr}}
{{timings.magrib}}
{{timings.isha}}
Таң намазы
Күннің шығуы
Бесін намазы
Екінді намазы
Ақшам намазы
Құфтан намазы
Қазақстанның діни интерактивті картасы
Миләди
Хижри

Мінез-құлық

Ашу дұшпан

Бұл дүниеде барлығына да, ал арғы дүниеде тек иман келтіргендерге ғана мейірімділік танытатын Алла Тағаланың атымен бастаймын.

Мұсылманды өзгелерден ерекшелейтіні, бойындағы адамгершілік қасиеттері. Адамгершілік пен кішіпейілділік кез-келген мұсылманның қаруы әрі қорғаны. Әр мүмін мұсылман, басына түскен ауыр тауқыметті, әрбір келеңсіз жәйтті, Алла Тағаланың берген сынағы деп қабылдайды. Нендей оқиғаға тап болсада, сабырға келіп, ашу-ызаға жол бермеуге тырысады. Бұл жөнінде қасиетті Құран Кәрімде Ұлы Жаратушы Иеміз былай деген:

﴿ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ ﴾

«(Ашу қысқанда өзін ашуландырған адамның сазайынын беруге шамасы жете тұрып) ашуын жеңе білгендер һәм адамдарға кешірімді болғандар».

Ал Әбу Һурайраның (р.а.) ардақты Пайғамбарымыздан (ﷺ) жеткізген хадисінде ашуға берілмеудің маңыздылығы турасында былай делінген:

عن أبي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عنهُ، أنَّ رَجُلاً قالَ للنبيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: أَوْصِنِي، قالَ: ((لا تَغْضَبْ)) فَرَدَّدَ مِرَاراً، قالَ: ((لا تَغْضَبْ)). رواهُ البخاريُّ.

«Бірде, Пайғамбарымызға (ﷺ) бір кісі келіп: «Уа, Алланың Елшісі! Маған кенес беріңіз?» - деп өтінгенде, Ол (ﷺ): «Ашуға берілме!» - деді. Кейіннен әлгі кісі осы сұрағын бірнеше мәрте қайталаған еді, Пайғамбарымыз (ﷺ) да сонша рет: «Ашуға берілме!» - деп жауап қатты».

Алла Елшісінің (ﷺ) осынау сөзіне сүйенер болсақ, кез келген жағдайда сезімге емес, керісінше сабырға жүгіну қажет екендігі айқындалуда. Себебі, ашушандылықтың кесірінен қанша шанырақ күйреп, адамдар арасындағы қаншама қарым-қатынас бұзылуда.

Кез келген уақытта, қандай да бір келеңсіз оқиғаға тап бола қалған жағдайда қалайша сабыр ету керектігін Пайғамбарымыз (ﷺ) үйретіп кеткен. Осы жөнінде Алла Елшісі (ﷺ) мына хадисте былай деп баян етеді:

عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال)): إذَا غَضِبَ أَحَدُكُمْ فَلْيَسْكُتْ)) رواهُ أحمد.

«Егер де біреулеріңнің ашу-ызасы келсе, онда үндемесін». Ал келесі мына бір хадисте Пайғамбарымыз (ﷺ) былай деген:

قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : (إِذَا غَضِبَ أَحَدُكُمْ وَهُوَ قَائِمٌ، فَلْيَجْلِسْ، فَإِنْ ذَهَبَ عَنْهُ الْغَضَبُ، وَإِلَّا فَلْيَضْطَجِعْ ) رواه أحمد (5/152) ، أبو داود (478).

«Егер де біреулеріңнің ашу-ызасы келіп, ол тұрып тұрған болса отырсын, осылайша оның ашуы тарқайды».

Сонымен қатар, Әбу Һурайрадан (р.а.) жеткен хадисте Алла Елшісі (ﷺ) нағыз мықты адам жөнінде былай деген екен:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لَيْسَ الشَّدِيدُ بِالصُّرَعَةِ، إِنَّمَا الشَّدِيدُ الَّذِي يَمْلِكُ نَفْسَهُ عِنْدَ الغَضَبِ» متفق عليه.

«Біреуді жерге жығып, жеңіске жеткен адам мықты емес, алайда бойындағы ашуына ұстамды бола білген нағыз мықты» .

Демек, күш-құаты асып-тасыған нағыз ер жүрек, батыр емес, нағыз мықты ашу-ызасына ұстамдылық танытып, Алла тарапынан келген кез-келген сынаққа сабыр ете білген адам.

Әлемдердің жаратушысы Алла Тағаланың кәләм шәрифінде және ардақты Пайғамбарымыздың (ﷺ) мүбәрәк хадистерінде адам баласына ашушаңдылықтан гөрі сабырлықтың маңызды екендігі көп ескертілгендігіне көз жеткіздік. Тіпті, қазіргі таңдағы медициналық зерттеулердің өзі осыны айғақтап дәлелдеуде.

Медициналық дерек көздерге жүгінер болсақ, ашушандылық түрлі ауруларға себеп болатындығы көрсетілген. Ең алдымен жүрек қан тамырлар жүйесі ауруларының пайда болу мүмкіндігін арттырады. Адам ашуланған уақытта қан тамырлары жиырылып, қан қысымы көтеріліп, жүрек соғысы мен тыныс алуы баяулайды. Осының салдарынан қан тамырлары ерте қартайып, жұмысы бұзылады. Ашуланған уақытта адам ағзасындағы цитокин (жасуша аралық байланыстардың процесін қамтамасыз ететін төмеңгі молекулярлық ақуыздық медиаторлар) мөлшері артып, артрит, қант диабеті мен обыр ауруларын тудырады.

Әбу Дарда риуаят еткен хадисте бір кісі Пайғамбарымыздан (ﷺ):

عَنْ أَبِي الدَّرْدَاءِ، أَنَّهُ قَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، دُلَّنِي عَلَى عَمَلٍ يُدْخِلُنِي الْجَنَّةَ, فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ" :لا تَغْضَبْ, وَلَكَ الْجَنَّة." رواه الطبراني

«Ей, Алланың Елшісі (ﷺ)! Мені жұмаққа кіргізетін бір амалға сілтеңізші»,-дегенде, Пайғамбарымыз (ﷺ): «Ашуыңа ұстамды бола білсең, жұмаққа кіресің»,-деді.

Әлбетте, ашу-ызасына ұстамды бола біліп, сабырлық танытқан кісі, Алла Тағаланың қаһарынан құтылып, есесіне жұмақ бақшаларына кіру қуанышына ие бола алатындығын ұмытпаған жөн.

Алла Tағала баршамызға да жұмақ төрінен орын беруін нәсіп еткей. Әмин!

Жітіқара аудандық

«Ержан Тәтішев» мешітінің

бас имамы С. Есмурзин

1 Әли-Имран сүресі 134-аят.

2 Имам Бухари риуаят етті.

3 Имам Ахмад риуаят етті.

4 Имам Ахмад және имам Әбу Дауд риуаят етті.

5 Имам Бухари және имам Муслим риуаят етті.

алдыңғы мақала
Сөйлеу әдебі
кейінгі мақала
Қызғаншақтық – бүліктің қызған шағы

Ғибратнама

барлық мақалалар

Медиа

барлық басылымдар
Сайт құрастырушысы — Иником