Сабырлық – ол бойында көркем мінез және жүрегінде иманы бар адамның негізгі сипаты. Өмірде түрлі қиыншылықтарға тап болған адамға өз-өзін ұстай білуі әрине оңай іс емес, сондықтан болар сабыр етушіге берілетін сыйы мен оның алатын сауабының мөлшері көрген қиындықтарына сәйкес көбейе түседі екен.

Сабыр етушілер жайында Қасиетті құранда өте жиі айтылады, имам Ахмад (р.а.): «Сабырлықтың құндылығы жайлы Құранда тоқсан мәрте атап өтіледі»,-дейді. Сол аяттардың бірінде Алла Тағала:

﴿إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ﴾

«Расында, Алла сабыр етушілермен бірге» (Бақара сүресі, 153-аят).

Өмір – сынақ, жақсылықпен қоса қиындық та қатар жүреді. Сол қиындықтарға мойымай сабырлық таныту – біздің міндетіміз. Кезінде шариғи ілімнен нәр алған бабаларымыз қанша қиыншылық көрсе де, сорақы-зұлматтарға сабыр етіп, сол қиыншылықтан өту жолдарын іздеп, қиындықтың арты жақсылық болатынына үлкен үмітпен Жаратушы Хақ тағалаға сыйынып, бойындағы имандылықтың жемісімен сабырлықтың үлгісін көрсете білген. Жүсіп Баласағұн атамыз: «Сабыр етсең – ісің оңға асады, шүкір қылсаң – жамандық та қашады»,-деген екен.

Қандайда бір қасыретке тап болған адам сабыр етсе, Алла тарапынан ақыретпен қатар осы дүниеде де лайықты бағасын алады екен. Бұл туралы Құранда:

﴿ وَإِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ لاَ يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئاً﴾

«Егер сендер сабыр етсеңдер және тақуалықты ұстансаңдар, олардың (мұнафықтардың) қастық істері сендерге ешбір зиян қылмайды» (Әл-Имран сүресі, 120 аят). Бұл сабырлық жайлы Құранда келтірілген аяттар. Енді сабырлықтың құндылықтары жайлы ардақты Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хадистеріне тоқталып көрсек. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): (والصبر ضياءً) «Сабырлық – ол нұр»,-деп қысқа да нұсқа айтып, сабырлықтың құндылығын атап өткен болатын (Имам Мүслім, Әбу Мәлік Әл-Әшғариден).

Сондай-ақ, Алланың Елшісі:

) ومن يتصبر يصبره الله ، وما أعطى الله أحداً عطاءً هو خير وأوسع من الصبر (

«Сабырлық таныту – ол Алладан берілген сый және Алланың алдында сабырлықтан артық сый жоқ»,-деді.

Ешбір адам, тіпті ол Пайғамбар, елші болсын Алладан жіберілген қасырет пен сынақтардан өздерін сақтандыра алмайды. Себебі қасырет-сынақты беретін де Алла, одан сақтайтын да бір Алла!

Құранда:

﴿ مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ ﴾

«Алладан бұйрықсыз ешбір қайғы-қасірет болмайды» (Тағабун сүресі, 11 аят). Барлық сынақ Алладан деген нық сенімді, қандай да бір қайғы-қасыретке тап болған адам есінен шығармауы тиіс. Сондықтан бір Аллаға ғана жалбарынып, дұға етіп, тәуекелге бел байлауымыз қажет.

Барлық қасыреттің Алланың қалауымен болатынын біле тұра, қалайша біз Аллаға қарсы келеміз?... Алладан жіберілген сынақтың барлығында да адамға пайдасы бар, себебі Алла әділ және Өзінің құлдарына жәбір көрсетпейді. Біле білсек Алла Тағала құлдарын күнәларынан тазартуы үшін сынақ жібереді екен, егер ол құлдарының күнәлары болмаса, онда олардың дәрежелерін көтереді. Ардақты Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):

)إن الرجل لتكون له المنزلة عند الله فما يبلغها بعمل ، فما يزال يبتليه بما يكره حتى يبلغه ذلك(

«Расында адамның басына қасырет берілсе және сол қасыретке сабырлық танытса, қанша жақсы амалдарымен де жете алмас деңгейге, дәрежесі көтеріледі»,-деген (Ибн Хиббан, «Сахих» кітабы, № 2896).

Және бір хадисте:

)ما يصيب المؤمن من هم ولا غم ولا نصب ولا وصب ولا حزن ولا أذى حتى الشوكة يشاكها إلا كفر الله بها من خطاياه(

«Иманды жанның басына түсетін уайым-қайғы, тіпті денесіне кірген тікеннің өзін Алла Тағала оның күнәларын кешіру үшін себеп қылып қойған» (Имам Әл-Бұхари). Міне, бұдан түсінетініміз, сынақ пен азғана ауруды Алла Тағала әлсіз бір құлының күнәсін кешірілуі үшін жасайтындығы.

Өз сөзінде Алла елшісі (с.ғ.с.):

)من يرد الله به خيراً يصب منه(

«Алла кімге жақсылық қаласа, оған сынақтар (қиындықтар) жібереді». Сондықтан адам баласы басына қандай да бір ауыртпалық келсе, соңының жақсы болатынына сенім артып, тек Алла разылығы үшін сабырлықта болуы қажет.

Мұсылманның басына қандай да бір қасырет келетін болса, оған ол соншалықты уайымдап, сабырсыздана өмірден түңілуі негізсіз болмақ. Себебі Алла Елшісі (с.ғ.с.):

)ما من عبد تصيبه مصيبة فيقول : إنا لله وإنا إليه راجعون . اللهم أجرني في مصيبتي واخلف لي خيراً منها إلا أجره الله في مصيبته وأخلف له خيراً منها(

«Егер құлдың басына қасырет түсіп және ол өз-өзін сабырлыққа шақырып: «Расында біз Алладанбыз және Оған қайтамыз. Ия, Алла! Осы қасыретте маған нығмет бере гөр»,-деп айтар болса, Алла ол құлын сый-сыяпатына бөлейді»,-деді (Имам Мүслім жеткізді). Яғни, қасыретке тап болғандар жоғарыдағы хадисте келтірілген дұғаны айтатын болса, оның сабыр еткені үшін Алла оған тиісінше нығметке бөлейтін болады. Сондықтан біздер Алланың нығметіне бөленуді қаласақ, мына шарттарды орындауымыз қажет:
- Барлық сынақтың Алладан екеніне және тек Алла ғана қасыреттен құтқаратынына нық сенімді болу.
- Алладан басқа ешкімге шағымданбау.
- Алладан ғана үміт етіп, Алла үшін ғана қайғыға төзімділік таныту.
- Барлық сынақта бір Алланың даналығы бар екендігіне сенім білдіру.

Бұл әрбір мұсылманның орындауы тиіс негізгі шарттары. Егер осы шарттар бұзылса, оның жеңіл жазасы – сауаптан құр қалып, бекерге қайғы-қасыретін көретін болады. Ал, ауыры – егер тағдырға, Алланың шешіміне қарсылық білдіріп, шағымданар болса, үлкен күнәға батуы әбден мүмкін. Сондықтан әрдайым ұстамдылықта болғанымыз дұрыс. Сабырлық қасиеттен ажырап, тағатсыздық танытар болсақ, бұл біздің осалдығымызды білдіртеді. Халқымыз: «Осалдың бәрі ойбайшыл, әлсіздің бәрі айғайшыл келеді»,-дейді. Қандай да бір күйзеліске ұшыраған сәтте, байбалам салмай, керісінше Алла разылығы үшін барынша байыптылық танытса, одан асқан рухани байлық жоқ. Себебі, барлық істің нәтижелі болуы тек қана Ұлы Жаратушының құзырында екендігі анық.

Алла Тағала баршамызға дер кезінде, жауапты сәттерде сабыр етуді, ұстамды болуды нәсіп етсін! Әмин!

Арқалық қалалық «Мухтасиб Әлмұхаммед»
мешітінің бас имамы Бектұрсын Торғайбайұлы

Барша ғаламды жоқтан бар қылушы, бізге ризық-несібемізді беруші, нығметтерінің ең ұлысы Ислам, иман нығметтерін нәсіп қылушы және бізді мұсылмандардан етіп жаратқан Алла Тағалаға сансыз мақтаулар мен мадақтар болсын. Жаратушы Иеміздің соңғы елшісі, сүйікті Пайғамбарымыз Мұхаммадқа (с.ғ.с.), оның отбасына, сахабаларына және соларға қияметке дейін ізгілікте ерген әрбір момын мұсылманға Алла Тағаланың салауаты мен сәлемдері болғай.

Ислам әлемінде бұл күнді, Мәулид ән-Нәби (с.ғ.с.), яғни Пайғамбарымыз Мұхаммадтың (с.ғ.с.) туылған күні деп атайды. Жалпы әлем мұсылмандары көбінесе Алла Елшісінің (с.ғ.с.) туылған күнін бір ай көлемінде атап өтеді. Осы мәуліт айының басы, биылғы жылы желтоқсан айының 22-нен 23-не қараған күнге сәйкес келіп отыр.

Иә, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) дүниеге келуі Ұлы Жаратушының ғаламға сыйлаған ең үлкен нығметі мен жақсылығы екені сөзсіз. Құранда: «Біз сені күллі ғалам үшін рахым етіп қана жібердік»,-деп осы ақиқатты меңзеген. Сондықтан, оның дүниеге келіп, ғаламды нұрға бөлеуі – артына ерген үмметі үшін үлкен қуаныш. Алла Елшісі (с.ғ.с.) дүниеге келмей тұрған уақытта, барша ғалам қараңғылықта тұншығып жатқан-ды. Адамзат небір меңіреу пұттарды Құдай деп танып, ес-түссіз құлшылық етті. Ақ, қара саналып, асыл құнсызданды. Небір сорақы істер мен арсыз қылықтар игілікке бағаланып жатты. Осы бір сұрапыл да қараңғы түнекте Пайғамбарымыз Мұхаммад (с.ғ.с.) дүниеге келді.

Жалпы алғанда, мәулітті ең алғаш атап өткен адамзаттың ардақты тұлғасы – хазреті Мұхаммадтің (с.ғ.с.) өзі десек, ақиқатты айналып өткендік болмайды. Өйткені, имам Муслимнің хадистер жинағында, Әбу Қатададан риуаят етілген хадисте: «Алла Елшісінен (с.ғ.с.) дүйсенбі күнгі ораза жайлы сұралған еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл күні мен дүниеге келдім әрі елші болып жіберілдім немесе бұл күні маған Құран түсті», - деп жауап берген. Яғни, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жылда бір рет емес, әр дүйсенбі сайын ораза ұстау арқылы туылған күнін атап өткен. Хадисте Расулулланың (с.ғ.с.) дүниеге келген күнінің ерекшелігі мен қасиеттілігі, тіпті, бұл күнде Ұлы Жаратқанға шүкір ниетімен ораза ұстаудың сауаптылығы айтылған.

Мәулітті атап өтудің мән-маңызы мен негізінде, Пайғамбарға (с.ғ.с.) деген махаббат жатыр. Алғашқы үш ғасырда (сахаба, табиғин, әтбағут-табиғин) мәулітті ресми түрде атап өту әдеті болмаған. Дегенмен, сахабалардың заманында жыл санауды белгілеуге қатысты айтылған ұсыныстардың ішінде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) туылған күнінің де ескеріліп аталуы, ардақты сахабалардың арасында осы күннің ерекше мәңге ие екендігін көрсетсе керек.

Кейбір ғалымдардың айтуынша, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) туылған күнін атап өту рәсімі, һиджри жыл санауы бойынша VI ғасырда (миләди XIII ғ.) пайда болған. Десек те, кейбір тарихи деректерде, мәулітті атап өту, һиджри ІІІ ғасырдан бастау алғандығын көреміз. Сол кезге дейін бірде-бір мұсылман ел басшысы немесе мұсылман қара халқы мәулітті атап өтпетін-ді.

Әйгілі мұсылман ғалымы әс-Сахауидің бұған қатысты: «Мәуліт һижри жыл санағымен ІІІ ғасырдан соң пайда болды. Содан бастап әлемде мұсылмандар мәулітті садақа берумен және «мәуліт қасидаларын» оқумен атап өтетін болды», - деген сөзі бар («Мұхаммад», Мұхаммад Риза).

Фатимиліктер үш ғасыр бойы (һиджри 296-567 ж.ж.) Мысырды билеп, сонда халифат (мемлекет) құрған болатын. Мәселен, әйгілі тарихшы Макризи өзінің «әл-Хутат» атты еңбегінде фатимиліктер жайында былай деген: «Фатимиліктер көптеген мейрамды заңдастырып, жыл бойы барлығын атап өтетін. Сол мейрамдардың ішінде мәуліт те болды...».

Мысырлық мүфти, шейх Мұхаммед Бұхайт әл-Мутыи келтірген деректерге сүйенсек, мәулітті ең бірінші болып фатимилік патша әл-Муиз атап өткен. Тарихтағы алғашқы мәуліт қуаңшылық пен аштық кезеңіне сай келгендіктен әл-Муиз, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) туылған күнінің құрметіне салтанатты түрде, мәуліт мейрамын ұйымдастырып, аталмыш мерекелік жиын барысында адамдарға сыйлықтар мен садақалар үлестірген. Сондықтан, әл-Муиз өткізген мәуліт жиынындағы таратылып берілген сыйлықтар мен садақалар, қалың жұрттың бір қажетін өтеген болатын («Ахсану әл-калям фима йата`алләку биссуннати мин әл-ахкам»).

Уақыт өте кресшілермен болған күрестің қаһарманы сұлтан Салахуддин әл-Айюби фатимиліктерді талқандап, оларды Мысырдан тықсыра қуды. Онымен шектелмей, сұлтан Салахуддин фатимиліктердің мейрамдарының барлығына тыйым салды. Өйткені, бастапқы кезеңдерде мәуліт тек фатимиліктердің халифатында ғана аталып өтілетін еді.

Жоғарыда айтылған оқиғалардан соң һижра күнтізбесінің VI ғасырында Ибрил қаласының (Ирак) әкімі, сұлтан Салахуддин әл-Айюбидің күйеу баласы сұлтан Әл-Музаффар Әбу Саид Көкбөрі, халықтың кейбірі мәулітті үйлерінде жасырын түрде атап өтетінін байқаған. Нәтижесінде, Әл-Музаффар мәулітке рұқсат беріп, бұқара халықтың мейрамы ретінде аталып өтілуін ұйғарған. Сонымен қатар, ол шатырлар тіккізіп, рабиғул-әууәл айы бойы азық-түлік пен сыйлықтар таратылуын бұйырған. Осыдан соң мәуліт мейрамы жыл сайын аталып өтілетін халықтық мерекеге айналды. Имам Ибн Кәсир өзінің «Әл-Бидая уан-ниһайа» кітабында былай деген: «Әл-Музаффар Әбу Саид Көкбөрі өте қырағы, жаужүрек және әділ болумен қатар, ғалым болатын» («Әл-Бидая уан-ниһайа», «Әл-Музаффар Әбу Са`ид Көкбөрінің басқаруы»).

Әлемді мекендеуші екі миллиардтан астам мұсылман қауымының сүйікті Пайғамбары (с.ғ.с.), екі дүние бақытының жолбасшысы, әлемнің жарық нұры, Пайғамбарлардың ең абзалы – Мұхаммад Мұстафа (с.ғ.с.) милади 571 жылдың 20-шы сәуір, рәбиғул-әууәл (ай күнтізбесі бойынша) айының 12-ші түні, дүйсенбінің таң-сәресі уақытында Мекке мүкаррамадағы Абдулмутталиб шаңырағында дүниеге келді. Сондықтан да әр жылы осы күнді құрметтеп, Алла Тағаланың бізді ардақты Пайғамбарымыз Мұхаммадтың (с.ғ.с.) сүйікті үмметі қылып жаратқандығына шүкіршілігімізді білдіріп, салауат-сәлемдер айтамыз.

Жер жаһан мұсылмандары осынау мүбарак түнді жыл сайын Мәуліт мерекесі ретінде атап өтеді. Пайғамбарымыздың ұлты – араб, Құрайыш тайпасының Хашимұлдары әулетінен шыққан. Әкесі - Абдолла, анасы - Әмина еді.

Дүниеге келген шағында зыр жүгіріп қызмет еткен әйелдер: Шифа, Фатима, оларға Үммү Әйман да қолғабыс жасаған. Олардың айтуынша, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) туыларда үй іші нұрға толып кеткен. Сүйікті Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ИбраҺимнің (ғ.с.) дұғасын алған, Иса (ғ.с.) Пайғамбар оның келетіндігін алдын ала сүйіншілеген, анасы Әмина оны түсінде көрген.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) туылмай тұрып, әкесі ауырып көз жұмып, Мәдинада жерленген. Сондықтан ол әкесін көре алмады. Төрт жасына дейін сүт анасы Халиманың, одан кейінгі екі жыл өз анасы Әминаның қолында өсті. Алты жасында анасы Әмина оны туған-туыстарын аралатып, әкесінің қабірін зиярат етіп қайту үшін Мәдинаға апарды. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) атасы Абдулмұтталибтың шешесі Сәлма мәдиналық болғандықтан, сол жақта туыстары тұратын. Әкесінің қабірі нағашы ағасы Нәбиғаның ауласында еді. Хазреті Әмина баласымен бірге күйеуі Абдуллаһтың қабірін зиярат етті. Хазреті Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) туыстарымен танысып қайтты. Қайтып келе жатып Әбуа атты жерге жеткенде Әмина анамыз ауырып қайтыс болады. Сүйегі сонда қойылды. Осы сапарға бірге шыққан Үммү Әйман пайғамбарымызды (с.ғ.с.) Меккеге әкеліп, атасының қолына табыстайды.

Алты жасынан сегіз жасқа дейін атасы Абдумұтталибтың тәрбиесінде болды. Атасы өлер алдында әкесінің бауыры Әбу Тәліптің үйін паналауды өсиет етеді. Көкесінің қойларын бағып, үйдегі жұмыстарға да қолғабыс тигізеді. Он үш жасынан бастап саудаға араласып, ерекше адалдығымен көзге түседі.

Жиырма бес жасқа келгенде хазреті Хадиша (р.а.) анамызға үйленді. Ол кезде Хадишаның жасы қырықта еді. Оған үйленерде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) ел ішінде сенімділігі мен танымалдығы үлкен рөл ойнайды.

Отыз бес жасында Қағбаға тасты қоюға таласқан тайпалар арасын татуластырып, әділ төрелік етті де олардың арасында тұтанғалы тұрған қақтығысты болдырмады.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қырық жасқа жақындағанда елден жырақ кетіп, жаратылыстың тылсым құпияларына оңашада ой жіберуге құмартты. Ара-тұра Хира тауындағы үңгірге барып-тұруды әдетке айналдырды. Қырық жасқа толған 610 жылдың Рамазан айында Жәбірейіл (ғ.с.) періште арқылы уахи жолымен ең алғашқы «Оқы! Жаратушы Раббыңның атымен оқы!» деген аяттар түсті. Осыдан барып Жаратушы тарапынан оған «Пайғамбарлық» міндет жүктелді.

Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) шақыруымен Ислам дінін алғашқылардың бірі болып хазреті Хадиша (р.а.), Әли (р.а.), Харисұлы Зәйд (р.а.) және Әбу Бәкір (р.а.) қабылдады. Артынша хазреті Осман (р.а.), Ауфұлы Абдуррахман (р.а.), Әбууаққасұлы Саад (р.а.), Талха (р.а.) мен Зүбәйрлер (р.а.) тілін кәлимаға келтіріп мұсылман болды. Алғашында Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) және оған ергендер пұтқа табынушылар тарапынан көп қиындық көрді. Тіпті хазреті Ясир мен әйелі Сүмәйя Алла жолында жанын қиып, алғашқы шейіт болды. Біләл (р.а.), Әбу Фуқаһа (р.а.), Әратұлы Хаббаб (р.а.) секілді ер кісілер мен қатар Үммі Абис ( р.а.), Нәхдия (р.а.) мен Зиннира (р.а.) секілді әйел мұсылмандардың да басына қайғы бұлты үйірілді.

Пайғамбарлықтың алтыншы жылы Хамза (р.а.) мен Омар (р.а.) сияқты нағыз қаһарман ер жүрек кісілер Исламды қабылдады. Сол жылдары кейбір мұсылмандар Алла Елшісінің (с.ғ.с.) рұқсатымен Эфиопияға көшті. Пұтқа табынатындар мұсылмандарды оқшаулап жұртпен араласуға шектеу қойып, құртып жіберудің айла-шарасын жасап бақты. Олармен сауда жасауға, араласуға қатаң тыйым салды. Бұл үш жылға созылды. Пайғамбарлықтың оныншы жылы хазреті Хадиша (р.а.) мен Әбу Тәліп қатар көз жұмды. Дін дұшпандарының зорлық-зомбылығы тіптен арта түсті. Өйткені, олар беделді де, абыройлы Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) көп қолдау көрсеткен жақындары еді. Қатты қайғырған Пайғамбарымыз(с.ғ.с.) өзіне қолдау іздеп Тайыф қаласына барды. Бірақ, тайыфтықтар оны келеке етіп таспен атқылап, үсті-басын қан-жоса етті. Шаһар сыртындағы тауды паналап, әрең аман қалды.

Осындай аса қиын-қыстау кезеңде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) өмірінде «Миғраж» оқиғасы орын алды. Алла Тағаланың құзырына барып, оның бірқатар бұйрықтарын тікелей Өзінен естіп-біліп қайтты. «Исра» сүресінің 22-39 аяттарында айтылатын 12 бұйрық та осы түні түскен болатын.

Қиындықтардың ешқайсысына мойымай Алланың Елшісі (с.ғ.с.) Исламды уағыздауды жалғастыра берді. Арада бір-екі жыл өткенде «Ақаба анттары» қабылданды. Артынша-ақ, Алла Тағаланың аян беруімен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) нұсқауымен мұсылмандар Меккеден Мәдинаға көшті. Хижра жыл санауы осылай басталған болатын. Жұрттың соңында Расулымыз (с.ғ.с.) қасына Әбу Бәкірді (р.а.) ертіп, Меккеге жол тартады. Пұтқа табынушылар олардың ізін өкшелеп Сәуір үңгіріне дейін қуып барады.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Меккеден Мәдинаға көшкен мұсылмандарды – мұһажирлар, ал, оларға қол ұшын берген мәдиналықтарды – ансарлар (бауыр) деп жариялады. Мүшріктер мен мұсылмандар арасында Бәдір, Ұхуд, Хандақ, секілді бірнеше соғыстар болды. Мәдина маңайын бұрыннан мекен етіп келе жатқан иаһудилер бар еді. Қайнұқа, Нәдір мен Құрайза деп аталатын бұл иаһуди тайпалары мұсылмандармен тістесіп, тіресуін қоймады. Үнемі арадағы келісімдерді орындамай, бұзып отырғандықтан, олар ол маңнан қуылды.

630 жылы Меккені азат етті. Кезінде өзі қуылған Меккеге қайта басып кіргенде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзіне жаманшылық жасағандардың барлығын кешірді.

Алла Елшісі (с.ғ.с.) 632 жылы қажылық кезінде Арафатта жүз мыңнан аса мұсылмандарға арнап сөз сөйледі. Исламның қысқаша түсінігі, адам құқықтары жөнінен өте үлкен мәнге ие бұл сөзі, Ислам тарихында қоштасу хұтпасы деп аталды.

Ислам дінін асқан сабырлылықпен, үлкен ыждағаттылықпен адамзат баласына жеткізген сүйікті Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) 632 жылы дүйсенбі күні бақилыққа аттанды. Жаназа намазы өз үйінде оқылып, сол жерге арулап жерленді.

Мұхаммед Мұстафа (с.ғ.с.) қиямет қайымға дейінгі болашақ нәсілдерге теңдесіз үлгі-өнеге болатын ең ұлы тұлға. Оның кемелдігі мен ұлы тұлға болуының іргесі – көркем мінез-құлқының арқасы. Ол туралы Құран Кәрімде былай делінген: «Сөзсіз, сен ұлы (көркем) мінезге иесің» (Қалам сүресі 4-аят). Ол тек сөз жағынан Құранды үйреткен мұғалім емес, ондағы иләһи бұйрықтарды өз өміріне енгізіп, Құранның жанды үлгісі бола білген қасиетті жан. Сахаба Жәбир (р.а.) келтірген хадисте Хазіреті Пайғамбар (с.ғ.с.): «Алла Тағала мені көркем мінез-құлықты толықтыру үшін жіберді»-деген. ( Муатта 904; Бәйхаки, әс-Сунәнул Кубра Х, 192)

Нұрлы келбетінен тартымдылық пен шешендігі байқалатын. Артық сөз сөйлемей, әрбір сөйлеген сөзі даналық пен үгіт-насихатқа толы еді. Оның киелі аузынан ешқашан өсек, яки, бос сөз шыққан емес-ті. Қарсы алдында тұрған адамның түсінігіне қарай сөйлеп қарым-қатынас жасайтын. Ол әрқашанда сыпайы, кішіпейілді және жайдары болатын. Тіпті оның қатты дауыстап күлгенін көрген жан жоқ еді. Зиялы қауым өкілдеріне де, олардың мәртебелеріне де үлкен құрмет көрсететін. Туған-туысқандарына ерекше көңіл бөліп, оларға да құрметпен қарайтын. Өз отбасына сондай-ақ, ардақты сахабаларына да жақсы қарым-қатынаста мәміле жасайтын. Қол астындағы қызметшілеріне де жылы шыраймен қарап, олардың ризашылығына бөленіп, өзі не ішіп-жесе, не кисе, соны оларға да ішкізіп-жегізіп, киіндіретін. Қашанда мейірімі мол ерекше қамқоршы еді. Кезі келсе батылдылық танытып, кейде жұмсақ мінезін көрсететін. Берген уәдесіне берік, сөзіне шыншыл еді. Мінез-құлқы мен ақылдылығы, парасаттылығы тұрғысынан барлық адамзаттан үстем әрі ұлы мақтауға лайық болатын. Қысқаша айтар болсақ, дене бітімі әдемі, жаратылысы кәміл, теңдесі жоқ киелі жан болатын. Пайғамбар (с.ғ.с.) қажет деп тапқан кезде ғана сөйлеп, көбінесе үнсіз әрдайым терең ойларда жүретін. Бір сөзді бастағанда, әңгімесін толығымен жеткізіп, әрбір айтқан сөзінің астында астарлы мағына жататын. Жаратылысы жұмсақ болғанымен, асқан дәрежеде берік те айбатты еді.

Ол ешкімнің үйіне иесі рұқсат бермейінше кірмейтін. Өз үйіне келгенде де үйде өткізетін уақытын үшке бөлетін: Бір бөлігін – Аллаға құлшылық жасауға, екінші бөлігін – отбасына, үшінші бөлігін – өзіне. Адамдарды ақ-қара деп бөлмей, барлығына бірдей қарап, оларды риза ететін. Сондай-ақ әрбір іс-қимылын зікірмен орындайтын.

Кімде-кім одан қажет бір нәрсе сұраса, сұраған нәрсесі маңызды ма жоқ па, оны бермейінше көңілі тыныштық таппайтын. Егер сұраған нәрсесі табылмаса, ол мұқтаж адамның көңілін қалдырмай, жылы сөздермен шығарып салатын. Әркімнің қайғы-қамына да ортақтасатын. Адамдарды бай немесе кедей, ғалым, яки, надан деп қарамайтын. Бәріне бірдей адамзат баласы ретінде мәміле жасайтын. Мәжіліс жасағанда сыпайы, ғылыми және сабырлылықпен өткізетін. Қателігі мен кемшілігіне бола ешкімді кекетпейтін. Ескерту жасағанның өзінде де қасындағы адамды ренжітпей, сыпайы түрде ымдап қана қоятын. Өзгелерге жаман ойда болу, олардың артына түсіп аңду, Алла Тағала тарапынан рұқсат етілмегендіктен, ешкімнің айып-қателіктерінің соңына түсіп аңдымайтын және бұлай істейтіндерге тыйым салатын.

Олай болса екі дүние жақсылығына жеткіміз келсе, құрметті Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) өзімізге үлгі тұтып, көркем мінезін басшылыққа ала отырып, әрдайым сүннетімен жүруге тырысуымыз қажет. Желтоқсан айының 22-нен бастау алып, бір ай бойы мәуліт айының қадір-қасиетін ұғынып, мәуліт қасидаларын оқып, Пайғамбарымызға салауат-сәлемдер жолдап, Құран Кәрімді көбірек оқуға ынталанайық. Мәуліт күндері мештерімізде айтылатын уағыз-насихаттарға құлақ асып, Алладан күналарымыздың кешірілуін тілейік. Мәуліт айының шарапатымен жүрегіміздегі дақтарды кетіріп, Аллаға деген сенімімізді кемелдендіріп, Пайғамбарымызға деген махаббатымызды арттырайық.

Ислам ғұламаларының мәуліт айын мерекелеуге қатысты айтқан сөздері мен берген бағалары орасан зор.

«Сахих Муслим» түсініктемесінің авторы имам Науауидің ұстазы шейх Әбу Шама бұл мейрамға анықтама беріп: «Біздің дәуіріміздегі жақсы амалдың бірі – мәулітті садақа берумен, уағыз айтумен және өзара қуанышты көңіл-күймен өткізу. Осының бәрі Нәбиге (с.ғ.с.) деген сүйіспеншілік пен құрметтің әрі Алла Тағалаға болған шүкіршіліктің белгісі».

Имам Суютый, тәпсір саласында беделді «Әл-Жәмиу ли ахкамиль-Қуран» атты еңбектің авторы: «Менің пікірімше, адамдардың мәуліттің құрметіне жиналып Құран оқуы, Мұхаммедтің (с.ғ.с.) пайғамбарлығы, дүниеге келуі турасында әңгіме етуі, ысырапкершіліктен сақтанып ас ұсынуы Алла Елшісіне (с.ғ.с.) деген құрмет ретінде жасалған игі әрі сауапты іс және қуаныш»,- деген.

Ас-Сахауи айтқан: «Исламның алғашқы үш ғасырында саләф салихтардың еш бірі мәулітті атап өтпеген. Себебі бұл мәулітті атап өту үрдісі кейіннен пайда болған. Бұл күні Ислам әлемінің түкбір-түкбіріндегі мұсылмандар садақалар үлестіріп, мәуліт қасидаларын оқиды және сол күнді дәл осылай өткізгендері үшін оларға Алла Тағаланың берекеті жайылады» (Әли ибн Бурһануддин әл-Хәләби «әс-Сира әл-Хәләбийя» 1-том, 83-84 беттер).

Ибн Джаузи айтқан: «Бұл мейрамның ерекшеліктерінің бірі – тыныштық, қуаныш және мақсаттардың орындалуы» (Әли ибн Бурһануддин әл-Хәләби «әс-Сира әл-Хәләбийя» 1-том, 83-84 беттер).

Ибн әл-Хадж айтқан: «Алла Тағаланың бізге сондай керемет нығметті – Пайғамбарды (с.ғ.с.) нәсіп еткендігі үшін, рабиғул-әууәл айының 12-сі, дүйсенбі күні барлығымыз көп құлшылық жасап, шүкіршілік қылуымыз қажет» («әл-Мадхал илә ат-Тасаууф» 1-том, 361-бет).

Ибн Абидин айтқан: «Рұқсат етілген бидғаттардың бірі – Пайғамбарымыздың туылған күнін атап өту екендігін, әрдайым білім жүрген ләзім». Сол сияқты ол былай деп те айтқан: «Бұл күні Пайғамбарымыздың өмір жолы мен мұғжизаларын танып білу үшін жиналу – мустахаб (ұнамды іс). Себебі осылай жасау, Алла Тағалаға жақындаудың ең дұрыс тәсілі».

Шейх Мұхаммад Мутауәлли аш-Шағрауи айтқан: «Біздің, жыл сайын осынау ұлық оқиғаны, Мәуліт мейрамын атап өтуге, қуануға хаққымыз бар».

Сонау замандарда, Түркістанның «шейхул-исләм» атағына ие болған ғалым, Әл-Мубашшир ат-Тарази мәуліт мейрамына қатысты былай деп айтқан: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) туылған күнін атап өту міндет (уәжіп). Себебі бұл мейрам, біздің заманымызда ойлап табылған түрлі зиянды мерекелерге қарсы тұруға, септігін тигізеді».

Мұсылман әлемі мәулітті қалай атап өтеді?

Мәуліт бүкіл мұсылман әлемінде мейрам түрінде өткізіледі. Мәселен, Сирия, Мысыр, Ливия, Иордания, Тунис, БАӘ-де мәуліт мемлекеттік мейрам ретінде бекітіліп, бұл күні ресми демалыс болып есептеледі. Ал Пәкістанда пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) туылған күні үш күн бойы тойланады.

Көптеген мемлекеттерде рабиғул-әууәл айы бойы мәуліт тақырыбында уағыз-насихат жүргізіліп, барлық мешіттерде Құран, мәуліт қасидалары оқылып және Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) өмір жолы жайында уағыздар айтылады.

Сонымен қатар бірқатар мұсылман мемлекеттерінде бұқаралық ақпарат құралдары арқылы осы тақырыпта мақалалар жарияланып, теледидар мен радиоларда арнайы бағдарламалар жүргізіледі. Кейбір мұсылман мемлекеттерінде жоғары лауазымды тұлғалар, мереке тойланатын жерлерге барып, мұсылмандарға құттықтау жолдайды.

Ендеше, еліміздің барша мұсылман жұртын осы қасиетті Мәуліт айының мерекесімен шын жүректен құттықтаймын. Алла Тағала еліміздің тұғырын биік, тәуелсіздігін баянды қылғай!

Тәжімбет Бахытбек Нұрғабылұлы
ҚМДБ-ның Қостанай облысы
бойынша өкіл имамы

Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың кезекті Қазақстан халқына Жолдауын ерекше ықыласпен оқып шықтым. Әрине, бұл жолғы маңызды құжаттың да өзіндік айрықша мәні бар.

Онда қазіргі дағдарыс жағдайында кездесетін қиындықтан шығудың нақты жолдары және алдағы келелі міндеттер айқындалған. Осынау Жолдау мемлекетіміздің жарқын болашағының бағдары десем орынды болар.

Мемлекет басшысы ерекше тоқталғандай, тәуелсіз алған өткен жылдары еліміз қиындықты бастан аз өткерген жоқ. Осы арада өткен кезеңдерге бір сәт көз жіберіп көрелікші. Сонау 1991 жылғы экономикалық ауыр шақтар мен қазіргі уақытты мүлдем салыстыруға келмейді.

Кешегі алып Одақ ыдырап, бауырлас республикалар өз алдына егемендік алған кезде бұрынғы экономикалық байланыстар үзілді. Соған қарамастан Елбасының көреген саясаты арқасында осы кездескен қиындықтарды да артқа тастадық.

Қазақ елін бүкіл әлем таныды. Біздің көпұлтты мемлекетіміз ешқашан да қазіргідей бақытты шақты бастан кешкен жоқ. Бұл күндері жалқау емес адамға барлық жағдай жасалған. Жылдан-жылға жұмыссыздық азайып, бос жүрген адамдарды басқа кәсіптерге бейімдеу, оқыту қолға алынды.

Осындай табыстарға біз бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығара еңбек етіп, ауызбірлік пен ынтымақтың арқасында қол жеткіздік. Қазір де бұл Жолдауда, «Біріміз – бәріміз үшін, бәріміз – біріміз үшін» деген қағиданы берік ұстанып, еліміздің әрбір азаматы өздері атқаратын жұмыс орындарында ұйымшылдықтың нағыз жарқын үлгісін көрсетулері тиіс.

Сөйтіп, «Мәңгілік ел» атану үшін бәріміз ғұмыр кешіп жатқан Отанымызды барынша гүлдендіріп, әлемдегі бәсекеге қабілетті 30 мемлекеттің қатарына енуіміз қажет.

Әрине, бізге бақытты өмір мен жарқын болашақты ешкім де басқа жақтан келіп жасап бермейді. Қазір «Алма піс, аузыма түс» дейтін заман емес. Дүние жүзін жайлаған дағдарыстан аман-есен шығу үшін барымызды бағалап, еліміздің экономикасын нығайтуға әркім өз үлестерін қосулары керек дер едім.

Елбасының кезекті осы Жолдауында мемлекетіміздің алдында тұрған үлкен міндеттер мен оларды жүзеге асырудың нақты жолдары көрсетілген. Бұған осы құжатты оқып шыққан әр адамның көзі айқын жетеді.

Біздің елімізде халықтың денсаулығы мен әлеуметтік жағдайына да ерекше көңіл бөлінген. Бұл күндері қазақстандықтардың орташа өмір ұзақтығы 72 жасқа жақындағаны көпке мәлім.

Мемлекетімізде кездесіп жатқан қиындықтарға қарамастан, келесі жылдан бастап, бюджет қызметкерлерінің жалақысы, әлеуметтік жәрдемақылар мен шәкіртақы орташа алғанда 30 пайызға көбейгелі отыр. Міне, бұл да болса халқымызға деген қамқорлық емес пе?

Біз енді масылдық психологиядан мүлдем арылуға тиіспіз. Мемлекет бізге не береді деп емес, керісінше елімізді өркендетуге қандай ықпалымызды тигіземін деп өмір сүруіміз керек.

Тәуелсіздік алған өткен жылдар еліміздің мәртебесін барынша асқақтатып ,өзгелер бізден үлгі алып, үйренетін жағдайға жеттік. Қазақстан достықтың мекеніне айналды. Бұған елордамыз Астанада өткізілген қаншама дүниежүзілік маңызы бар басқосулар айғақ.

Мәселен, бұрын жүзеге аспастай көрінетін таңғажайып өзгерістердің куәсі болдық. Қазақстанның Тұңғыш Президенті, Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың тікелей ұйытқы болуымен Астана шаһары бой түзеді.

Экономикамыз дамып, өзге мемлекеттерге тәуелділіктен арыламыз десек, республикамызда өндірілетін тауарларды барынша арттыра түсуіміз қажет. Бұл орайда «Қазақстанда жасалған» деген атаумен шығарылатын заттардың сапасына, тартымдылығы және арзан болуына назар аударғанымыз абзал.

Қазіргі таңда елімізде осындай атпен өндірілетін өнімдер мен киім түрлері де көбейіп келе жатқандығы қуантады. Бұл мәселеде алдағы уақытта қазақ еліндегі кәсіпкерлер намысқа тырысып, өздерінің қарым-қабілеттерін көрсетеді деген ойдамыз.

Осы арада үкілі үмітіміз болып табылатын жастарға да айтар өзіндік пікірім бар. Қазір білектің емес, білімнің заманы. Атамыз қазақ «білімді мыңды жығар» деп босқа айтпаған. Бұл орайда мемлекет басшысының қамқорлығының арқасында шет елде оқып, туған жерін гүлдентуге үлестерін қосып келе жатқан дарынды жастарымыз да аз емес.

Сондықтан еліміздің жарқын болашағы – жігіттерміз бен қыздарымыз техникалық мамандықтарға да бетбұрыс жасағандары жөн. Ғылым мен инновацияның күні туғанын да ешқашан ұмытуға болмайды.

Мамандықтың қайсысы болсын абыройлы да қадірлі. Әңгіме өз кәсібіңді шеберлікпен меңгеріп, оның нағыз бесаспап білгірі болуда жатыр. Бұл күндері «Еңбек бәрін де жеңбек» деген ұғым қанатты сөзге айналды. Өйткені, барлық бақыт пен табысқа жетудің сыры осы адал еңбек пен мандай терде жатыр.

Қазіргі елімізде жүзеге асырылып келе жатқан реформалар мен ғылыми жетістіктер сайып келгенде, кейінгі ұрпақтың нұрлы келешегі үшін жасалатындығы да ешкімнен жасырын емес.

Өмірден көріп, түйіп жүргеніміздей, қиындықтардың бәрі де өткінші жаңбыр секілді. Ол да уақытша. Бірақ біз ата-бабаларымыз ғасырлар бойы армандаған тәуелсіздігімізді баянды етуді бір сәт те ұмытпауға тиіспіз. Ол үшін бізде барлық жағдай да, мүмкіндік те бар.

Мемлекет басшысының үстіміздегі жылғы 30 қарашадағы Қазақстан халқына Жолдауын Қостанай облысындағы барлық мешіттердің имамдары да бір ауыздан қолдады. Осыған байланысты жиын өткізіліп, олар өздерінің ойларын ортаға салды.

Ислам діні де бейбітшілікті, ауызбірлікті, халықтар арасындағы достықты ту етіп ұстайды. Өңірдегі барлық дін қайраткерлері күнделікті жұмыстарында ұйымшылдық пен белсенділік танытып, елімізді көркейтуге өздерінің нақты үлестерін қоса беретіндігіне кәміл сенімдімін.

Бахытбек Тәжімбет,
Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының
Қостанай облысындағы өкіл имамы

Ислам – барша адам баласын бейбiтшiлiкке, амандыққа, ешкiмге соқтықпай тыныш өмiр сүруге шақыратын дiн. Сондай хақ дiнiмiз жер бетiнде нағыз адамгершiлiктiң, сыйластықтың рухын жайып, алауыздыққа, қантөгiске, қастық пен дұшпандыққа тыйым салғаны да мәлiм. Адамзат баласына жақсылықты түсiндiрiп, көркем мiнездi кемелiне келтiрсiн, жүректердi тазартсын деп Алла Тағала адамзаттың ең ардақты тұлғасы сүйікті елші Мұхаммедтi (с.ғ.с.) таңдап, пайғамбар еттi. Демек, Ислам дiнi тыныштықты бұзу үшiн емес, бұзықтықты тыю үшiн жiберiлдi.

Адамзатқа Исламмен бiрге жеткен өркениеттiң бәрiн санап тауысу мүмкiн емес. Ілгеріде мұсылмандық дегенде, ғылымның да, әдептiң де, мiнездiң де, қарым-қатынас ережелерiнiң де ең биiк шыңы елестейтiн. Ал, ардақты пайғамбарымыз дүниеден озып, саңлақ сахабалар оған iлесе кетiп, iзгi керуен бiртiндеп арғы дүниеге көшкен сайын сол Ислам дiнi бiрте-бiрте өзiнiң биiк тұғырынан төмендей бастағандай. Себебi, бүгiнгi таңда асыл дiнiмiзге қойылмаған ат, таңылмаған айдар жоқ. «Террор» дейсiз бе, «экстремизм» дейсiз бе, қысқасы, дiнiмiзбен үш қайнаса сорпасы қосылмайтын сан түрлi атаулар бүгiнде Исламға қатысты айтылатын болды. Бұлай болуының себебi не, бұл кімдердің жасаған қитұрқысы екені беймәлiм. Бiр анығы, Алла Тағаланың жер бетiне «Ислам – бейбiтшiлiк» деп жiберген ақиқи дiнiнде ондай шектен шығушылықтардың бiрi де жоқ. Экстремизм деген сөз шектен шыққан көзқарастарды ұстану дегендi бiлдiрсе, онда бұл нәрсенi Исламнан iздегендер қатты қателеседi. Лаңкестiктiң ұлты, дiнi болады дегенге кiм сенедi? Ендеше, нағыз мұсылман ешуақытта «экстремист бола алмайды». Ал, қасақана Исламға жала жапқандар ауыр күнәға батушылар. Алла Тағала қасиеттi Құран Кәрiмде:

الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِيناً

«Бүгiн дiндерiңдi толықтастырдым және нығметiмдi тәмамдадым. Сондай-ақ, сендерге Ислам дiнiн қоштап ұнаттым» (Мәйда сүресі 3-аят) - деп баян еткен. Демек, Ислам дiнi бүкiл ғаламдардың иесi, ұлы Алланың қош көрiп ұнатқан дiнi. Олай болса, оған күйе жағу – Алланың қаһарына ұшырау болып табылмақ. Қай-қайдан шығып, қоғамдағы тәртiптi бұзып жүргендердi Исламмен байланыстырып қою, саналы адамның қисынына да келмейдi.

Ислам дiнi – жер бетiнде бейбiтшiлiк пен тыныштықты орнату үшiн жiберiлген соңғы иләһи дiн. Мiне, сондықтан, әрбiр мұсылман, тiптi, сәлем бергеннiң өзiнде «әссәламу ғалейкум» деп бейбiтшiлiк пен тыныштық тiлеп амандасады. Ата-бабаларымыз да сан ғасыр бойы дәстүрлі Ислам дiнiн өмiрмен бiте қайната ұстанып, ауызбiршiлiкпен бейбiт ғұмыр сүрiп келдi. Дiни дүрдараздық деген ұғым қазақ даласында күнi кешеге дейiн болмаған. Қазақ даласы түгiлi, ешбiр Ислам дүниесiнде кешегi ХIХ ғасырларға дейiн «дiни экстремизм» деген ұғым болып көрмеген. Өкiнiшке орай, соңғы жылдарда асыл дiнiмiздi жеккөрiнiштi етiп көрсететiндер жер-жерден бой көтере бастады. Кешеге дейiн бар қазақ бiр дiндi, бiр мәзһабты ұстанып келдi. Сенiмi де, мақсат-мүддесi де бiр болып келдi. Ендi бүгiн әлемде түрлi мүдделер кертартпа ағымдар пайда болып, дiнiмiзге әлгiнде аталғандай жаман атаулар таңылуда. Бiздiң дiнiмiз өз отандастары мен қандастары, жерлестерi былай тұрсын, өзге сенiм иелерiмен де бейбiт ғұмыр кешудi бұйырады. Екi дүниенiң бақытына жетудiң жолдарын үйрететiн Исламда

أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً

«Бейкүнә бiр адамды өлтiру – күллi адамзатты өлтiрумен тең» (Мәйда сүресі, 32-аят) - деген. Олай болса, қаншама жазықсыз адамдарды, көздерi мөлдiреген жап-жас сәбилердi өлтiруге Ислам дiнi бұйырды деу қисынға сыймайтыны ақиқат. Адам өлтiретiн лаңкестiк әрекеттер әлбетте Құранға да, мұсылманшылыққа да жат. Адам түгiлi, малды қорқыту Исламға қайшы. Сойылатын малдың көзiнше пышағын қайраған сахабаға пайғамбарымыз қатты кейiп: «Сен малды неше рет өлтiрмексiң? Пышағыңды малды жатқызбас бұрын қайрап алмадың ба?», - деп қатаң ескерту жасаған.

Өзгелердiң жанын қию үшiн өзiне де қол жұмсаған жанкештiлер өздерiн «шәһидпiз» деп есіредi. Шәһидтiк мәртебе бейкүнә жандарды өлтiрумен келетiн оңай нәрсе емес. Дәстүрлі діндердің ешқайсында жазықсыз жанды өлтіріп, шәһид болу деген қағида жоқ. Сондай-ақ Исламның негiзгi қайнар көзi саналатын Құран мен Сүннетте жазықсыз адамның қанын төгу қажет деп насихатталмаған. Сонда Ислам мен «экстремизмде» қандай байланыс болуы мүмкiн? Әлбетте ешқандай байланыс жоқ. Керiсiнше, Ислам дiнi дұрыс түсiндiрiлмегендiктен түрлi орынсыз әрекеттер бой көрсетуi ықтимал. Сондықтан қазіргі таңда әсіресе жас ұрпаққа рухани тәрбие берiп, дiни сауатын ашу үшiн барлық жағдайды жасауымыз қажет. Асыл дініміздің құндылықтарын жан-жақты жеткізіп, насихаттай отырып, ұлттық дәстүріміз бен әдет-ғұрпымыздың аясында тәлім-тәрбие беру аға буын өкілдері үшін жауапты міндет екендігін жадымыздан шығармайық ағайын.

«Мухтасиб Әлмұхаммед» мешітінің
бас имамы Бектұрсын Уәлиев

Алла Тағалаға иман келтірген мұсылман баласы оны көркем сипаттары арқылы тануы тиіс. Ұлы жаратушыны тану дәрежесіне қарай адамның оған деген махаббаты артып, үміті мен қорқуы күшейе түседі. Оны таныған сайын иманы күшейеді. Ұлы Жаратушысына деген жақындығын сезініп тақуалығы мен тәуекелі арта түседі. Ұлы иесін жеткілті түрде таныған адам ғана күнә атаулыдан бойын мейлінше алыс ұстап, түрлі күдікті ойлардан аулақ жүреді. Адам ақылы Ұлы Алланы толық танып біле алмайды. Өйткені адам шектеулі, ал Ол шексіз. Десек те, Оны құранда әрі хадистерде айтылған сипаттары арқылы танып білуге міндеттіміз.

Алла Тағала Құран Кәрімде: «Мен жындар мен адам баласын тек қана (мені танып) маған ғибадат етсін» деп жараттым дейді. Демек Алла Тағала бізді бұл дүниеге өзін мына жаратылысқа қарап танысын, білсін әрі құдіреті мен шеберлігінің алдында таңдана бас иіп, құлшылық етсін деп жіберген. Ендеше адам баласының ең басты міндеті – Ұлы Жаратушыны тану. Оның ұлылығын дәріптеп «Аллаһу әкбар» (Алла Тағалам сен қандай ұлысын!) деп мадақ айту. Иә, Оның Құдіреті мен шексіздігіне, ілімі мен теңдессіз ұлылығына мойынұсыну – құлшылықтың нағыз өзі. Намазымыздың әр рәкәғатында үнемі оқылатын «Фатиха» сүресіндегі: «Бүкіл мадақ та, мақтау да тек қана бүкіл әлемнің Раббысы – Аллаға тән» деудің мағынасы да осы болса керек.

Алла Тағала айтады: «Пендем Мені қандай деп ойласа, Мен ол үшін сондай боламын (яғни пендем рақымымнан үміттеніп, Мені рақымды деп білсе, Мен оны кешіріп жарылқаймын. Бұл мүмін пенденің сипаттамасы. Ал егер рақымымнан үміттенбей күдер үзіп, Мені азаптаушы деп білсе, оған сол азабым нәсіп болады). Ал Жаратушы Иенің рақымынан кәпірден өзге ешкім күдер үзбейді. Ол мені есіне алса, Мен онымен бірге боламын (яғни оны қолдап жәрдем беремін әрі бәледен сақтаймын). Ол мені іштей есіне алса, Мен де оны іштей есіме аламын. Ол адамдардың арасында есіне алса, Мен оны сол ортадан артық бір ортада есіме аламын (яғни «муқаррабун» періштелердің алдында). «Муқаррабун» сөзінің мағынасы: ерекше, жақын, өте жақын дегенді білдіреді. Бұл атау Жаратушы Иеге ерекше жақын болған төрт періштеге қатысты айтылады. Ол: Жәбірәйіл, Исрафил, Әзірәйіл, Микәйл періштелер. Пендем мағаны бір кез жақындаса (яғни аз да болса), Мен оған бір құлаш жақындаймын (пендем маған әміріме бойұсынумен жақындаса, Мен оған жарылқауым мен рақымымды жаудырамын). Егер Маған жүріп келсе, Мен оған қарай жүгіремін (яғни тілек қажетін орындауға асығамын) (Муслим). Ендеше, бізге сүйіспеншілікпен қарап таусылмас қымбат нығметтерді сыйлаған Ұлы Иемізге біз де сүйіспеншілікпен қарап бас иіп алғысымызды ғибадат арқылы білдіруіміз – ұмытылмас міндетіміз. Дана Абайдың: «Махаббатпен жаратқан адамзатты, сен де сүй Ол Алланы жаннан тәтті»,-деуі де сондықтан.

Ұзынкөл аудандық «Балықты»
мешітінің бас имамы
Е.С. Ажмахан

Аса қамқор ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймын!

Біз, қазақ халқы табиғатынан имандылыққа, ақындыққа, даналық ойға жақын жұртпыз. Бабаларымыз текті, сөзі келісті, пікірі кесімді, парасатты болған. Жау шапса батырларымыз ерлік көрсетсе, дауға ақындарымыз дайын болған. Ал, арағайындық қызметті, яғни екі елді табыстырып, мәміле жасасуға дана билеріміз белсенділік танытып отырған.

XV ғасырда, яғни Алтын орданың ыдырау тұсында өмір сүрген Асан Қайғы бабамыздың отты жырлары мен өсиетті өлеңдері имандылыққа негізделген. Оның шын аты – Хасан Сәбитұлы. Тарихи деректерде жазылғандай, бабамыз Қазақ хандығының негізін салушылар деп саналатын Керей мен Жәнібек хандардың ақылшы биі болғаны белгілі. Мұны қазіргі тілмен түсіндірсек, жоғары лауазымды тұлғаның кеңесшісі деуге болады. Асан Қайғы жырлары арқылы халықты бірлік пен берекеге ұйытып, Қазақ хандығының іргетасын қалауға мол үлес қосқан. Халқымыздың рухани қалыптасу жолында да белсенділік танытты. Сол кездегі оқиғаларға талдау жасап қана қоймай, оның салдары қандай болмақ, істі неден бастау керек деген сұрақтарға жауап іздеген, тұжырым жасаған. Шоқан Уәлиханов Асан атамызды: «Көшпенді қазақ, қоғам ұлысының философы», – деп сипаттаған. Асан Қайғының толғаулары Отанды сүюге, ізгі амал жасауға, жамандықтан сақтанып, бақытты өмір сүруге үндейді. Мәселен, мына бір толғауында жырау бабамыз өткінші дүниелік істерге бола ұрысып, таласпауға шақырады.

Өлең-жырдағы негізгі ой мен тұжырым былай түйінделген:
«Өлетұғын тай үшін,
Көшетұғын сай үшін,
Желке терің құрысып,
Әркімменен ұрыспа.
Ашу деген дұспан, артынан
Түсіп кетсең қайтесің
Түбі терең қуысқа!..»

Расында да кейде болмашы нәрсе үшін адам баласы пенделікке ұрынады, дүниелік істерге таласып, абыройсыздыққа душар болады. Ал Асан Қайғы бәріне парасат биігінен қарауға үндейді.

Атақты жырауларымыздың бірі – Шалкиіз Тіленшіұлы жас кезінен киелі сөздің шебері, ақындық қырымен танылған. Ол мұсылманша білім алған. Сондықтан да толғауларында мұсылмандық мұратты басты орынға қойған. Қазақта: «Басқа пәле – тілден», – деген тауып айтылған асыл сөз бар. Адам баласы тіліне сақ болмаса, күнәні де тілінен табады екен. Сөз бен тілге байланысты Шалкиіз жырау былай деп жырлаған:
«Жапалақ ұшпас жасыл тау,
Жақсылардың өзі өлсе де сөзі сау.
Ойлап тұрсам жаманның,
Жалаңдаған өз басына тілі жау».

Бағзы кітаптарда Лұқман хәкім туралы мынадай оқиға баяндалған. Бір кісі одан малдың ең тәтті жерін алып кел деп бұйырыпты. Лұқман қойды сойып, тілін әкеліпті. Енді ең ащы жерін әкеліңіз десе, тағы да сол тілді алып келген екен. Сонда себебін сұрап: «Сіз неге қайта-қайта бір нәрсені әкеле бердіңіз», – десе, ол: «Жақсылық та, жамандық та – тілден, тіл байқап сөйлемесе, тас жарады, тас жармаса – бас жарады», – деп жауап беріпті.

Ел қорғау, Отанды аялау, бейбітшілікті сақтау – мұсылманның асыл міндеті. Бұл қасиеттер жырауларымыздың толғауларынан тыс қалсын ба?! Көрнекті ақын-жырау Доспамбет (қазақ тілінің ерекшеліктеріне сай Дұсмұхаммед сөзі Доспамбет деп өзгеріске ұшыраған болар, мәселен Мұхаммед сөзі қазақ даласында Мұхамбет, Махамбет, т.б. деп аталып кеткен) ел қорғауды мұсылмандық әрі перзенттік парыз деп санаған. Ол Қырым, Ноғайлы, Қазан хандықтары арасындағы шайқастарда қолбасшы болған. Бір өлеңінде: «Осы жолда шаһид болсам, яғни жанымды берсем өкінбен», – деуі тегін емес, сірә.

Доспамбет жырау:
«...Бүгін, соңды өкінбен,
Өкінбестей болғанмын,
Ер Мамайдың алдында
Шаһид кешсем, өкінбен!..» деп ерлікті насихаттаған. Бұл өлең де қазақ даласындағы ер-жігіттерге жігер сыйлаған.

XVII ғасырдың көрнекті жырауы Жиембет ақын ер-жүрек батырлығымен де, ұшқыр ақындығымен де көзге түскен. Кейбір кітаптарда Жиембет жырау 1620 жылы Есім ханның ойраттарға қарсы соғысында Кіші жүз қолын басқарғаны туралы жазылған. Ол Есім ханның есіне өткенді салып, Құдайдан қорқуға шақырып, тәубешіл болуға үндеп отырған. Өзі де жырларында бір Аллаға сыйынып, құлшылық пен тіршілікті ұштастыра үйлесімді өмір сүруді уағыздаған. Бұл жағдай ақынның мына бір өлеңінде айқын көрініс тапқан:
«...Бастап келген өзге емес,
Жиембет сынды биің-ді.
Малын салып алдына,
Әр саладан құйылды,
Он екі ата Байұлы
Бір тәңірге сыйынды».

Абылай ханның тұлғалық бейнесін тұңғыш сипаттаған, қоғам қайраткері Бұқар жырау ханның ақылшысы, яғни кеңесшісі болған. Бұқар Қалқаманұлы халықты имандылыққа шақырған. «Тілек» деп аталатын өлеңінде шариғатты біліп, ұстануға, рухани тұрғыдан өсіп, өнегелі өмір сүруді уағыздаған.

Бұқар бабамыз:
«Бірінші тілек тілеңіз,
Бір Аллаға жазбасқа
...Бесінші тілек тілеңіз
Бес уақытты бес намаз,
Береуі қаза қалмасқа», – деп жырлайды.

Ақын адамгершілікті насихаттап, кеңпейіл мінезді болуға шақырған. Алланың ақ жолында жүріп, шариғатқа бекем болудың маңыздылығын түсіндірген. Бір өлеңінде:
«Алла деген ар болмас,
Ақтың жолы тар болмас,
Тар пейілді кеңімес,
Кең пейілді кемімес», – дейді.

Расында да адам баласы кеңпейілді болған сайын, оның адамгершілігі артады. Халқымызда: «Кең болсаң, кем болмайсың», – деген сөз бар. Көркем мінез – мұсылманға тән сипат.

Қазақ халқы қашан да бірлікті басты орынға қоя білген. Ел арасында «бірлігі күшті ел озады», «бірлік болмай, тірлік болмас», «жұмыла көтерген жүк жеңіл», «көппен көрген ұлы той» деген қанатты сөздер кең тараған. Асыл діннен бастау алған бұл мақалдар қазақ даласында жиі айтылып келді. Қазір де маңызын жойған жоқ. Пайғамбарымыз Мұхаммед (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) мұсылман үмбетін жамағатпен бірге болуға шақырған. Алла Елшісі: «...Көпшілікпен бірге болыңдар! Бөлінуден сақтаныңдар», – деген өсиет қалдырған. Алла Тағала қасиетті Құранда «Әли Имран» сүресінде: «...Бөлінбеңдер», – деп әмір еткен.

Исламды ұстанған бабаларымыз да бірлікті қашан да өлең-жырға қосқан.

17 жасынан шайқасқа қатысып, қазақ жерін қалмақтардан қорғаған белді батыр әрі жырау Ақтамберді Сарыұлының өсиет өлеңдері де пайғамбарлар сөзімен үндесіп жатыр.

Мақаланың қорытындысын Ақтамберді жыраудың өлеңімен өрбітсек:
«Балаларыма өсиет:
Қылмаңыздар кепиет,
Бірлігіңнен айырылма,
Бірлікте бар қасиет.
Татулық болар береке,
Қылмасын жұрт келеке.
Араз болсаң алты ауыз,
Еліңе кірген әреке».

Алла Тағала елімізді аман, жерімізді тыныш еткей. Ұлы Аллаға ұнамды әрбір ісіміз берекелі болғай. Әмин!

Асылхан қажы ТҮСІПБЕК,
ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша өкіл имамы

Бірде Мұса (ғ.с.) пайғамбар өлім жайлы пікір қылып, Жаратушы Алла Тағаладан сұрапты:
 • Ей Раббым! Сен адамдарды не үшін жаратасың, егер кейін, бәрібір оларды өлтіретін болсаң?

Аталмыш сұраққа жауап ретінде, Алла Тағала өзінің Пайғамбарына (ғ.с.) егін егуді бұйырды. Мұса (ғ.с.) пайғамбар Раббысының бұйрығына бойұсынып, егін екті де, өнім алатын алаңды баптап күтіп, егінін суарды. Мерзімі келіп, егін піскен кезде, Мұса (ғ.с.) пайғамбар егінді орып алып, сабаннан бидәйін айыруға кірісті.

Сол кезде Алла Тағала Мұсаға (ғ.с.) былай деп үн қатты:
 • Ей Мұса! Не нәрсемен шұғылданып жатсың?
 • Ей Раббым! Мен егінді орып алып, енді сабаннан бидәйді айырып жатырымын, – деп, Мұса (ғ.с.) Раббысына жауап берді.
 • Ей Мұса, бұл сенің қойған сұрағыңа жауап! Өйткені өлім, егінді ору іспетті. Егін орылғаннан соң, бидәйдің сабаннан ажырағаны секілді, өлім арқылы дәл солай, жақсы адамдар күнәһар пенделерден ажыратылады, - деді Алла Тағала өзінің Пайғамбарына (ғ.с.).

Өлімнің хикмет-мақсатына қатысты әркімнің өзіндік әртүрлі көзқарастары болуы мүмкін. Алайда оған қатысты өзгермейтін бір ғана ақиқат бар: «Бар билік бір Өзінің қолында болған, шексіз игілік пен құт-берекенің жалғыз иесі Алла қандай ұлы! Оның құдіреті барлық нәрсеге толық жетеді. Ол қайсібірің анағұрлым игі һәм сауапты іс істер екен деп, бәріңді сынап көру үшін өлім мен өмірді жаратты. Ол – Азиз (бәрінен үстем әрі ұлы), Ғафур (құлдарының күнәлары қанша жерден ауыр болса да тәубелеріне келген жағдайда оларға өте кешірімді)» (Мүлк, 1-2).

Аса ұлы Алла пенделерін жаратып, оларды осы дүниеге әкелді және оларға бұл өмірден басқа өмірге көшетіндіктерін ескертті. Сонымен қатар адамдарға бұйрықтар мен тыйымдар бекітті де, бұйрықтарын орындауға кедергі жасайтын, көңіл құмарлықтарымен сынады. Сонда кім Алла Тағаланың бұйрығына бойұсынып, амал жасауда жақсылық танытса, Алла ол пендесінің марапатын екі дүниеде де хайырлы етіп береді. Ал кімде-кім Раббысының бұйрығын орындамай, құмарлық қалауларына еріп, құмарлық ләззәттарын қанағаттандыру үшін жолдан тайса, онда оған қарымтаның ең жаманы беріледі (А. Саъди тәпсірі).

Қостанай облыстық «Марал ишан»
мешітінің найб имамы
Сыздықов Дархан Манарбекұлы

Ислам сөзі, Аллаға шынайы берілу, амандық, бибітшілік деген мағыналарды білдіреді. Ислам дінінің негізгі мұраты бейбітшілік, татулық болып табылады. Ал мұсылмандардың міндеті маңайындағы жеке тұлғаны әрі қоғамды дұрыстау, түзету. Осылайша олар адамдар арасында ортақ пікірдің пайда болуына мұрындық болады. Міне бейбітшілік пен тыныштық осылай дүниеге келеді.

Ислам діні мұсылмандарды тек жеке тұлға ретінде кемелдендіріп, дамытып қана қоймай, сонымен қатар қоғамның тыныштығын, амандығын қамтамасыз ететін ұлы ұстанымдар сыйлаған. Қоғам мүшелерінің арасындағы қарым-қатынасты дін бауырластығы шаңырағының астында сүйіспеншілікпен жүзеге асуын әмір етеді. Сондай-ақ қоғамның әрбір мүшесін көпшіл, халықшыл болуға шақырып, қоғамның бір дене іспетті қалыптасуына үлесін қосады. Мұны өз басынан кешірген қоғамдар бірлік пен ынтымақтың рухымен жігерленіп, барша адамзатқа өнеге болары сөзсіз.

Татулық – жақсы мінез-құлықтың жемісі болса, жаман мінез-құлық бөлінушілікке алып баратындығын білген жөн. Рухани келісім, татулық және өзара махаббат жақсы мінез-құлықтың қажетті салдары болмақ. Алайда жаман мінез-құлық өзара жеккөрушілікке, көреалмаушылыққа және қарым-қатынастың үзілуіне әкеп соқтырады. Жалпыға белгілі болғандай, Ислам діні жақсы мінез-құлыққа ерекше көңіл бөледі. Тіпті осы мінезге қатысты Алла Тағала өзінің Елшісін (с.ғ.с.) мадақтап былай деді:

(وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ)

«Шүбәсіз, сен теңдесі жоқ ұлы көркем мінез-құлыққа иесің» (Қалам сүресі, 4-аят). Аса ұлы Алла Мұхаммадқа (с.ғ.с.) кемел мінез-құлық берді. Оның мінезі Құрандағы ізгі сипаттарды қамтыған. Аса ұлы Алла адам баласы үшін Мұхаммадтың (с.ғ.с.) мінезінің әрбір қырын ең жетілген үлгі етті (Ибн Касир).

Хадистердің бірінде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мінез-құлқы қандай болғандығы жайлы сұралған сауалға, Айша (р.а.) анамыз: «Алла Елшісінің (с.ғ.с.) мінезі – Құран еді» деп жауап бергендігі жеткен. Бұл Алла Тағаланың Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) қоса барлық адамзат баласының бойына сіңіруді үндеген Құрандағы барлық мінез-құлықтармен Алла Елшісінің (с.ғ.с.) басқалардан ерекшеленгендігін білдіреді.

Абу Хурайрадан (р.а.) жеткен хадисте, бірде Алла Елшісінен (с.ғ.с.) көбінесе адамдарды не нәрсенің жұмаққа жетелейтіндігі жайлы сұралғанда, Ол (с.ғ.с.) былай деп жауап берген: (تَقْوَى اللهِ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ)«Тақуалық (Алланың азабына душар болудан сақтану) және жақсы мінез-құлық» (Термизи).

Сонымен қатар Алла Елшісінің (с.ғ.с.) пайғамбарлықтың маңызды міндеттерінің бірін атап, былай деген:

(إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ صَالِحَ الْأَخْلَاقِ)

«Расында мен (адамдарға) жақсы мінез-құлықты кемелдігіне жеткізу үшін жіберілдім» (Имам Малик).

Сондай-ақ жақсы мінез-құлық адамдар арасындағы өзара түсіністік пен келісімнің орнауына және бір-бірін бөтенсінуді жоюға жетелейтіндігі белгілі. Ал Құран аяттары мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) хадистерінде және Оған (с.ғ.с.) ерген сахабалардың сөздерінде адамдардың өзара келісім мен ынтымақта өмір сүру керектігі керемет мадақталған. Әсіресе, егер адамдарды бір-бірімен дін, көркем мінез және Аллаға деген махаббат байланыстыратын болса. Жаратушы Иеміздің мұсылмандарға берген нығметінің арқасында, олардың ұлы жетістікке жеткендіктеріне сілтей келе, Алла Тағала былай деді:

(وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوْبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا)

«Сондай-ақ Алланың өздеріңе (үйіп-төгіп) берген нығметін естеріңе алыңдар. Кезінде бір-біріңе бітіспес дұшпан едіңдер, ал бүгін, Алла Тағала жүректеріңді жарастырды. Сөйтіп Оның (иман, хақ дін Ислам сынды) баға жетпес нығметінің арқасында бір-біріңе бауыр болдыңдар» (Али Имран сүресі, 103-аят). Бұл аяттағы Алла Тағаланың адамдарға берген нығметі – өзара келісім, ынтымақ және бірлік еді. Ал адамдарды бөлінушіліктен, алауыздықтан қайтару мақсатында Алла Тағала мұндай іс-әрекеттерді айыптап былай деп айтқан:

(وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا)

«Барлығың да Алланың желісіне (Ислам дініне) мықтап жармасыңдар және өзара бөлінбеңдер» (Али Имран сүресі, 103-аят).

Сонымен қатар Алла Елшісінің (с.ғ.с.) бізге, адамдарды бір-біріне жақындататын нәрсенің көркем мінез екендігін ұғындырып, былай деп айтқаны жеткен:

(إِنَّ مِنْ أَحَبِّكُمْ إِلَيَّ وَأَقْرَبِكُمْ مِنِّي مَجْلِسًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَحَاسِنَكُمْ أَخْلَاقًا)

«Расында маған, сендердің ең сүйіктілерің және қиямет күні маған ең жақын болатындарың, мінез-құлықтары көркем болғандарың».

Сол сияқты Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) адамзат баласын сүймейтін адамның, бұл дүниеде әрі ахиретте ешбір жақсылыққа қол жеткізе алмайтындығын, былай білдірген:

) الْمُؤْمِنُ مُؤْلَفٌ وَلا خَيْرَ فِيمَنْ لا يَأْلَفُ وَلا يُؤْلَفُ (

«Нағыз момын мұсылман – басқа адамдардың сүйіспеншілігіне бөленген адам. Ал өзге кісілерді сүймейтін әрі басқа адамдардың сүйіспеншілігіне ие бола алмаған адамда ешбір хайыр жақсылық жоқ» (Ахмад).

Тағы басқа бір сөзінде Алла Елшісі (с.ғ.с.) басшылардың өз қол астындағы қызметкерлерімен ынтымақ-бірлікте болып, жақсы мәмле жасауды насихат етіп, былай деген:

( مَنْ وَلَّاهُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَمْرِ الْمُسْلِمِينَ شَيْئاً فَأَرَادَ بِهِ خَيْراً جَعَلَ لَهُ وَزِيرَ صَدْقٍ فَإِنْ نَسِيَ ذَكَّرَهُ وَ إِنْ ذَكَرَ أَعَانَهُ)

«Қашан ұлы Алла Тағала біреуге игілік қалап, мұсылмандарды басқаратын басшы қылса, онда бұған қоса әлгі патшаға есінен шыққан нәрсесін есіне салатын, ал ойында тұрған нәрсесін жүзеге асыруға көмек беретін шыншыл да сенімді уәзірді береді» (Ахмад).

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мына хадисінде жалпы адамдардың бір-бірімен жақсы қарым-қатынас жасасып, өздеріне қалаған жақсылықты басқа да бауырларына қалауды және осылай істеген адамның Алла Тағаланың алдында да ең сүйікті пенде болатындығына үгіттеп былай деген:

(مَاتَحَابَّ اثْنَانِ فِي اللَّهِ إِلا كَانَ أَفْضَلُهُمَا أَشَدَّهُمَا حُبًّا لِصَاحِبِهِ)

«Егер екі кісі бір-бірін Алла разылығы үшін жақсы көретін болса, онда досына деген махаббаты мықтырақ болғаны, Алланың алдында абзал саналады» (Ибн Хиббан).

(إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يَقُولُ : " قَدْ حَقَّتْ مَحَبَّتِي لِلَّذِينَ يَتَحَابُّونَ مِنْ أَجْلِي ، وَحَقَّتْ مَحَبَّتِي لِلَّذِينَ يَتَصَافُّونَ مِنْ أَجْلِي ، وَحَقَّتْ مَحَبَّتِي لِلَّذِينَ يَتَزَاوَرُونَ مِنْ أَجْلِي ، وَحَقَّتْ مَحَبَّتِي لِلَّذِينَ يَتَبَاذَلُونَ مِنْ أَجْلِي ، وَحَقَّتْ مَحَبَّتِي لِلَّذِينَ يَتَنَاصَرُونَ مِنْ أَجْلِي)

«Расында Құдретті де Ұлы Алла Тағала айтты: Мен үшін бір-бірін жақсы көретіндер, махаббатыма лайықты болады, Мен үшін бір-бірімен татуласқандар, махаббатыма лайықты болады, Мен үшін бір-бірін зират еткендер махаббатыма лайықты болады, Мен үшін бір-біріне жомарттық танытқандар, махаббатыма лайықты болады, Мен үшін бір-біріне көмектескендер, махаббатыма лайықты болады» (Ахмад).

Ал мына бір хадисте Алла Елшісі (с.ғ.с.) былай деген:

(إِنَّ أَحَبَّكُمْ إِلَى اللَّهِ أَحَاسِنُكُمْ أَخْلاقًا , الْمُوَطَّئُونَ أَكْنَافًا الَّذِينَ يَأْلَفُونَ وَيُؤْلَفُونَ , وَإِنَّ أَبْغَضَكُمْ إِلَى اللَّهِ الْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِيمَةِ ، الْمُفَرِّقُونَ بَيْنَ الإِخْوَانِ)

«Расында сендердің Алла Тағалаға ең сүйіктілерің, мінездері көркем болғандарың және Раббысына шынайы беріле, толық бойұсынғандарың, өзге адамдарды жақсы көргендерің және басқа кісілердің де сүйіспеншілігіне бөленгендерің. Ал Алла Тағалаға ең жеккөрініштілерің, өсек-ғайбатты тарата отырып, бауырларыңның арасын арандатқандарың» (Ат-Табарани).

Алла Тағала жер бетінде адам баласы үшін бірлікті әрдайым ту етіп жүруі өте маңызды нәрсе екенін айқындап, Құран Кәрімде былай деген:

(شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ)

Алла: «Дінді дұрыс түсініп, дұрыс тұтыңдар және дінде жік-жікке бөлінбеңдер», -деп, Нұхқа шегелеп тапсырған негізгі ұстанымдарды, өзіңе аухи еткенімізді және Ибрахимге, Мусаға әрі Исаға шегелеп тапсырған негізгі ұстанымдарымызды сендер үшін де дін (міндетті шариғат) етіп бекітті. Сенің ел-жұртты берік ұстануға үндеген (дініңді мойындау) мүшріктерге өте ауыр тиеді. Алла қалаған құлдарын осынау хақ дін үшін таңдайды және Өзіне шын көңілден бет бұрғандарды сол жолға бағыттайды (Шура сүресі, 13-аят). Ұлы Раббымыз мүминдерді бір жүрек тәрізді бірлік пен ынтымақтың туының астында болуын әмір етеді. Бұл мәселені бұрынғы пайғамбарларға да уахи етуі, адамзат баласының әрдайым бөлінуге құштар тұратындығын, әрі бөлінудің қоғамдағы өмір үшін үлкен қауыпті екендігін көрсетеді.

Мұсылмандар бірлік пен ынтымақтан аулақ тұрып, бір-бірінен ажырап қалса, Алланың сүйіспеншілігінен мақұрым қалады. Әрі күш-қуаттарын жоғалтып, күйзеліске ұшырайды. Мұның мысалы қазіргі таңда өте көп.

Алла Тағала құлдарына былай деп ескерту жасайды:

(وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِن بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ ۚ وَأُولَٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ)

«Айқын дәлелдер келгеннен кейін (қырық пышақ болып) бөлініп, қайшылыққа түскендер секілді болмаңдар! Міне соларға күйзелтуші үлкен азап бар» (Әли Имран сүресі, 105-аят).

Алла Елшісі (с.ғ.с.) «Қоштасу қажылығында», тіпті өмірінің соңғы күндерінде үмбетіне көптеген ескертулер жасады. Солардың бірі, өзі бақилық болғаннан кейін бөлінушілікке бой алдырып, бір-бірімен соғыспаулары еді. Өйткені бірлікте мейірімділік пен береке бар. Алла Тағала әрдайым жамағатпен бірге болады. Жамағаттан айырылған тамұқ жолына түседі.

Сол үшін Алла Тағалаға: «Жүректерімізді бір-біріне жақындат, біріктір», -деп көптеп дұға жасайық ағайын! Біз мұның қадірін біле бермейміз. Бұл біле-білгенге үлкен нығмет.

Жазған мақаламның соңын Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Жамағат дегеніміз – мейірімділік, ал бөлінушілік – азап», - деген мына бір керемет хадис шәрифімен аяқтасам, сөзімді түйіндей түсері анық!

Қостанай облыстық «Марал ишан»
мешітінің найб имамы
Дархан Манарбекұлы