Елордада Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының ұйымдастыруымен ел тәуелсіздігінің 30 жылдық мерейтойына орай өтіп жатқан «Тәуелсіз Қазақстан және Ислам құндылықтары» тақырыбындағы халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияда Түркия Дін істері басқармасының басшысы, профессор Али Ербаш онлайн қатысып, баяндама жасады.

Қазақ елін тәуелсіздіктің отыз жылдығымен құттықтаған Али Ербаш конференцияға қатысушыларға сәттілік тілеп:

«Біз – бір діннің, бір тілдің, бір тарихтың және бір географиялық аумақтың халқымыз. Біз – адамзат тарихының дамуына үлес қосқан ғұламалардың ұрпағымыз. Әділет пен мейірімділікті ту еткен бабалардың ізін жалғастырушылармыз. Қазақстан деген киелі мекенде әл-Фараби, Қожа Ахмет Ясауи секілді түркі халқына ортақ ұлы тұлғалар өмір сүрген. Бұл ұлы есімдер тек қазақ халқын емес, күллі мұсылман әлемін қуаттап келеді. Қазақстан жері – тек түркі жұртының атамекені ғана емес, сонымен қатар достық пен тұрақтылықтың мекені.

Халықтың бірлігі мен болашағының нық болуы оның рухани құндылықтарына тікелей байланысты. Ол құндылықтарға сенім, тіл, мәдениет және тарих жатады. Тарихқа үңілетін болсақ, дінін жоғалтқан ұлт – барын жоғалтады, тілін жоғалтқан ұлт – болмысын жоғалтады, мәдениеті мен тарихын ұмытқан ұлт – жерін жоғалтады. Ел мерейі үстем болып, егемендіктеріңіз жасай берсін!» деді.

Ел тәуелсіздігінің 30 жылдық мерейтойына орай Нұр-Сұлтан қаласында өтіп жатқан халықаралық конференцияда Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлының жетекшілігімен жарық көрген «Толық адам» ғылыми-теологиялық талдау кітабының және «Ихсан – основа духовного воспитания» кітабының тұсаукесер рәсімі өтті.

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлы, Өзбекстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы Нуриддин Холикназаров, Қырғызстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы Замир Ракиев және зиялы қауым өкілдері кітаптың тұсаукесер рәсіміне қатысты.

Наурызбай қажы Тағанұлы «Толық адам» кітабында сонау аңыз-әфсанадан бастап, асыл дініміз Исламдағы, сондай-ақ ұлы даладан шыққан ойшылдарымыздың еңбектеріндегі ой-тұжырымдарға қысқаша түсініктемелер беріліп, талдаулар жасалғанын атап өтті.

«Қолыңыздағы кітапта адам туралы сонау аңыз-әфсанадан бастап, асыл дініміз Исламдағы, сондай-ақ ұлы даламыздан шыққан ойшылдардың еңбектерінде келген ой-тұжырымдарға қысқаша түсініктемелер беріліп, ғылыми теологиялық талдау жасау арқылы, жоғары адамгершілік қасиеттерге ие «идеал адам» мәселесі талқыға түседі. Көпшілікке үлгі-өнеге боларлық мұндай адамға ортағасырлық ғалымдарымыз «әл-инсан әл-кәмил» деген атау берген. «Әл-кәмил» сөзі араб тілінен аударғанда тұтас, толық, бүтін, аяқталған деген мағынаға саяды. Демек «әл-инсан әл-кәмил» дегенді қазақ тілінде «толық адам», «кемел адам» немесе «жетілген адам» деп айтуға болады.

Әл-Кинди, әл-Фараби, Ибн Сина, Ибн Рушд, Руми, Ибн Араби, Ғазали, Баласағұни, Ясауи және т.б. ортағасырлық мұсылман ғалымдар «әл-инсан әл-кәмилді» өз шығармаларында әр қырынан талдап қарастырса, хакім Абай шығармаларында бұл термин қазақиланып «Толық адам» атауымен арнайы ілім ретінде ұсынылды. Бұл заңды құбылыс. Себебі Абай жастайынан ортағасырлық кемеңгерлердің туындыларынан сусындады, әсіресе, Ж.Баласағұни мен А.Йассауидің шығармаларының тигізген әсері мол екенін ескерсек, Абай атамыз ұсынған «Толық адам» ілімінің қайдан бастау алғандығын аңғаруға болады» деді Бас мүфти.

«Муфтият баспасы» шығарған аталмыш кітап «Адам жаратылысы мен болмысы: Жан мен тән», «Ұлы даланың кемеңгер тұлғалары еңбектеріндегі «Толық адам» мәселесі» және «ХХІ ғасырдағы «Толық адам» және жастар» атты үш бөлімнен тұрады. Еңбекті дайындап, баспаға әзірлеген – PhD докторы Ықтияр Палтөре мен философия ғылымдарының кандидаты, доцент Жалғас Сандыбаев. Жинақ исламтанушыларға, теологтарға, діни білім алып жатқан студенттер мен магистрлерге, сондай-ақ көпшілік оқырманға арналған.

Бүгін Нұр-Сұлтан қаласында ел тәуелсіздігінің 30 жылдық мерейтойына орай басталған халықаралық конференцияда Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлы «Тәуелсіз Қазақстан және Діни басқарма» тақырыбында негізгі баяндама жасады.

ҚМДБ Төрағасы тәуелсіздік жолында ата-бабаларымыз бастан кешкен нәубетті шақтарды еске сала келе, қиын-қыстау заманда қазақ халқын бауырына басып, қамқорлығын көрсеткен, Қазақстанның тәуелсіздігін бірінші болып мойындаған бауырлас Түркия еліне ризашылық ниетін жеткізді. Сондай-ақ халықаралық конференциямызға қатысып, қолдау білдіріп отырған мәртебелі дін қайраткерлеріне, шет елдердің еліміздегі елшілеріне алғыс білдірді.

«Бүгінгі халықаралық конференцияның негізгі өзегі – жастарды «мен елімнің өсіп-өркендеуіне қандай үлес қоса алам?» деген ойларға жетелеу, сонымен қатар тәуелсіздік қадірін барынша сезіндіру. Адамның бостандығы мен құқығын қадірлейтін, оның ары мен намысын қастерлейтін қасиетті дініміз тәуелсіздігімізді де бағалай білуге шақырады.

Расында, адамның құқығы мен бостандығынан асқан құндылық жоқ. Адамзат баласын бірлік пен игілікте өмір сүруге үндеген Пайғамбарымыз Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) бір хадисінде: «Мұсылманның қаны, дүние-мүлкі және ар-намысы өзге мұсылмандарға харам» деген. Осы ретте Сіздердің тараптарыңыздан айтылар тағылымды ойлар мен мазмұнды баяндамалар елге тұтқа болар жас ұрпақтың санасына сәуле шашып, тәуелсіздіктің қадірін ұғына түсуге үндейді деп сенемін» деді Наурызбай қажы Тағанұлы. 

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлы еліміздегі сауда орталықтарының иелері мен барша кәсіпкер азаматтарды көпшілік орындарында жазылған «қара жұма» сөзін «жомарт жұма» деп өзгертуге шақырды.

«Кейінгі жылдары жұртты жаппай саудаға тартудың әдісі ретінде қолданылып жүрген «қара жұма» сөзі қоғамда талқыға түсуде. Дініміз бен дәстүрімізде бар «жұма» сөзі қасиетті, қастерлі ұғымды білдіреді. Мен осы ретте еліміздегі сауда орталықтарының иелері мен барша кәсіпкер азаматтарды «қара жұма» сөзін «жомарт жұма» деп өзгертуге шақырамын.

«Жомарт жұма» – жүрекке жылы тиетін, халқымыздың ұғымына да сай келетін сөз. Мұсылман қауымы үшін жұма қасиетті күн болғандықтан, «қара жұманы» «жомарт жұма» деп өзгертсек, бұл – Ислам дінін ұстанатын халқымызға көрсетілген құрмет болмақ. Осылайша, кәсіпкер азаматтарымыз ізгі ниетінің нәтижесінде «жомарт жұма» акциясы аясында қаншама жанның алғысына бөленер еді» делінген Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлының үндеуінде.

Получение знании.

С самого раннего детсва Имам Абу Ханифа был склонен к знаниям и в очень раннем детсве заучил Коран. После чего он в одно время занялся торговлей, но после некоторого времени оставил торговлю и начал получать знания. Так как город Куфа была центром торговли, множество сект находились именно в этом городе. И Имам Абу Ханифа в течении некоторого времени выходил на диспут и буквально уничтожал каждый довод приведенный, той или иной сектой. Когда появлялись споры, правитель Куфы незамедлительно звал имама Абу Ханифу для решения данного вопроса.

Среди жителей Куфы, был один мусульманин, который обвинял Усмана (да будет доволен им Аллах) в том, что он якобы иудей. И это донесли до Абу Ханифы, ссылаясь на то, что ни один ученный не смог убедить этого человека. Имам Абу Ханифа подошел к нему и обратился:

- У тебя есть дочь, а у меня есть один брат мусульманин. Он хафиз Коран, богобоязненный, совершает тахаджуд и плачет перед Всевышним из-за страха. Выдашь ли ты замуж за этого человека свою дочь?

- Да, конечно. Даже половина того, что ты сказал было бы достаточно, чтобы выдать замуж свою дочь за него! – воскликнул он.

Имам Абу Ханифа продолжил:

- Но есть одна проблема, он иудей.

- Да как я выдам замуж свою дочь за иудея?! Даже если он обладает всеми качествами, которые ты упомянул! – отрешился человек.

- Если даже ты, не выдашь свою дочь за иудея, так почему ты думаешь, что Пророк выдаст свою дочь за иудея? А после смерти первой дочери, выдаст вторую дочь? – сказал Имам Абу Ханифа.

После этого этот человек, покаялся в своих неправильных убеждениях и перестал говорить такие слова про Усмана (да будет доволен им Аллах).

Однажды к Абу Ханифе пришла женщина с вопрос о разводе, но Абу Ханифа сказал, что не знает ответа и направил к ученному Хаммаду. И в скором времени он сам пошел получать знания к Хаммаду, и до возраста 40 лет не имел своего кружка по вопросам фикха. И только после смерти Хаммада, Абу Ханифа начал набирать к себе учеников для обучения их фикху. И даже в отношении к своему наставнику Абу Ханифа можно увидеть его богобоязненность и уважение к знаниям, он говорил, что после намаза делал дуа за своего учителя наряду со своими родителями.

Еще одна история, произошедшая с имамом Абу Ханифой. Однажды он увидел сон, в котором он копался в могиле Пророка (с.а.с.), он нахо дит кости разбросанными, и он укладывает их должным образом. После пробуждения, Абу Ханифа направляет своего человека к Ибн Сирину (великий ученный, толкователь снов в Исламе), с вопросом. На что Ибн Сирин растолковал сон таким образом, говоря, что Абу Ханифе предстоит классифицировать сунну Пророка (с.а.с.).

Из учителей Абу Ханифы по некоторым данным было около 4000 учителей, из них 7 сподвижников и 73 последователей сподвижников.

Богобоязненность в повседневной жизни.

Богобоязненность не проявлялась только в получении знании, также он показывал ее в повседневной жизни. От ибн Шакика приходит рассказ о том, как человек, который должен был Абу Ханифы деньги его избегал. И увидев это, Абу Ханифа простил ему долг.

Однажды ученики пришедшие в дом Абу Ханифы увидели в его доме только один матрац, потому что он все раздавал на пути Всевышнего. И Всевышний всегда его одаривал богатством, хотя он сам не стремился за ним.

Когда Абдулла ибн Мубарак пришел в город Куфа, спросил: «Кто самый великий факих Куфы?». Ему отвечали: «Абу Ханифа». На вопрос: «Кто самый отрешенный от этого мира в этом городе?» и люди отвечали: «Абу Ханифа».

Ученики и ответы Абу Ханифы

Джафар ибн Раби’ расскзывал: «Я находился с Абу Ханифой на протяжении 5 лет, и каждый раз, когда ему задавали вопрос он потел словно река».

У Абу Ханифы был совет ученников из 40 человек, самые выдающиеся ученники. Когда задавали вопрос Абу Ханифе, он созывал учеников и начинал обсуждение с ними, порой это занимало месяц. И когда они не могли вывести фетву, имам Абу Ханифа вставал и говорил: « Наверное, мы не можем ответить на вопрос по причине моих грехов». Начинал плакать, уходил брал омовение и совершал 2 ракаата намаза и каялся перед Всевышним. И это слышал Фудайл ибн Аяз и говорил: «Поистине, в жизне Абу Ханифы не было столько грехов, что бы он так каялся».

Среди его ученников можно выделить таких ученных как: Абу Юсуф, Мухаммад аш-Шайбани, Хафс ибн Аяз, Хиббан, Абдулла ибн Мубарак.

И в некоторых источниках приводятся что среди его учеников был Фудайл ибн Аяз, его еще называют «Абдул Харамэйн». Из-за того, что не было ни одного места в двух святынях куда бы он не приклонил голову, а в других источниках не упала бы слеза перед страхом перед Всевышним.

Тем, кто сомневается или не берет в довод мнение Абу Ханифы.

В нынешней время появились некоторые течения, которые обвиняют или же не признают имама Абу Ханифа, ссылаясь что нужно брать из сунны из хадисов, которые привел аль-Бухари. Но при этом не учитывают тот момент, что имам Бухари был после Абу Ханифы. И если бы Абу Ханифа был в заблуждении, то его современники непременно поправили. И даже сам имам Бухари бы постарался исправить даное положение, но этого не произошло, так как иснад (цепочка) имам Абу Ханифы доходит до таких сподвижников как: Абдулла ибн Масуд, Абдулла ибн Аббас, Аммар ибн Ясир, а те в свою очередь были прямые ученники Пророка (с.а.с.).

И в завершении хотелось бы описать случай, который сейчас повторяется, но в свое время это произшло и Абдулла ибн Мубараком. Однажды к Абдулле ибн Мубараку пришел один из людей и начал ругать Абу Ханифу, и Абдулла ибн Мубарак сказал: «Твой пример подобно козлу, который бодает гору. Ты как тот козёл, а Абу Ханифа – это гора!», имея ввиду что он сломает свои рога, но не причинит никакого зла горе.

Главный имам мечети «Aldiyaruly Zhanuzaq» Сейдаглиев Нурлан

Жалпы, мұсылмандар қауымы үшін қайырымдылық аса сауапты іс болып табылады. Мұны әрбір жүрегінде адамгершілік пен ізгіліктің нышаны бар адам баласы жете түсінеді деген ойдамыз.

Осындай асыл мұратты ұстанған Қостанай қалалық «Жайлаубай ата» мешітінің ұжымы әлеуметтік жағынан аз қамтылған төрт отбасына күнделікті тұтынатын азық-түлікті үлестірді.

Қазіргідей қиын шақта өздеріне қол ұшын берген дін қызметкерлеріне шапағатқа бөленген көп балалы аналар дән риза болып, шынайы алғыстарын білдірді.

Қайрымдылық шарасына ұйытқы болған аталмыш мешіттің атқарып жатқан игі қадамдары мен шарапатты бастамалары өзге әріптестеріне де үлгі боларлықтай.

Қостанай облыстық мешітінің баспасөз қызметі

Облыс орталығындағы «Жайлаубай ата» мешітінің найб имамы Ерлан Сыздықов Қостанай қаласындағы құрылыс колледжінде болып, студент жастармен жүздесті.

Ол мұнда қазіргі таңдағы аса маңызды «Ислам және жастар» тақырыбында әңгіме өрбітті. Кездесу барысында қатысушылар оған өздерінің толғандырып жүрген сауалдарын қойды.

Жалпы, бұл басқосу қатысушыларға терең ой салды. Ислам діні әлемдегі ең таза, адамгершілікке, ізгілікке, кісілікке баулитын дін екендігі айтылды.

Қостанай облыстық мешітінің баспасөз қызметі

Таяуда ЖАНТ мүшелері Арқалық қаласында кезекті кездесулерін жалғастырды. Мұндағы мақсат - теріс ағымдардың алдын алуға ой салып, Ислам дінінің ерекше құндылықтарын түсіндіруге ықпал ету.

 Арқалық қалалық «Мухтасиб Әлмұхаммед» мешітінің бас имамы Нұрхан Асанұлы қалалық ішкі саясат бөлімі қызметкерлерімен келісіп, діни бірлестіктермен жұмыс жөніндегі бас маман Азамат Маратұлымен бірқатар мекемелерді аралады.

Мысалы, Ы.Алтынсарин атындағы мемлекеттік педагогикалық институты, медициналық, политехникалық колледждері, жастар ресурсы, еңбекпен түзету мекемелерінің қызметкерлерімен жүздесулер өте әсерлі өтті.

Студенттер мен өзге де жиналған қауым имамдардың ғибратты әңгімелерін көкейлеріне түйіп, тың мағлұматтар алды. Алыстан келген мәртебелі қонақтар - облыстық мешіттің найб имамы Мейіржан Бердіғожин, Лисаков және Рудный қалаларының бас имамдары Сабыржан Есмурзин, Бектұрсын Уәлиевтер парасатқа толы сөздерімен үлгі-өнеге көрсетті.

Қостанай облыстық мешітінің баспасөз қызметі

Қостанай облысына қарасты Жітіқара ауданындағы «Ержан Тәтішев» атындағы мешіттің Бас имамы Айбек Аманқосұлы жаңа қызметке кіріскелі бері кейінгі өскелең ұрпаққа ұлағаты мол игі шараларды ұйымдастыруға мұрындық болып келеді.

Осы сөзіміздің жарқын айғағы ретінде жақында ол коворкинг орталығында «Ихсан ілімі-рухани тәрбие» деген тақырып бойынша жастармен кездесу өткізді.

Бұл жүздесу қатысушыларды үлкен әсерге бөледі. Бас имамның мағыналы әңгімесін өте ұйып тыңдады.

 Қостанай облыстық мешітінің баспасөз қызметі

Таяуда Қостанай аудандық кітапханасында «Ұлтаралық және конфессияаралық келісім - тұрақтылық негізі» деген тақырыпта дөңгелек үстел өтті.

Жиналған жұртшылық алдында Тобыл қалалық «Маңдай батыр» мешітінің бас имамы Дархан Манарбекұлы және найб имам Азамат Серікбайұлы сөз сөйлеп, қатысушылардың көкейінде жүрген сауалдарға жауап берді.

Біздің қоғамның басты байлығы халқымыз екені айдан анық. Олар ұлтаралық және конфессияаралық келісімнің өмірімізде ерекше орын алатындығына тоқталды.

 Қостанай облыстық мешітінің баспасөз қызметі