Осы мейірім туралы сөз қозғамас бұрын, барлығына да ортақ үш жақсыдан бастауды жөн көрдім. Олардың біріншісі: күн жақсы, екінші: ай жақсы, ал, үшінші: мейірімді де жаны жайсан көркем мінезді ақылды да, білімді дана адам жақсы. Енді, осының бәрін жақын талдап көрер болсақ, күн айналасына (ғаламға, табиғатқа, адам баласына, жалпы тіршілік атаулыға) нұр шуағын сыйлайды. Ай болса, қараңғы түнде тіршілік атаулыға жарық-сәулесін шашады. Ал жақсы адам қашанда адамзат пен табиғатқа мейірімін төгіп, білімі мен ақыл-даналығының арқасында адамдарға тура жолды көрсетеді. Осы үшеудің соңғысы, адамзаттың төресі, екі дүние сұлтаны болған пайғамбарымыз Мұхаммад Мұстафа (ﷺ) жайлы сөз қозғамау еш мүмкін емес.

Пайғамбарымыздың (ﷺ) Құран Кәрімде баяндалған өнегелі қасиеттерінің бірі – мейірімділігі, рақымдылығы және көркем мінезділігі. Осы ретте Алла Тағаланың мына аяттарына зер салсақ:

لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَّحِيمٌ

«Сендерге өз араларыңнан бір пайғамбар келді. Сендер бір қиындыққа ұшырасаңдар оған ауыр тиеді. Сендерді өте жақсы көреді. Мұсылмандардың бәріне тегіс мейірімді әрі рақымды» («Тәубе» сүресі,128-аят).

فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ

«(Ей, Мұхаммад!) Өзіңе Алла берген мейірімге орай сен де адамдарға сыпайы, жұмсақ қарым-қатынас көрсеттің. Егер сен дөрекі, жүрегін қатыгез болғанда, олар сенің маңыңнан безіп кеткен болар еді» («Әл-Имран сүресі,159-аят»).

وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ

«Біз сені ғаламға тек қана рақым етіп жібердік» («Әмбия» сүресі, 107-аят).

وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ

«Өзіңе ерген мұсылмандарға мейірім құшағынды аш» («Шуъара» сүресі, 215- аят).

Пайғамбарымыз (ﷺ) Алла Тағаланың мейірімі мен рақымдылығының жер бетіндегі дара өкілі ретінде осы екі қасиетті шебер қолданып, барлық жерлерге жол тапқан. Өйткені, мейірімділік, жұмсақтық және кеңпейілділік пен ықылас сияқты қасиеттер жұртшылыққа тікелей әсер етеді де көңілдеріне иман нұрын ұялатып, ақиқатты мойындатып, қабылдаттырады. Алла Елшісінің (ﷺ) мейірімі мен рақымдылығы тек арабтармен немесе мұсылмандармен ғана шектелмейтін, сенімі бөлек, ұлты мен тегі өзге кісілерге де, тіпті Алла Тағаланың жаратқан барлық жаратылыстарына да арналған еді. Ешкімді бөліп-жармай, бәріне мейірім шуағын төгетін. Тіпті, өзіне қастандық жасап, өлтірмек болғандар үшін де: «Аллаһым бұларды кешір, себебі олар мені әлі толық білмейді»,-деп рақымдылығымен Алла Тағалаға жалбарынып дұға еткен.

Кәпірлерге қарғыс айтуын сұрағандарға берген жауабы да адам баласын терең ойға жетелейді.

إِنِّي لَمْ أُبْعَثْ لَعَّانًا، وَإِنَّمَا بُعِثْتُ رَحْمَةً

«Мен азап үшін емес, рақым үшін жіберілдім,»-деген (Муслим, Бирр 24).

Атап айтқанда осындай, мейірімділік пен көркем мінезділік сияқты адамның жақсы қасиеттері жөнінде Алла Елшісінің (ﷺ) мүбәрәк хадис шәрифтерінде өте көп зікір етілген. Мәселен, осынау көркем мінезділікке қатысты Джарир ибн Абдулла (р.а.) Алла Елшісінің (ﷺ) былай деп айтқанын жеткізеді:

عَنْ جَرِيرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رضي الله عنه قَالَ:قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم :((لَا يَرْحَمُ اللَّهُ مَنْ لَا يَرْحَمُ النَّاسَ)) (أخرجه البخاري).

«Адамдарға мейірімді бола білмеген кісіге, Алла Тағала да мейірімділік танытпайды» (Имам Бухари риуаят еткен).

Ал Абу Һурайра (р.а.) мұсылман баласының басқа бір мұсылман кісіге қатысты қандай қарым-қатынаста болуы керектігі жөнінде, Пайғамбарымыздың (ﷺ) былай дегенін риуаят етеді:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ":الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ لَا يَظْلِمُهُ وَلَا يَخْذُلُهُ وَلَا يَحْقِرُهُ التَّقْوَى هَاهُنَا" وَيُشِيرُ إِلَى صَدْرِهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، "بِحَسْبِ امْرِئٍ مِن الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ دَمُهُ وَمَالُهُ وَعِرْضُهُ ."أخرجه مسلم (4/1986 ، رقم 2564).

«Мұсұлман мұсұлманның бауыры. Сондықтан оған қатысты зұлымдық жасамайды, көмектесуден бас тарпайды және оны өзінен төмен санап қорламайды. Тақуалық мына жерде деп, кеудесіндегі жүрегінің орналасқан жеріне үш мәрте меңзеді. Адам баласы мұсылман бауырын қорлайтын болса, Алла Тағаланың алдында үлкен күнә жасаған болып табылады. Кез-келген мұсылманға, басқа бір мұсылманның жанына, мал-мүлкіне және ар-намысына зиян тигізуге болмайды (харам)».

Сонымен қатар, қоғамдағы үлкен мен кішіге қатысты міндеттердің қандай болатындығы жөнінде Пайғамбарымыз (ﷺ) былай деген:

النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ‏:‏ (لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَرْحَمْ صَغِيرَنَا وَيَعْرِفْ شَرفَ كَبِيرِنَا) رواه الترمذي، وقال: حديث حسن صحيح.

«Кішілерге ізет және үлкендерге құрмет көрсете алмаған адам бізден емес» (Имам Термези риуаят етіп, хадистің дарежесін хасан сахих деп бағалаған).

Жалпы Алла Тағаланың пенделеріне берген ең ұлы нығмет, сыйы жөнінде Пайғамбарымыз (ﷺ) былай деп, баян етеді:

قال النبي صلى الله عليه وسلم: )إِنَّ اللَّهَ قَسَمَ بَيْنَكُمْ أَخْلاقَكُمْ كَمَا قَسَمَ بَيْنَكُمْ أَرْزَاقَكُمْ وَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يُعْطِي الدُّنْيَا مَنْ يُحِبُّ وَمَنْ لا يُحِبُّ وَلا يُعْطِي الدِّينَ إِلا لِمَنْ أَحَبَّ فَمَنْ أَعْطَاهُ اللَّهُ الدِّينَ فَقَدْ أَحَبَّهُ ... ) رواه أحمد (3490 (

«Расында, Алла Тағала сендердің өз араларыңдағы ризық-несібені қалай бөлген болса, мінез-құлықтарыңды да сендерге дәл солай бөліп берген болатын. Шынында, Құдретті де Ұлы Алла дүниедегі байлық-несібені сүйетін құлына да және сүймейтін пендесіне де береді. Алайда дінін тек, жақсы көретін құлына ғана береді. Ал кімге, Алла Тағала дінін берген болса, демек оны жақсы көргендігі» (Имам Ахмад риуаят етті).

Дінімізде қайырымдылық пен мейірімділік сияқты көркем мінезге толы, иман жүзді, тақуа да ізгі салих құлдарға әжір уа сауаптың берілетіндігі және олардың екі дүниеде де Алла Тағаланың нығметтеріне бөленетіндігі айтылған.

Құрметті де қадірлі мұсылман бауырлар, әрқайсымыз бір-бірімізге қайырымды әрі мейірімді бола білген жағдайда ғана жақсылықта өмір сүреріміз анық. Тіршілікте адамдардың бір-біріне деген қамқорлығына, мейіріміне және сыйластық пен ынтымақ-бірлігіне жетер еш нәрсе жоқ!

Сөз соңында айтарым, баршамамыз жоғарыда айтылған Құран аяттары мен сүйікті Пайғамбарымыздың (ﷺ) сөздеріне құлақ асып, соны өмір сүріп жүрген қоғамымызда шынайы сеніммен амалға асырар болсақ, Алла Тағаланың уәде еткен сауаптарына кенеліп, Жаратушы Иеміздің разылығына қол жеткізіп, Алла Елшісінің (ﷺ) мақтаулы үмметі боларымыз хақ!

Науырзым аудандық «Түркебай» мешітінің
алқа мүшесі Исмаилов Жаңабай