2015 жылғы 19-ақпанда Астана қаласындағы Бейбітшілік және келісім сарайында Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының ұйымдастыруымен «Ислам – бейбітшілік пен келісім діні» тақырыбымен І Республикалық имамдар форумы өтті.

Форумға Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының еліміздің түпкір-түпкірінен келген 500-ге жуық имамдары, ҚМДБ Ғұламалар Кеңесінің мүшелері, елімізге танымал дін ғалымдары жиналды. Сонымен қатар форумның қонағы ретінде ҚР Парламенті Сенаты мен Мәжілісінің депутаттары, бірнеше шет мемлекеттердің исламдық діни ұйымдарының басшылары, Қазақстан халқы Ассамблеясы, Қазақстан Православ шіркеуі, Рим-Католиктік шіркеуі өкілдері және қоғам қайраткерлері қатысты.

Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың имамдар форумына қатысушыларға арнаған құттықтау сөзін Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының орынбасары Бағлан Майлыбаев жеткізді.

Елбасы өзінің жолдаған құттықтау хатында «форум отандық мүфтият қызметіне тың серпіліс беріп, дін саласындағы түйткілді мәселелерді шешудегі имамдардың рөлін арттыруға себін тигізеді деген сенімін» білдірген.

Ел Президенті сондай-ақ имамдарды діни тұрақтылықты нығайту, өскелең ұрпақты дін атын жамылған теріс ағымдар ықпалынан сақтау жолында табанды жұмыс жүргізуге шақырды.

Бас мүфти Ержан Малғажыұлы өз баяндамасында Діни басқарманың осы уақытқа дейінгі атқарған жұмыстары мен игі бастамаларын атап өтіп, ислам бейбітшілік пен татулықтың діні екенін, халқымыздың рухани өнегелік құндылықтарын бекемдей түсетінін форумға қатысушылардың назарына салды.

Форум қорытындысы бойынша «Қазақстан мұсылмандарының тұғырнамасы», «ҚМДБ қызметкерінің этикасы», «Имамның тұлғалық келбеті», «Мұсылманның тұлғалық бейнесі» атты құжаттар бірауыздан қабылданды.

Осы құжаттардың басты мақсаты ел мұсылмандарын қазіргі заман талабына сәйкес жан-жақты білімді болуға, ізгілікке, зайырлы мемлекет құрылымына құрметпен қарауға шақыру, түрлі ағымдарға бөлінуіне жол бермеу, өзге діндер өкілдерімен бейбіт, ынтымақта тіршілік етіп, этносаралық және конфессияаралық тұрақтылықты сақтаудағы отандық тәжірибені одан әрі нығайтуға үлес қосу болып табылады.

muftyat.kz

Марал ишан мешітінің найб имамы Асқар Мейрамбекұлы мешітке арнайы келген қазіргі заманғы коп салалы колледжінің студенттерімен кездесіп уағыз-насихат айтты. Найб имам бұл студенттермен Имандылық, экстремизм, хиджап мәселесі, нашақорлық және ата-анаға құрмет көрсету тақырыптарында әңгімелесіп, қойған сауалнамаларына нақты да тиянақты жауап берді. Кездесу ғибратты жақтармен жиналған жастарға үлкен әсер қалдырды.

Ержан қажы МАЛҒАЖЫҰЛЫ, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, Бас мүфти:

– Құрметті мүфти, осы аптада Астанада алғаш рет имамдардың республикалық форумы өтеді екен. Бұл басқосуды ұйымдастырудың мәні неде, мақсаты қандай?

– Аса қамқор ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймын. Қазір заман өзгерді, уақыт талабы да басқаша. Біз қазір технологияның дамыған дәуірінде өмір сүріп отырмыз. Ақпараттар ағыны адам санасын өзгертуде үлкен маңызға айнал-ды. Адамзат санасы да күн санап өзгеріп, дамып, жетіліп келеді. Осы жағдайлардың бәрі Діни басқарма қызметкерлеріне, имамдарға зор жауапкершілік жүктеп отыр. Баяғыдай құрғақ уағыздың дәурені өтті.

Бұл ретте ХХІ ғасыр имамын тек мешітке қатысты құлшылық амалдармен елестету өткен күннің еншісінде қалды деп есептеймін. Бүгінгі имам біз күткен дәрежеден де биік тұруы тиіс. Әрбір мешіт қызметкері қарапайым адамнан бастап, қоғамның түрлі саладағы тұлғаларымен тең дәрежеде сұхбаттаса алатын рухани көшбасшыға айналуы қажет. Біз осыны қазіргі имамдардан талап ете бастадық.

Имамды ұстаз, тәрбиеші, психолог, сөз шебері, бірлік пен береке ұйытқысы, бір сөзбен айтқанда, діннің айнасы дер едім. Діндарға қарап, дінді танимыз. Форумның мақсаты – имамның тұлғасы мен қоғамдағы беделін арттыру, бір сөзбен айтқанда, имамның дәрежесін көтеру. Бұл тарихи кездесуде бірнеше құжат қабылдауды қарастырып отырмыз.

– Қабылданар құжаттар дін қызметкеріне қандай міндеттер жүктейді? Оның діни саладағы мәселелерді шешудегі қауқары қандай болмақ?

– Енді осыған тоқталайын. Жаңа сөзімде де айттым, бүгінгі имамға артылар үміт те зор, сенім де аз емес. Мұсылман қауымының күнделікті тыныс-тіршілігінде молданың атқарар қызметі көп. Сәбидің туғанынан бастап, оған азан шақырып ат қою, есейгенде шариғат талабын ескеріп, некесін қиып, дұға жасау, құдайы астарға қатысу, тіпті адамды ақтық сапарға шығарып салғанға дейін діндардың қызметіне жүгінеміз. Имам тек өлім-жітімде ғана қажет деу – дұрыс емес. Отбасында келіспеушіліктер болса, көп адам имам кеңесін тыңдайды. Оқушылар мен студенттерге ізгілік, имандылық, адамгершілік, патриоттық бағытта дәріс өткізсе де имамдарды шақырады. Міне, айта берсек, имамның араласпайтын саласы жоқ. Ол қоғамдық іс-шараларға да араласады. Сондықтан осынау игі істерде имамның білігі мен тәжірибесі кемшіндеу көрініп жатса, әрине, әуелі дінімізге сын, Діни басқармаға сын болар еді.

«Дін қызметкерінің этикасы» деп аталатын тәлімдік құжатымызды дайындап қойдық. Осы форумда, Алла қаласа, қабылдаймыз. Бұл этика бізге, дін қызметкеріне не береді? Діни қызмет – мәртебелі міндет және имам, молдалардан жоғары адамгершілік құндылықтар талап етеді. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) өз үмбетін: «Алла тағала кімге жақсылықты қаласа, соған дінді үйретеді» деп сүйіншілеген.

Имамдар форумын ұйымдастырудағы тағы бір үлкен ниетіміздің бірі – дін қызметкерлерінің білігі мен білімін байыту, қазіргі қоғамға сай діни кадрлар сапасын арттыру. Имам этикасында бірнеше талаптар жазылған. Құжатымыздың маңызды деген тұстары мынадай: біріншіден, имамдардың заманауи ақпарат құралдарын, ғаламтор, байланыс құралдарын жете меңгеруі, шешендік өнер, сөйлеу әдебін игеруі тиіс. Екіншіден, мешітке келушілерге көркем мінез көрсетуі, олардың өтініштері бойынша қажетті шараларды жүзеге асыруы қажет. Үшіншіден, өзін жан-жақты дамытуы, қосымша ілім алуы, дүниелік ілімдерді меңгеруі, үгіт-насихат жұмыстарында уағызды Қазақстан тарихымен, салт-дәстүрмен, әдеп-ғұрыппен, би-шешендердің қанатты сөздерімен, мақал-мәтелдермен ұштастырып, қазақ халқы-ның ұлы тұлғалары –әл-Фараби, Қожа Ахмет Йассауи, Жүсіп Баласағұни, Абай, Ыбырай, Шәкерім, Мәшһүр Жүсіп және тағы да басқа осы сынды ғұламалардың өсиетті өлеңдері мен ғибратты әңгімелерімен көркемдеп айтуы қажет. Төртіншіден, ұжымда іскерлік танытып, қызметкерлер арасындағы ынтымақ, бауырмалдық құндылықтарды арттыруға ықпал етуі, олардың отбасы, әлеуметтік жағдайына мән беруі керек. Бесіншіден, жақсы істерге, қайырымдылық шараларға әрдайым өзі бастамашыл болуы, қоғамды ізгілікке бастауы тиіс. Осылай таратып айта берсек болады.

Бұл – онсыз да имамдардың бойында көрініс табуы тиіс талаптар, бірақ бұған дейін құжат негізінде ресми қабылданбай келген еді.

– Сонымен қатар Имамдар форумында Қазақстан мұсылмандарының тұғырнамасы қабылданады деп естідік. Бұл құжаттың мұсылман қауымына берері қайсы? Қандай артықшылықтары бар?

– Бұл – Қазақстан мұсылмандарының діни саладағы бағыты мен бағдарын айқындайтын негізгі құжат деуге болады. ҚМДБ жанындағы Ғұламалар кеңесі мақұлдаған осы құжатта мұсылманның негізгі сенімі, зайырлы қоғамға қатысты ұстанымдары, ұлтымыздың алдындағы міндеттері, дінаралық қарым-қатынасты нығайтудағы рөлі, салт-дәстүрлерімізге құрметпен қарауы, білім мен ғылымды меңгеруі, отбасы құндылығы, теріс ағымдарға қатысты ұстанымы, т.б. мәселелер қамтылды. Бір сөзбен айтқанда, еліміздегі мұсылмандардың күнделікті тыныс-тіршілігінен бастап, ел тұтастығын сақтаудағы рөлі ескерілді. Тұғырнама халықтар достығы мен бірлігін одан әрі нығайтуға өз үлесін қосады деген сенімдемін. Өйткені қазір түрлі дін өкілдері мен ұлт өкілдерін бірлікке ұйытып отырған Елбасының осы бағыттағы бастамаларына баршамыз қолдау көрсетуіміз қажет. Діни татулық пен ынтымақты нығайтуда имамдардың қызметі де үлкен мәнге ие. Мешіт қызметкерлері халықты имандылыққа шақырып қана қоймай, ұлттарды бірлікке ұйытып отырады.

Бейбіт заманды басты байлығы санаған халқымыз қашанда татулықты ту етіп келеді. Тарихтан белгілі, халықтың болашағын ойлаған дін қайраткерлері де татулық пен бірлікті басты бағдар еткен. Халықтар бірлігі бәрінен қымбат қазына деп санаған.

Ардақты пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) мұсылмандықтың іргетасын бірлікпен бекіткен. Алла елшісінің тайпалар мен руларды бір мақсатқа біріктіруі – кез келген басшыға басқару ісінде үлкен бағдар болары хақ.

Халқымызда: «Байлық – байлық емес, бірлік – байлық» деген қанатты сөз бар. Алла тағала адамзат баласын «бөлінбеңдер» деп бауырмал болуға бұйырған. Сондықтан бізге қашанда бірлік ауадай қажет.

– Дінді жете түсінбеудің әсері ме, әлде секталардың ықпалы ма, кейбір жастары-мыз кейде қоғамдық іс-шараларға қатыспай, дәстүрімізге қырын қарайтын секілді. Бұл мәселе жайлы имамдарымыз түсіндіру жұмыстарын жүргізе ме?

– Сауалыңыз орынды. Имамдар форумының тағы бір маңызды тұсы – «Шынайы мұсылманның тұлғалық бейнесі» тәлімдік құжатымызды қабылдауды ұйғарып отырмыз. Бұл да біздің бауырларымызға зор жауапкершілік жүктейді. Неге? Өйткені дұрыс сенімде болу, білім алу, Отанды сүю, дінаралық татулықты нығайту, басшыны құрметтеу, еңбекқор болу, ысырапқа жол бермеу сынды асыл қасиеттер – мұның бәрі мұсылманға тән сипаттар.

Алла елшісінен: «Жақсы адам кім?» деп сұрағанда, пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с): «Қоғамға пайдасы тиген пенде» деп жауап берген екен. Мұсылманның шынайы келбетін бейнелейтін құжатымыз осындай мақсаттарды көздейді.

Бізге иманды қоғам қажет деп жатырмыз. Оны қалай іске асырамыз? Ол үшін бізге иманды педагог, иманды дәрігер, иманды басшылар қажет. Мұсылман адам барлық қызметте адал әрі әділ жұмыс іс-теп, өз саласының кәсіпқой маманы болуы қажет. Сонда ғана біздің еліміз өркендейді. Алла тағала әрбір істі ықыласпен, жанашырлықпен, әділ атқаруды бұйырған. Имамдарымыз өз уағыздарында осы тақырыптар төңірегінде жиі айтып жатыр, айта бермек те.

– Әділдік деп қалдыңыз, Елбасы Қазақстан халқына дәстүрлі Жолдауында, «Нұр Отан» партиясының кеңейтілген кеңесінде де жемқорлыққа батыл тойтарыс беру жайында қадап айтты. Көпшіліктің көп жиналатын орындарының бірі – мешіт екені рас. Ендеше, мешіттерімізде де бұл індеттің қоғамға тигізер зияны мен зардабы жайында қалың қауымға түсіндіруді неге қолға алмасқа?

– Байқап қарасақ, мұсылманшылықты сонау ғасырдан бері ұстанып келе жатқан ата-бабаларымыз шариғатқа да, адамгершілікке де қайшы келетін әрекеттердің бәріне «қорлық» деген сөзді қоса айтып отырған. Мәселен, нашақорлық, сіз айтып отырған жемқорлық, зинақорлық, тағы басқа. Бұл індетке жолаған адамдар қорлыққа ұшырайды деген ұғымды меңзеп тұрғандай сезіледі.

Мешіттерімізге жиі келіп жүретін адамдар байқаған болар, Діни басқарма жұма уағыздарына қоғамдық мәселелерге қатысты тақырыптарды жиі қосып отырады. «Өсімқорлық өсірмейді», «Зинақорлықтың зардабы», «Жемқорлық – індет», «Ажырасудың зияны» сынды және тағы да басқа тақырыптарды қамтып келеміз. Алдағы уақытта да жалғастыратын боламыз.

– Жалпы, бұл жемқорлық індетіне ұшыраған жандар бізде аз кездеспейді ғой. Бұған не айтасыз?

– Әр істі істемес бұрын адам өз иманы мен ұятына жүгінгені дұрыс деп есептеймін. «Құдай көріп тұр ғой, мұным күнә емес пе?» деген сезім адам санасын билеп алмайынша, яғни осы түсінікті бірінші орынға қоймасақ, жазаның небір түрлері көп жағдайда көмектесе бермейтін секілді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с) ұрлық-қарлыққа тыйым салғанда, бұл әрекеттің о дүниеде жазасы ауыр екенін ескертіп тұрып: «Егер қызым Фатима осыны істейтін болса, жазасын өзім берем» деген екен.

Жамандықтан тыйылуды әркім өзінен, отбасынан бастауы қажет. Қазақ «Адамның санасына берсін» демей ме?

– Мешіт салдырған – сауапты шаралар-дың бірі. Дегенмен, жағдайы бар қалталы азаматтар шарапатты бүгінгі қоғам аса зәру мәселелерге жасаса, оның сауабы молырақ болмас па еді? Мысалы, ауруханалар мен балалар үйлерін немесе мектептерді күрделі жөндеуден өткізуге атсалысып, қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз етер болса, мың алғысқа кенелмей ме?

– Дұрыс айтасыз. Исламда «садақа жария» деген ұғым бар. Қоғамның, халықтың игілігі үшін жасалған сауапты істерді «садақа жария» дейді. Ол тек мешіт салумен шектелмейді. Сіз айтқандай, аурухана тұрғызу, көше, көпір салу, ауызсуы жоқ ауылдарға су тартып, құдық қаздырту, міне, бұлар халықтың игілігі үшін жасалған сауапты істер. Тіпті, мұсылманның көңілін көтеріп, үміт сыйлау, түк бере алмасақ та, оған жымиып қараудың өзі – сауап. Сауапты көктен іздеп қажеті жоқ. Ол біздің айналамызда. Қамкөңіл жанның кәдесіне жа-рау – ол да қайырлы іс. Сондықтан біз осынау игі істерді қолдаймыз.

Мені де мазалап жүрген мәселе бар. Аллаға шүкір, қазір біздің елде медреселеріміз жеткілікті. Осы орайда, көпбалалы отбасынан шыққан, жетім балалар бар дегендей, әлеуметтік тұрмысы төмен отбасылардың балалары үшін Діни басқармаға қарасты қайырымдылық үйлерін, интернаттар ашуға бел буып отырмыз. Әлгі балалар түске дейін мектебіне барып келген соң, қайырымдылық үйіндегі тәрбиеші оның сабағына көмектеседі, сосын имандылық бағытта дәрісін оқиды. Тамағы, жатын орны – бәрі тегін. Оларды молда ету немесе діндар ету шарт емес. Ең бастысы, халқын қадірлейтін, Отанын сүйетін жаны таза, иманды азаматтарды қалыптастыру. Мұндай жүйе біздің елде бар. Бірақ біз қазақы тәрбие мен дәстүрімізді бойына сіңіріп өскен рухты, мемлекетшіл жастардың қатарын көбейткіміз келеді. Бұл шаруалар да «садақа жарияға» жатады. Сондықтан сіздің айтып отырғаныңыз дұрыс. Бізге осындай қайырымдылық үйлері де қажет.

– Жақсы бастама екен. Алла жар болсын дейміз. Бала деп жатырмыз ғой, жағдайы бар жандар Алла ризашылығы үшін балалар үйлерінен ең кемі бір-екі баланы бағып-қағып, тәрбиелеп, өмірде өз орнын табуына мүмкіндік жасаса, бұл аса сауабы мол шара болары рас қой. Жамағат жиналар үлкен іс-шараларда осы сынды мәселелерге қатысты уағыздар айтылса ғажап емес пе?

– Имам тек сөзбен ғана жамағатты имандылыққа шақырмайды, ол ісімен де елге, халыққа өнеге көрсетеді. Біздің имамдар арасында жетім балалар үйінен бала асырап алған азаматтар бар. Мәселен, Ақмола облысында ауыл имамы Мұрат деген бауырымыз жетім балалар үйінен 3-4 бүлдіршінді өз қамқорлығына алған. Өзінің балаларымен қосқанда, 8-9 баланы асырап, бағып-қағып, имандылық жолында тәрбиелеп жатыр. Осындай азаматтарымыз көбейсе, қалталы бауырларымыз бұл іске қолдау көрсетсе, нұр үстіне нұр болар еді. Біз мұны уағыздарда айтып жатырмыз.

Өткен жолы бір депутат ағамыз жетім балалар үйінен шыққан жастар жаман жолға түсіп, ары мен ұятынан айырылап жатқанын мәлімдеді. Осылай бір жақтан депутаттар, екінші жақтан имам, молдалар, үшінші жақтан зиялы қауым өкілдері, өздеріңіз бар, журналистер қауымы бұл мәселеде түсіндіру, насихат жұмыстарын жүргізсек, бір-бірімізге қолдау көрсетсек, мәселе өз уақытымен шешіле береді деген үміттемін. Сонда жетімдер үйі азаяр еді. Бір баланы тәрбиелеп, қоғамда өз орнын тауып кетуіне үлес қоссақ, бұл үлкен сауап болар еді. Өзімнің де жетім қызды асырап алу ниетім бар. Алла қаласа, оған да жетемін деген ойдамын.

Кейбір отбасылар араларында бала болмағаны үшін ажырасып жатады. Әрине, ол да, сөзсіз Алланың сынағы ғой. Бірақ жетімдер үйінде көзі жәутеңдеген қаншама бүлдіршіндеріміз бар. Оларды неге асырап алмасқа?! Біріншіден, бала отбасының көз қуанышына айналады, екіншіден, ажырасу жағдайы азаяр еді.

– Жастар дегеннен шығады, дінді саясатқа айналдырып, жастарды теріс бағытқа бастау үрдісі туралы Бас мүфти не ойлайды?

– Иә, рас, біз осы заманда дінді саясиландыру арқылы жастар санасын теріс арнаға бұру үрдісінің куәгері болдық. Жер бетінде Ислам халифатын орнатамыз деген ұранды таратушылар Ирак және Шам елдерінде адасқан арманның, құр қиялдың жетегінде жүріп, діни дүрдараздық пен бүлік тудыруда. Дінді біліммен емес, жалған сезіммен түсінген жастар олардың қатарына қосылды. Ислам атын жамылған бүлікшілердің бұл әрекеті, сөз жоқ, дәстүрлі дінімізге деген анық қарсы әрекет, мұсылмандық былай тұрсын, адамшылыққа да жат амал деп айтар едім.

– Интернет сайттарындағы жаңалықтарға жүгінер болсақ, жылына кем дегенде әлемде 40 мыңнан астам адам ислам дінін қабылдайды екен. Батыс зерттеушілері Еуропада мұсылмандар саны 15 миллионға жеткенін жазады. Бәлкім, Батыстың исламға әртүрлі «измдерді» тіркеуінің бір астарын осы тұстан іздеген жөн бе?

– Жауап ретінде бір оқиғаны айтып берсем. Ислам тарихында өнеге мен ғибратқа толы «Піл оқиғасы» деп аталып кеткен үлкен оқиға болған. Пайғамбарымыз (с.ғ.с) дүниеге келерден бұрын Йемен патшасы Абраһа Меккені жермен-жексен ету үшін піл және атты әскерден құралған үлкен әскермен жорыққа шығады. Осы әскер Мекке қаласының жанына келгенде, Әбдімүтәліп деген кісінің, яғни пайғамбарымыздың атасының 200 түйесін кезіктіріп, өзіне тартып алады. Мұны естіген пайғамбардың атасы Абраһамен кездесуге бара-ды. Йемен патшасы жүзі жылы Әбдімүтәліпті көріп: «Не шаруамен келдің?» деп сұрайды. Абраһа оның Қағбаны қиратпауын, арабтарға тиіспеуін өтінеді, менен араша сұрайды деген ойда болады. Бірақ Әбдімүтәліп «Түйелерімді қайтар» деп қысқа қайырады. Абраһа патша мұны күтпеп еді. «Сені ата-бабаңның, өзіңнің дініңді қорғап, Қағбаны арашалайтындай бір маңызды іспен келді ме десем, тіршілігіңді айтып тұрсың ғой» дейді. Сонда Әбдімүтәліп: «Мен сол түйелердің иесімін. Ал Қағбаны құтқарып, қорғап қалатын өз Иесі бар» деп Алланы меңзейді. Сол секілді, исламды Алланың өзі қорғайды. Дініміздің өз иесі бар, ол – Алла. Дінімізді мансұқтаған әрекеттердің нәтижесінен, керісінше, исламды қабылдаушылардың саны артып жатқанын байқаймыз. Адам ақылы шектеулі емес пе? Адамның жасаған айласы, қитұрқы әрекеті дініміздің сағын сындырмақ былай тұрсын, керісінше, ол исламға жасалған пиар деп түсінемін.

– Дін істері жөніндегі комитетпен байланыстарыңыз қалай, көптеген мәселелерді кеңесе отырып, бірлесіп шешетін боларсыздар?

– Әрине, қазір Діни басқарма мен Дін істері комитетінің арасындағы байланыс жақсы. Өткен жылы ынтымақтастық бағытта ортақ меморандум қабылдадық. Біздің бастамаларымыз бен іс-шараларымызға үнемі қолдау көрсетіп келеді. Мәселен, 19 ақпанда өтетін І республикалық имамдар форумын өткізуде Дін істері комитетінің қосқан үлесі зор деп айта аламын.

– Соңғы кездері Ватикан қызық ұсыныстар білдіретін болып жүр. Онсыз да Інжілді христиан дін өкілдері бірнеше рет өзгеріске ұшыратқан ғой. Енді олар бір жыныстылардың да құқығын құрметтеу керек деген сынды әңгіме қозғауда. Бұл ретте исламның ұстанымы қандай?

– Исламның ұстанымы айтпаса да түсінікті. Дін былай тұрсын, адамгершілікке де жатпайтын, санаға да сыймайтын, адамның да жаратылысына мүлдем сай келмейтін әрекетті Алла да, адамдар да сүймейді. Сондықтан бұл мәселе жайында әңгіме қозғап, уақытымызды босқа шығындамай-ақ қойғанымыз абзал.

– Өзге дін өкілдері шамалы қамқорлық-ты жариялап жатады, соған қарап жұрт оларды қайырымдылық шараларына аса мән беретін секілді қабылдайды. Ал исламда Алла ризашылығы үшін деп, қазақтың «жаман бергенін айтады» дегеніндей жариялылықты қаламайды. Жалпы, көпшіліктің мешіттер тарапынан жасалынып жатқан қайырымдылық шараларын білгені абзал секілді. Бұған қалай қарайсыз?

– Сол сіз айтып отырған кейбір діннің ғибадатханаларына күніне небары 3-4 адам келеді екен. Зерттеп көрдік. Мешітке күніне көмек сұрап келетін адам саны 30-40-тан асып кетеді. Жолдан қалып қойған жанға билетіне көмек көрсетіледі, енді бірі ауыр сырқаттанып қалған, оған жәрдем беріледі. Айта берсек, көпшілік әртүрлі жағдайлармен келеді. Өткен жолы Мәуліт мерекесінде Алматы мен Астана қалаларында билеттен түскен қаржыны түгел жесір әйелдер мен жетім балаларға 150 мың теңгеден бердік.

ҚМДБ «Зекет» қорының өңірлердегі өкілдіктері жыл бойы мұқтаж кісілерге жалпы сомасы 52 173 496 теңге көлеміндегі қаражатқа қайырымдылық көмек жасады.

Өткен жылы қамкөңіл қариялар да ескерусіз қалмады. Оларға мерекелер қарсаңында дастарқан жайылып, ерекше көңіл бөлінді. Діни басқарма атынан Астана мен Алматы қалаларындағы «Ардагерлер үйлеріндегі» 4 қарияға кіші қажылыққа тегін жолдама да берілді.

2014 жаңа оқу жылы қарсаңында «Мектепке жол» республикалық қайырымды-лық акциясы аясында 6 755 отбасына кө-мек көрсетілді. Тұрмысы төмен отбасыдан шыққан балаларға, жетімдерге, жалғысбасты аналардың ұл-қыздарына мектепке қажетті оқу құралдары, киім-кешектер тегін үлестірілді.

Біз 2014 жылы діни бағдарымызды айқындайтын Діни басқарманың 2020 жылға дейінгі даму тұжырымдамасын қабылдадық. Діни қызметтің сапасын арттыруға арналған 4 бағытты бекіттік. Олар – көркем уағыз, жат ағымның жетегіне кеткен жастармен жұмыс, қайырымдылық іс-шаралар және халықты діни сауаттандыру.

Алла қаласа, бұл бағыттағы игі істер мен ізгі іс-шаралар болашақта да жалғасын таба береді.

– Әңгімеңізге рахмет.

Сұхбаттасқан Ұлбосын АЙТӨЛЕН
www.aikyn.kz

Адамның өз алдына қоятын маңызды тапсырмаларында табысқа жетуі немесе сәтсіздікке ұшырауы оның психологиялық ахуалына байланысты. Егерде ол көксеген мұратына жетемін деп, өз-өзін саналық тұрғыдан сендірсе, Алланың қалауымен дегеніне жетеді.

Ал, намаздың мақсаты ─ Аллаға жақындау. Намаз оқымас бұрын сол мақсатқа ниеттену керек, діттегенімді орындаймын деген ойда бекем әрі табанды болу қажет. Осылайша, сіз намазға дайындаласыз. Дәрет алу кезінде өз-өзіңізге іштей: «Мен Алланың құзырына барамын!» -деп ойлаңыз. Онымен кездесу үшін жасап жатқан әрекетіңіздің себебімен күнәларыңыздың төгілетінін еске алыңыз. Алла Тағала Өз құлының намазда Онымен кездесуге деген тілегін лайықты түрде бағалап, оның күнәларын кешіреді. Алла Тағаламен жүздесудің негізінде шындығында не жатқандығын ойланып көріңіз. Сіздің рухани саяхатыңыз осы жерден басталады.

Намазға тұрған кезде Алланың алдында тұрғаныңызды жақсылап санаңызға құйып алуға тырысыңыз. Тым болмағанда, «Алла мені көріп тұр» деген сенімде болуға талпыныңыз. Алланың ұлықтығын ойлаңыз. «Аллаху Акбар» деген Тахрима Тәкбірінің сөздері Алланың ұлықтығын толық ұғынумен, жүрегіңіздің түкпірінен шығуы тиіс. Өзіңіз ойлап көріңізші, Онымен тілдесу мүмкіндігіне ие болған сіз неткен бақыттысыз. «Бұл ─ менің соңғы мүмкіндігім. Келесі намазға дейін өмір сүрмеуім мүмкін», - деп елестетіңіз.

Шын жүрегіңізбен, бар жан-тәніңізбен, ақыл-ойыңызбен құлшылық жасаңыз. Бар назарыңыз Алланың пәктігі мен Оның ұлықтығында болсын. «Әл-Фатиха» сүресі мен одан кейінгі сүрелерді оқығанда ондағы сөздердің мағынасына ой жүргіртіңіз. Бұл ─ сіздің Аллаға бағытталған сөздеріңіз. «Құранды өз тіліммен оқи алатын мен не деген бақытты жан едім», - деп іштей түсініңіз. Рукуғқа барғанда өзіңіздің жай ғана иілмегеніңізді, Аллаға бойұсынып иілгеніңізді қаперіңізге алыңыз. Жаратқан Иемізге деген құрметіңізді білдіріп, «СубханаЛлахуль ъазим» ұлықтау сөздерін Алланы мадақтаудан ләззат алып, шын жүрегіңізбен айтыңыз.

Сәждеге барғанда басыңыздан бастап, аяғыңызға дейін бүкіл тәніңіздің өзінің Жаратушысының алдында тұрғанын есте сақтаңыз. Біз Соған ғана бағынамыз және Жаратқан Раббымыз кемшілік атаулыдан Пәк (Субхана Рабиль Ал’а) екенін айтамыз. Ташахудта «Әттәхиятты» оқып отырып, Пайғамбардың, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, Миғраж кезінде өзінің бойұсынушылығын білдіргенін ойлаңыз. Ал, сіздің мұны намазда сұрауға мүмкіндігіңіз бар: «Менің намазым – менің Миғражым. Мен Алланың алдындамын». Намаз кезінде қасыңызда періштелер болады. Сәлем бергенде оң жағыңыз бен сол жағыңыздағы періштелерге сәлем беруге ниеттеніңіз. Намазды оқып болған соң истиғфар жасап, Алланың барлық құқықтарының орнын толтыра алмайтындығымыз үшін Одан кешірім сұраңыз.

Содан соң Алладан намазыңызды қабыл алуын сұрап, дұға жасаңыз. Намазды осындай деңгейде оқуға жету үшін күш салу керек. Бар ақыл-ойыңызды Аллаға бұрып, қысқа намаздан бастаңыз. Сөйтіп, оны бірте-бірте ұзартыңыз. Намазыңыздың сапасы артқанда жүрегіңіздегі кіршіксіз ниеттің қайта жанданғандығын сезінесіз. Оның сіздің өміріңіздің барлық тұстарына ықпал етері шүбәсіз. Содан кейін өзіңізді басқаша сезінетін, басқаша сөйлейтін, басқаша көретін, тіпті басқаша еститін боласыз. Осының бәрі Алланың сізді көріп тұрғанын түйсінудің арқасында. Мұндай намазды оқу кезіндегі жүрек тыныштығын ешқандай жайлылық пен сән-салтанатқа сатып ала алмассыз, сірә.

Мүфти Ибрагим Десаи
____________________
Орыс тілінен аударған Azan.kz

Қайырымдылық – мұсылманның бойындағы ең асыл қасиеттердің бірі. Мұны облыстық Марал ишан мешітінің барша қызметкерлері жете түсінген. Сондықтан олар жылда осы мақсатта жұртшылықтың есінде қалар талай игілікті істер тындырып келеді.

Мәселен, жақында ғана аталмыш мешіттің наиб имамы Ғалымжан Махамбетов он жетім баланы қамқорлыққа алып, тәрбиелеп отырған отбасына қайырымдылық көмек көрсетті. Ол өзімен бірге осынау жанұяға 10.000 теңге көлемінде, яғни 1 қап қант, 3 қап макарон, күнбағыс майы, күріш алып барып, табыс етті.

Әрине, мұндай игілікті жұмыс қашан да жауапсыз қалмайды. Әлгі отбасының мүшелері наиб имамға шын жүректен шыққан шынайы алғысын білдіріп, барша мешіттегі қызметкерлерге жұмыстарында табыс, отбастарында шексіз қуаныш тіледі.

Облыстық Марал ишан мешітіндегі осындай қайырымдылық шаралар алдағы уақытта да өз жалғасын таба береді деген нық сенімдеміз.

ҚМДБ – ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі

Кейбір әдет-ғұрыпты бидағаттың егіз бауырлары деп қарастыруға болады. Бидағат сияқты, олар да екі факторға негізделген: надандық пен сыртқы ықпалға. Бидағат сияқты, олар да белгілі бір салт-жоралардан тұрады. Бірақ, бидағаттан бір айырмашылығы ─ аталмыш салт-жораларды ешкім исламға таңып қоюға тырыспайды. Адамдар бұл салт-жораларды жалпы мақұлданған немесе сәнді деп санағандықтан орындайды.

Ондай ғұрыпты ұстанатындардың көпшілігі өздерінің бұл істерінің мәнін біле бермейді. Олар ─ соқыр «сән әлемінде үстемдік етушілердің» дәл сондай соқыр ілесушілері. Олар ешқандай зияны жоқ сауық деп ойлап жүрген салттарының шындығында пұтқа табынушылыққа негізделген болуы мүмкіндігін, өздері соншалықты қуана қабылдайтын символдардың күпірліктің нышаны болуы мүмкіндігін, еліктеп қабылдаған идеяларының ырымшылдықтың нәтижесі болуы мүмкіндігін және соның бәрі Исламның үндейтін нәрселерін жоққа шығарумен тең болу мүмкіндігін түсінбейді.

Ең болмаса, қасиетті Валентин күнін алып қарасақ, бұл күн Еуропаның басым бөлігінде өз маңызын жоя бастағанда (дегенмен, Ұлыбритания мен АҚШ-та маңызын жоймады) кенеттен мұсылман елдерінде кеңінен тарап кетті. Валентин деген кім? Адамдар неге бұл күнді тойлайды? Әдеттегідей бұл мейрамның тарихы неше түрлі бұлыңғыр аңыздармен байланыстырылады. Бірақ, қасиетті Валентин күнінің б.з.б. ІV ғасырдан бастап, римдіктердің Луперкус құдайының құрметіне тойлаған пұтқа табынушылық салты ретінде туындағаны айқын болып қала бермек. Бұл салттың ең басты элементі лотерея болатын. Сол лотерея бойынша жігіттер келесі жылғы лотереяға дейін «көңіл көтеріп, сайран салу үшін» қыздарды бөлісіп алатын. Осы күнді айтқанда көз алдымызға елестейтін жиренішті ғұрыптардың бірі ─ үстілеріне бір жапырақ ешкі терісін киіп, құрбандыққа шалынған ешкі мен иттердің қанын жаққан екі жігіттің қыздарды қамшымен сабауы болатын. Адамдар сол «қасиетті адамдардың» қыздарды «қасиетті» қамшымен дүре соғуының нәтижесінде олар дүниеге көп бала әкелетін болады деп сенетін.

Әдеттегідей, христиандық діні Луперкалий атты бұл азғындық салтын тоқтатпақ болды (бірақ, сәтсіздікке ұшырады). Ол үшін олар әуелі әйелдердің аттары жазылған лотереяны қасиеттілердің аттары жазылған лотереяға ауыстырды. Мұның мәнісі мынада болатын: жігіттер алдағы бір жылды өздеріне түскен қасиеттінің өмір салтына еліктеп, соған ұқсауға тырысып өткізуі керек-тін. (Сәнге айналған азғындық мейрамының бейнесін сақтап қалып, оны белгілі бір тәсілмен ізгілік арнасына бұру идеясы әлі де бар. Әйгілі телевизиялық сауық-сайранның форматтарын әлі де игіліктің жаршысы ретінде пайдалануға тырысып жүрген (пайдасыз) жандарға қараңызшы. Солар негізгі идеясы жүзеге аспай қалған осы хикаядан сабақ алса игі еді.)

Олардың қолдарынан келген бір ғана нәрсе ─ мейрамның Луперкалий деген атауын қасиетті Валентин күні деп өзгерткендері. Мұндай өзгерісті б.з. 496 жылы римдік папа Геласий әлдебір Қасиетті Валентиннің құрметіне енгізді. Христиандық аңыздарда 50-ге жуық Валентин бар. Олардың ішіндегі екеуі басқаларына қарағанда анағұрлым танымал. Десе де, олардың өмірлері мен мінез-құлқы құпияға толы. Аталмыш мерекенің шынайы табиғатына басқаларынан гөрі көбірек сәйкес келетін бір аңызға сәйкес, қасиетті Валентин «ғашықтардың» қасиеттісі болған-мыс және өзі түрме бақылаушысының қызына ғашық болып қалған.

Осы лотереяның салдарынан айтарлықтай үлкен мәселелер туындайтындықтан, француз үкіметі бұл ғұрыпқа 1776 жылы тыйым салды. Уақыт өте келе аталмыш салт-жора Италияда да, Австрияда да, Венгрияда да және Германияда да ізін жойды. Оған дейін бұл мерекеге XVII ғасырда пуритандардың үстемдігі жүріп тұрған кезде Англияда да тыйым салынған болатын. Бірақ, 1660 жылы Чарльз II оны қайта жаңғыртты. Сол жерден ол Америкаға тарады. Америкалықтар оны ақша табудың қолайлы құралы деп тапты. 1840 жылдары америкалық Валентин күніне алғашқы коммерциялық ашық хаттарды (олар валентинка деп те аталады) шығарған Эстер Хоуланд бірінші жылдың өзінде оларды жалпы сомамен алғанда 5000 долларға сатты. Ол кезде 5000 доллар айтарлықтай қомақты ақша болатын. Содан бастап валентинкалар өндірісі қарқынды дамуға көшті.

Хэллоуиннің де мәселесі сондай. Бұл мереке кезінде (күнделікті өмірде) қалыпты адамдар рухтар мен гоблиндердің киімін киіп, әзәзілге табынудың ежелгі пұтқа табынушылық кезеңіндегі салтына еліктейді. Бір кездері адамды да құрбандыққа шалатын сорақы ғұрыптан тұрған, бұрынғы надандық дәуірінен қалған ескі нанымды байлардың тойлауы үшін мұсылман елдеріндегі бес жұлдызды қонақүйлер хэллоуин сауық кештерін ұйымдастырады. Бұл оқиғаның пұтқа табынушылық кезеңіндегі атауы Самайн болатын. Қасиетті Валентин күні сияқты, христиандық діні оның пұтқа табынушылыққа негізделген мәнін өзгерте алмай, атауын ғана өзгерте білді.

Ақыл-есі бүтін адам антиисламдық идея мен нанымдардан бастау алған салт-дәстүрге Ислам немқұрайлы қарайды деп қалайша ойлауы мүмкін? Ислам көп құдайға табынушылықтың барлық түрін түп-тамырымен құрту үшін келді. Сондықтан, дініміз исламды ұстанушылардың өмірінде көп құдайға табынушылықтың титтей де болса ізі қалуына бейжай қарай алмайды.

Оның үстіне, Ислам дінімізді ұстанушылардың өз тазалығы мен бірегей жеке даралығын сақтап қалуына қатаң қарайды. Сол себепті де, Ислам шариғаты мен ілімінде бұл жайында түсіндіріліп айтылған. Намазды Күнге табыну ғұрпымен шатастырмас үшін күннің шығуы кезінде, күн тас төбеде тұрғанда және күннің батуы кезінде намаз оқуға тыйым салынады. Мұсылмандар 10-шы мұхаррамдағы ерікті оразаға тағы бір күн (9-шы немесе 11-ші мұхаррамда) қосып ораза ұстаулары керек. Бұл сол кездері кең таралған яһудилік ғұрыптан мұсылманның оразасын ажыратып алу үшін жасалған дүние болатын. Мұсылмандарға мұсылман еместердің сыртқы келбетіне еліктеуге тыйым салынған.

Мұсылман болу ─ шынайы өмірде мұсылман болу деген сөз. Біз жан-жаққа тармақталып жатқан сан қилы тораптарға бұрылмай, қуанышта да, қайғыда да, мейрамда да, қасірет кезеңінде де бір ғана тура жолмен жүріп отыруымыз қажет. Бәрінен де жаныңа бататыны ─ жаһандану мен аяусыз БАҚ медиа-машинасының күшіне негізделген коммерциялық және мәдени насихаттың ықпалымен мұсылмандар валентинкаларды, Хэллоуин рухтарын, тіпті қала берді, Санта Клаусты да қуанышпен қабыл алатын күйге жетті. Көп құдайға табынушылықтың алдында дәрменсіз күйде тізе бүккен мына біздің сұмдық халімізді ескерер болсақ, біздің тойлайтын бір ғана күніміз бар ─ ол аза тұту күні. Одан да дұрысы, тәубеге келу күнін атап өткеніміз жөн болар, сірә. Бұл бізді сол қисынсыз күндер мен сорақылықтардың шырмауынан босатар еді.

Халид Байг
Әл-Балаг
____________________
Орыс тілінен аударған Azan.kz
Askimam.ru