2015 жылдың 13-15 сәуірінде ҚМДБ-ның төрағасы, Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлы хазреттің бұйрығына сәйкес Қостанай облысының аудан және қала имамдары мен ауыл молдалары ҚМДБ-ның арнайы сараптама комиссиясына сынақ тапсырды. Мешіттің дін қызметкерлері шариғат ілімдерінен ғана емес, басқа да танымдар жайлы да қойылған сұрақтарға жауап берді. Билет түріндегі бұл сынақты тапсыратындарға сегіз сұрақ қойылды. Онда Құран, ақида, фиқһ, Ислам тарихы және мемлекет істері, еңбек заңы сынды т.б. сұрақтар көрініс тапты. ҚМДБ-ның сараптама комиссиясының жетекшісі, ҚМДБ-ның наиб мүфтиі Ораз Серікбай қажы Сатыбалдыұлы жергілікті ақпарат құралдарына берген сұхбатында бұл шараның маңызды екенін атап көрсетіп, кадрлардың тапшылығы бар, бірақ имамдар мен молдалар қатары жоғары білімді мамандармен де толығып келе жатқанын айтып, журналистердің назарын аударды.

Бұл жолы бұйрығы бар 54 мешіт қызметкері сынақ тапсырса, тағы 24-і алғаш рет сараптамадан өтті. Түрлі себепті (ауруханада, оқуда,) аттестацияға қатыспаған 8 адамды аттестациялау кейінге қалдырылды. Бір үлгідегі шапан киіп, сәлде таққан имамдардың бұл сараптамаға дайындалып келгені байқалып тұрды.

ҚМДБ-ның шариғат және пәтуә бөлімінің бас маманы Сансызбай Шоқанов өз сөзінде имамдарға ұдайы білім берілу керектігі ҚМДБ-ның басты ұстанымы екенін тілге тиек етті. Бас мүфтиіміз де кемі үш күн семинар сабағын алмаған имам көштен қалып қоятынын, сондықтан мүмкіндігінше жоғары және орта оқу орындарынан білім алу мәселесі өзекті күйінде екенін қатты тапсырады.

ҚМДБ-ның кадр бөлімінің басшысы Байзақ Бекмұрат кейде жоғары жақтан жіберілетін тапсырмалардың аудандық мешіт деңгейінде қалып қоятынын да жоққа шығармады. Діннің негізгі ошағы – ауыл. Ендеше ауылдағы имамдарға да өз қызметіне деген талпыныс керек.

ҚМДБ-ның дін істері бөлімінің меңгерушісі Камалжан Бекбосынұлы Мүфтидің әр имам кемінде бес шәкірт тәрбиелеуі тиіс деген пікірін де ортаға салды. Имам молдалардың білімін жетілдіру үшін жыл бойы кесте бойынша бірнеше семинар ұйымдастырып, Имамдардың білімін жетілдіру институтын тиімді пайдалану керектігін жеткізді.

Сонымен, сараптама комиссиясы облыс орталығындағы имамдар мен найбтардың білімі жоғары, талапқа сай келетіні жөнінде өздерінің оң пікірлерін білдірді. Енді осы сараптама қорытындысы бойынша кейбір имамдар ротацияға түсуі мүмкіндігін де айта кетті. Бұл да бүгінгі күннің басты талаптарының бірі. Сондықтан имамдардың білімі мен біліктілігін сараптап қайтқан ҚМДБ комиссиясы бұл сынақ шарасына байланысты арнайы шешім шығарылатынын жеткізді.

ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі

«Әйел мен еркек теңдігі» мәселесін қанша шулатқанмен, шындап келгенде, жаратылыс тұрғысынан әйел мен еркек тең емес. Әрқайсысы өзіне тән қасиеттерімен ерекшеленеді. Егер бір-бірінен ешбір айырмашылығы жоқ өзара тең жаратылыс болғанда, Алла Тағала еркек-әйел етіп бөліп жатпай, бәрін біркелкі әйел немесе еркек етіп жаратар еді. Еркек пен әйел табиғатындағы өздеріне тән ерекшеліктерімен екеуі бір-бірін толықтыра түседі. Қазақ «Екі жарты бір бүтін» деген. Сол себептен, әйел еркектен жоғары немесе төмен деу, жалпы алғанда, дұрыс айтылған сөз емес. Әрқайсысының қоғамда өзіндік орны бар. Әрбірі соны дұрыс атқарған кезде ғана мінсіз қоғам пайда болады. Алла Тағала Құранда:

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً

«Бауыр басып, тұрақтауларың үшін, өздеріңнен жұбайлар жаратып, араларыңда махаббат пен мейірімділік сезімін оятты» (Рум сүресі, 21).

Екі жыныс өкілінің де қоғамда өзіндік міндеттері бар. Кей тұстарда еркектен асып түскен әйел, кей тұстарда одан төмен тұрады. Мысалы, еркек қанша тырысса да әйелдер секілді дүниеге бала әкеле алмайды. Өйткені, тоғыз ай қабырғасы қайысып құрсақ көтерудегі сабырлылық, толғақ кезіндегі өліммен арпалысқан қайсарлылық – тек әйелдердің ғана қолынан келетін іс. Ер кісі сәбиге әйел секілді түн ұйқысын төрт бөліп қарай алмайды. Бала тәрбиесінде де әйелдегі мейірімділік пен ептілікті ер адам көрсете алмайды. Міне, әйелдер өз табиғатындағы осындай қасиеттерімен еркектен жоғары тұрады.

Ал, еркектер әйелдерге қарағанда дене бітімі жағынан ірілеу әрі күштілеу келеді. Міне, сондықтан ел қорғау, от-басын асырау секілді басқа да ауыр жұмыстарды ер кісілер атқарады. Дер кезінде шешім қабылдау жағынан да әйелдер еркектерден төмен. Сондықтан да болар «әйелдер теңдігі» деп аттан салып жатқан батыстықтарда ғасырға жуық уақыт өтсе де әлі күнге дейін ұшақ айдайтын әйел заты жоқтың қасы. Неге? Өйткені, ұшқыштық – дер кезінде шешім қабылдауды, ерлікті қажет ететін аса қиын іс. Сондықтан, әйелдер ұшқыш емес, көбінесе жолсеріктікті таңдайды. Әлем басшыларына қарасақ та, көбінесе еркектер көзге түседі. Міне, осының өзі табиғи көрсеткіш. Мұндай істерді әйел адам мүлде істей алмайды деуден де аулақпыз. Кейбір еркектерді он орап алатын әйелдер де кездеседі. Біз тек жалпы жағдайды тілге тиек етіп отырмыз.

Әйелдерден еркек жасағысы келетіндер мынаны ескерсе екен. Әйелдердің табиғаты тым нәзік, сезімтал. Осыған сай оның өзіндік міндеті бар. Әйелдер сырттан гөрі ішкі шаруаларға бейім. Егер әйел баласы өз міндетіне салғырт қарап, есіл-дерті далада болса, қоғам өмірінде кейбір келеңсіз жайттардың бой көтерері даусыз. Мысалы, саясатпен айналысатын әйелдің отбасында бала тәрбиесі ақсап, күйеуімен арада салқындық пайда болуы мүмкін. Мансап қуған әйел көбіне бала туудан саналы түрде бас тартады. Өйткені, мансабын жарты жолда тастағысы келмейді. Мысалы, «Әйел теңдігін» желеулеткен европа елдерінде бүгінде бала саны мүлдем аз. Сол себептен, европа елдерінде «бала мәселесі» мемлекеттік деңгейде талқыға түсіп, оны көбейтудің жолдары қарастырылуда. Иә, әйелдер саясаткер боламын, биліктің бір тұтқасын мен ұстаймын деп желпінгеннен гөрі биліктің тұтқасын ұстайтын мықты азамат дүниеге әкеліп, елін, халқын ойлайтын ұрпақ тәрбиелесе, биліктің тұтқасын ұстады деген сол емес пе?! Ата-бабамыз «әйел бір қолымен бесік тербетсе, екінші қолымен әлемді тербетеді» деп қандай әдемі айтқан.

Иә, «менің еркектен қай жерім кем, өзімді өзім асырай аламын, еркектің маған қажеті шамалы, тіпті, мына ғылым дамыған заманда еркексіз-ақ балалы бола аламын» деп желігіп жүрген әйелдер де кездеседі. Ал, мұндай әйелдердің күйеуіне бағынбасы айдан анық. Бағыну былай тұрсын, тәуелді болмаймын деп дала кезеді. Жұмысбасты болып үйдің тірлігінен қол үзеді, бала тәрбиесіне де салғырт қарайды. Ондай отбасылар көбінесе ажырасып тынады. Кешке жұмыстан шаршап келгенде алдынан күлімдеп әйелі, еркелеп бала-шағасы шықпаған отбасында қандай береке болсын?! Өз жаратылысына сай емес істермен әуреленіп жүрген нәзік жанды әйелдерде бара-бара еркек мінезділік пайда болады. Ислам дінінде әйелдің еркекке ұқсауына, еркектің әйелге ұқсауына қатаң тыйым салынған. Сондықтан, әйелдер қоғамдағы әр түрлі іс-қызметтерде де бала тәрбиесі мен отбасының істерін қатар алып жүре алатындай өз болмысына сай жұмыстарды таңдағаны жөн. Бірақ, қажеттіліктің күн санап артқан қазіргі мына заманда әйел баласы жанұя экономикасына өз үлесін қосып, ерінің бір жағынан шығу үшін түрлі жұмыстарда істеуде. Мұндай жағдайда әйелдің үйдегі жұмыстары мен бала тәрбиесіне ері көмек көрсеткені жөн. Бұл жатырқап қарайтындай жат нәрсе емес. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) да қат-қабат шаруалар мен сан-алуан оқиғалардың бел ортасында жүріп, үй шаруаларында жұбайларына үнемі көмек көрсеткен.

Құранда:

الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ

«Еркектер әйелдерге пана, қамқоршы, жауапкер, қорған, басқарушы»[1] деген. Ендеше, осы жауапкершілікті арқалаған еркек отбасынының тізгінін өз қолына алып, парасаттылықпен, үлкен жауапкершілікпен басқаруы тиіс. Еркек отағасы екенмін деп дөрекілікке, «мен айттым болдыға» салынбай, бар мәселені өзара түсіністікпен, үнемі ақылдасумен шешкені жөн. Әйелдер де еріне бағынуы тиіс.

Әйел болмысы басшылық не қаттылыққа емес, керісінше, мейірімділік пен ұяттылыққа, инабаттылық пен ізеттілікке бейім. Ал еркектердің болмысы дөрекілік пен қатігездікке емес, жауапкершілікке, отбасына қамқоршы, қорған болуға бейім.

Құран Кәрімде Алла Тағала:

وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ

«Мүмін ерлер мен әйелдер бір-бірінің досы һәм жанашыры. Олар жақсылыққа бұйырып, жамандықтан тыюға тырысады. Намазды толық орындайды, зекеттерін береді. Алла Тағалаға және Пайғамбарына бағынады. Міне соларды Алла Тағала шексіз рақымына бөлейді» дейді (Тәубе сүресі, 71).

Пайғамбарымыз (с.а.с.) бір хадисінде:

أَكْمَلُ المُؤْمنين إِيمَاناً أَحْسنُهُمْ خُلُقاً ، وَخِياركُمْ خيارُكم لِنِسَائِهِ

«Мүміндердің иман тұрғысынан ең кәмілі – мінез құлқы көркем болғандар. Ең жақсыларың- әйелдеріне жақсы қарағандар» (Тирмизи) десе, басқа бір хадисте «күйеуі өзінен разы болған күйде қайтыс болған әйел жәннатқа кіреді» деп, ер мен әйелді өзара рухани түсіністікке, теңдікке шақырған.

Алла Тағаланың алдында пенде еркек немесе әйел болғандығымен, байлық, мансабымен емес, иманының деңгейімен өлшенеді. Олай болса, еркек пен әйелден, оларға Жаратушы тарапынан асқан хикметпен берілген асыл міндеттердің қаншалықты атқарылғандығы да сұралмай қалмайды.

Қостанай облыстық «Марал ишан»
мешітінің найб имамы
Икрам Бақытжан

«Әйел мен еркек теңдігі» мәселесін қанша шулатқанмен, шындап келгенде, жаратылыс тұрғысынан әйел мен еркек тең емес. Әрқайсысы өзіне тән қасиеттерімен ерекшеленеді. Егер бір-бірінен ешбір айырмашылығы жоқ өзара тең жаратылыс болғанда, Алла Тағала еркек-әйел етіп бөліп жатпай, бәрін біркелкі әйел немесе еркек етіп жаратар еді. Еркек пен әйел табиғатындағы өздеріне тән ерекшеліктерімен екеуі бір-бірін толықтыра түседі. Қазақ «Екі жарты бір бүтін» деген. Сол себептен, әйел еркектен жоғары немесе төмен деу, жалпы алғанда, дұрыс айтылған сөз емес. Әрқайсысының қоғамда өзіндік орны бар. Әрбірі соны дұрыс атқарған кезде ғана мінсіз қоғам пайда болады. Алла Тағала Құранда:

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً

«Бауыр басып, тұрақтауларың үшін, өздеріңнен жұбайлар жаратып, араларыңда махаббат пен мейірімділік сезімін оятты» (Рум сүресі, 21).

Екі жыныс өкілінің де қоғамда өзіндік міндеттері бар. Кей тұстарда еркектен асып түскен әйел, кей тұстарда одан төмен тұрады. Мысалы, еркек қанша тырысса да әйелдер секілді дүниеге бала әкеле алмайды. Өйткені, тоғыз ай қабырғасы қайысып құрсақ көтерудегі сабырлылық, толғақ кезіндегі өліммен арпалысқан қайсарлылық – тек әйелдердің ғана қолынан келетін іс. Ер кісі сәбиге әйел секілді түн ұйқысын төрт бөліп қарай алмайды. Бала тәрбиесінде де әйелдегі мейірімділік пен ептілікті ер адам көрсете алмайды. Міне, әйелдер өз табиғатындағы осындай қасиеттерімен еркектен жоғары тұрады.

Ал, еркектер әйелдерге қарағанда дене бітімі жағынан ірілеу әрі күштілеу келеді. Міне, сондықтан ел қорғау, от-басын асырау секілді басқа да ауыр жұмыстарды ер кісілер атқарады. Дер кезінде шешім қабылдау жағынан да әйелдер еркектерден төмен. Сондықтан да болар «әйелдер теңдігі» деп аттан салып жатқан батыстықтарда ғасырға жуық уақыт өтсе де әлі күнге дейін ұшақ айдайтын әйел заты жоқтың қасы. Неге? Өйткені, ұшқыштық – дер кезінде шешім қабылдауды, ерлікті қажет ететін аса қиын іс. Сондықтан, әйелдер ұшқыш емес, көбінесе жолсеріктікті таңдайды. Әлем басшыларына қарасақ та, көбінесе еркектер көзге түседі. Міне, осының өзі табиғи көрсеткіш. Мұндай істерді әйел адам мүлде істей алмайды деуден де аулақпыз. Кейбір еркектерді он орап алатын әйелдер де кездеседі. Біз тек жалпы жағдайды тілге тиек етіп отырмыз.

Әйелдерден еркек жасағысы келетіндер мынаны ескерсе екен. Әйелдердің табиғаты тым нәзік, сезімтал. Осыған сай оның өзіндік міндеті бар. Әйелдер сырттан гөрі ішкі шаруаларға бейім. Егер әйел баласы өз міндетіне салғырт қарап, есіл-дерті далада болса, қоғам өмірінде кейбір келеңсіз жайттардың бой көтерері даусыз. Мысалы, саясатпен айналысатын әйелдің отбасында бала тәрбиесі ақсап, күйеуімен арада салқындық пайда болуы мүмкін. Мансап қуған әйел көбіне бала туудан саналы түрде бас тартады. Өйткені, мансабын жарты жолда тастағысы келмейді. Мысалы, «Әйел теңдігін» желеулеткен европа елдерінде бүгінде бала саны мүлдем аз. Сол себептен, европа елдерінде «бала мәселесі» мемлекеттік деңгейде талқыға түсіп, оны көбейтудің жолдары қарастырылуда. Иә, әйелдер саясаткер боламын, биліктің бір тұтқасын мен ұстаймын деп желпінгеннен гөрі биліктің тұтқасын ұстайтын мықты азамат дүниеге әкеліп, елін, халқын ойлайтын ұрпақ тәрбиелесе, биліктің тұтқасын ұстады деген сол емес пе?! Ата-бабамыз «әйел бір қолымен бесік тербетсе, екінші қолымен әлемді тербетеді» деп қандай әдемі айтқан.

Иә, «менің еркектен қай жерім кем, өзімді өзім асырай аламын, еркектің маған қажеті шамалы, тіпті, мына ғылым дамыған заманда еркексіз-ақ балалы бола аламын» деп желігіп жүрген әйелдер де кездеседі. Ал, мұндай әйелдердің күйеуіне бағынбасы айдан анық. Бағыну былай тұрсын, тәуелді болмаймын деп дала кезеді. Жұмысбасты болып үйдің тірлігінен қол үзеді, бала тәрбиесіне де салғырт қарайды. Ондай отбасылар көбінесе ажырасып тынады. Кешке жұмыстан шаршап келгенде алдынан күлімдеп әйелі, еркелеп бала-шағасы шықпаған отбасында қандай береке болсын?! Өз жаратылысына сай емес істермен әуреленіп жүрген нәзік жанды әйелдерде бара-бара еркек мінезділік пайда болады. Ислам дінінде әйелдің еркекке ұқсауына, еркектің әйелге ұқсауына қатаң тыйым салынған. Сондықтан, әйелдер қоғамдағы әр түрлі іс-қызметтерде де бала тәрбиесі мен отбасының істерін қатар алып жүре алатындай өз болмысына сай жұмыстарды таңдағаны жөн. Бірақ, қажеттіліктің күн санап артқан қазіргі мына заманда әйел баласы жанұя экономикасына өз үлесін қосып, ерінің бір жағынан шығу үшін түрлі жұмыстарда істеуде. Мұндай жағдайда әйелдің үйдегі жұмыстары мен бала тәрбиесіне ері көмек көрсеткені жөн. Бұл жатырқап қарайтындай жат нәрсе емес. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) да қат-қабат шаруалар мен сан-алуан оқиғалардың бел ортасында жүріп, үй шаруаларында жұбайларына үнемі көмек көрсеткен.

Құранда:

الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ

«Еркектер әйелдерге пана, қамқоршы, жауапкер, қорған, басқарушы»[1] деген. Ендеше, осы жауапкершілікті арқалаған еркек отбасынының тізгінін өз қолына алып, парасаттылықпен, үлкен жауапкершілікпен басқаруы тиіс. Еркек отағасы екенмін деп дөрекілікке, «мен айттым болдыға» салынбай, бар мәселені өзара түсіністікпен, үнемі ақылдасумен шешкені жөн. Әйелдер де еріне бағынуы тиіс.

Әйел болмысы басшылық не қаттылыққа емес, керісінше, мейірімділік пен ұяттылыққа, инабаттылық пен ізеттілікке бейім. Ал еркектердің болмысы дөрекілік пен қатігездікке емес, жауапкершілікке, отбасына қамқоршы, қорған болуға бейім.

Құран Кәрімде Алла Тағала:

وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ

«Мүмін ерлер мен әйелдер бір-бірінің досы һәм жанашыры. Олар жақсылыққа бұйырып, жамандықтан тыюға тырысады. Намазды толық орындайды, зекеттерін береді. Алла Тағалаға және Пайғамбарына бағынады. Міне соларды Алла Тағала шексіз рақымына бөлейді» дейді (Тәубе сүресі, 71).

Пайғамбарымыз (с.а.с.) бір хадисінде:

أَكْمَلُ المُؤْمنين إِيمَاناً أَحْسنُهُمْ خُلُقاً ، وَخِياركُمْ خيارُكم لِنِسَائِهِ

«Мүміндердің иман тұрғысынан ең кәмілі – мінез құлқы көркем болғандар. Ең жақсыларың- әйелдеріне жақсы қарағандар» (Тирмизи) десе, басқа бір хадисте «күйеуі өзінен разы болған күйде қайтыс болған әйел жәннатқа кіреді» деп, ер мен әйелді өзара рухани түсіністікке, теңдікке шақырған.

Алла Тағаланың алдында пенде еркек немесе әйел болғандығымен, байлық, мансабымен емес, иманының деңгейімен өлшенеді. Олай болса, еркек пен әйелден, оларға Жаратушы тарапынан асқан хикметпен берілген асыл міндеттердің қаншалықты атқарылғандығы да сұралмай қалмайды.

Қостанай облыстық «Марал ишан»
мешітінің найб имамы
Икрам Бақытжан

Өңірде Ислам құндылықтарын насихаттап, діни сауаттылықты арттыру мақсатында Арқалық қалалық мешіт қызметкерлері мен шаһардағы ішкі саясат бөлімі арнайы насихат тобын құрған-ды.

«Мухтасиб Әлмұхаммед» мешітінің бас имамы Бектұрсын Торғайбайұлы Алматы қаласындағы имамдар білімін жетілдіру ислам институтында білімін жетілдіріп келген соң, бірден кезек күттірмес насихат жұмыстарына кірісті.

Осы орайда өз жоспарлары бойынша шаһардағы білім ордаларымен қатар, мекеме-ұжымдарда да кездесулер өткізуде. Соның бірі сәуір айының басында Арқалық аймақтық аурухана дәрігерлерімен ұйымдастырылды. Оған қалалық ішкі саясат бөлімінің басшысы М.Кәрімқызы және теолог маман Ә.Бауыржанұлы қатысты.

Жиналған жұртшылықты насихат тобымен аурухана басшысы Қ.Смағұлұлы таныстырып, сөз кезегін имамға берді. Бұл басқосуда бас имам Б.Торғайбайұлы жерлестеріне әрдайым медициналық қызмет көрсетіп келе жатқан адам жанының арашашыларына жауапты жұмыстарында табыс тіледі.

Жүздесу барысында Асыл дініміздің құндылықтары жайлы тәрбиелік маңызы зор насихат айтылып, еліміздегі жат ағымдар жайлы мағлұмат берілді. Сонымен қатар олардың көздеген жымысқы әрекеттері мен теріс пиғылдарына да кеңінен тоқталды.

Республикамызда ынтымақ пен бірлікті нығайту жайлы да сөз болды. Сондықтан да қазіргі таңда әрбір азаматтың уақыт талабына сай діни сауат та қажет екендігі әңгімеге арқау болды.

Сондай-ақ ішкі саясат бөлімінің басшысы М.Кәрімқызы діни заңдылықтар жайлы түсінік берсе, теолог Ә.Бауыржанұлы деструктивтік секталар мен олардың алдын алу жөнінде айтып берді.

Кездесу соңында тақырыпқа орай арнайы дайындалған бейнеролик көрсетілді. Медицина саласының мамандары көкейлерінде жүрген сауалдарын қойып, оларға имам жан-жақты жауап берді.

Осынау тағылымды кездесуге ақ халаттылар ризашылықтарын жеткізді. Бас дәрігер Қ.Смағұлұлы мәнді де мағыналы басқосудан ұмытылмас тағылым алғандықтарын білдіріп, насихат тобына шынайы алғысын білдірді.

ҚМДБ – ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі

Рудный индустриялдық институтының «Тау-кен металлургиясы» факультеті студенттерінің жатақханасында, Рудный қалалық «Нұр» мешітінің наиб имамы Бейсекеев Абзал студенттермен жүздесті. Кездесудегі негізгі мәселе қазіргі кездегі «діниэкстремизммен терроризмнің қоғамға зардабы» атты тақырыбта қозғалып, уағыз-насихат жүргізілді.

Сонымен қоса кері ағымның зиянынаналдын алып, одан қорғану үшін әлбетте діни сауаттылық екенін түсіндірді.Жиын бір жарым сағатқа созылып, ары қарай сұрақ-жауаппен жалғасты.Көкейлерінде қызықтырған сұрақтарға қанағаттанарлықтай жауаптарын алды. Менің ойымшақазіргі кезде жастардың дінге деген көзқарасы жақсы деп айтсақ артық айтқандық емес..

Бақытжан Икрамұлының есімі бұл күндері Қостанай өңіріне кеңінен танымал. Оның облыстық Марал Ишан мешітінің наиб имамы болып қызмет атқарып келе жатқанына көп жылдардың жүзі болды.

Дін қайраткері өзінің ақжарқын мінезімен, бауырмалдығымен, парасаттылығымен дараланады. Жуырда ол облыс орталығындағы Қазақстан Республикасы ішкі істер министрлігіне қарайтын заң академиясында болып, осында білімдерін тереңдетіп жатқан 1-2 курс магистранттарымен жүздесті.

Талай ұжымдарда өзінің жан-жақтылығымен жұртшылықты бірден баурап алатын Бақытжан Икрамұлы бұл жолы еліміздің барлық аймақтарынан келген магистранттар алдында «Неге дінде бөлінушілік бар?» деген тақырыпта әңгіме қозғады.

Жүздесуге қатысқан жастар дін қайраткерінің маңызды уағызынан көп жайды көңілдеріне түйді. Сондай-ақ қойған сұрақтарына нақты жауап алды. Наиб имам өз сөзінде академиядағы кездесудегі тақырыпты талқылауда қатысушылардың белсенділік танытқанына дән риза болғанында айтып өтті.

ҚМДБ – ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі

Жуырда ҚMДБ-ның тапсырмасы бойынша облыстың бас имамы Асылхан қажы Мұханбетжанұлы және наиб имам Асқар Мейрамбекұлы облыстық дін істері басқармасының өкілі Сапарғали Әбдиев Қостанай шахарындағы қайырымдылық мекемесінің басшысы және ұстаз-шәкірттерімен жүздесті.

Бұл жылы жүзді кездесуде бас имам «Бірлік, ынтымақ және салт-дәстүр» тақырыбында тағылымды уағыз айтты. Алдағы уақытта облыстық «Марал ишан» мешітімен арадағы тығыз байланыс нығая беретіндігін тілге тиек етті.

Сонымен қатар аталмыш қайырымдылық мекемесінің шәкірттеріне облыстық «Марал ишан» мешітінің наиб имамы Асқар Мейрамбекұлы болашақта бекітілген жоспар бойынша түрлі тақырыптарда дәрістер жүргізілетіндігін түсіндірді.

Қостанай облыстық дін істері басқармасының өкілі Сапарғали Әбдиев басқосуда келешекте бір мақсат, бір мүдде жолында ынтымақпен жұмыс істеуге шақырды.

Өздеріне айтылған ізгі тілектерге дән риза болған мекеме басшысы қонақтардың барлық ұсыныстарын қолдайтындықтарын білдірді.

ҚМДБ – ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі

Ассаламу алейкум уа рахматтолахи уа баракатух!

Әке-шешем шаңырақ көтергендеріне 20 жылдай уақыт болып калды. Олар Кеңес Одағы кезінде АХАЖ-ға тіркелген. Мұсылманша неке қидырмаған. Ата-анам мешітке барып неке қидыруы керек пе? Рүстем.

Уа алейкум ассалам уа рахматуллаһи уа баракатуһ!

Рүстем! Кеңес заманында үйленгендер кейбіреулері тек АХАЖ-ға тіркелумен шектелгені мәлім. Бірақ, сол замандарда үлкендердің айтуымен неке қидырған жастар да болған.

Сіздің сауалыңызға келер болсақ, егер АХАЖ-да немесе құдалықта неке шарттары орындалса некелерін қидырудың қажеті жоқ.

Неке шарттары:

1.Қыз бен жігіттің сөз байласуы. Қыздың тұрмысқа шыққанда: «разымын»,-деп ал, жігіттің некеге алғанда: «қабыл алдым»,-деп өткен шақ формасында берген жауаптары;

2.Уәлидің, яғни қамқордың келісімі. Уәли – қыздың әкесі мен бауырлары. Айша (р.а.) анамыздан жеткен хадисте: «Қайсы бір әйел уәлісіз (яғни қамқоршысыз) тұрмысқа шықса, оның некесі заңсыз... [1]»,-деп айтылғандай уәли некенің бір шарты;

3.Куәлардың қатысуы. Құран Кәрімде: «...Куәлікті Алла үшін толық орындаңдар. [2]»,-деген. Ал, хадисте: «Уәлисіз және екі куәсіз неке жүрмейді [3]»,-деген.

Әдетте, осы шарттар құдалықта толығымен орындалады. Айтпағымыз, қазақ дәстүріндегі құда түсуде неке қиюдың барлық шарттары көрініс тапқан. Ал, егер бұл шарттар орындалмаған болса, мешітке келіп қидыруға болады. Бірақ, неке жайлы білмегендіктен және сол заманның заңы бойынша некеге қидырғандықтан мұндай кісілердің некесі дұрыс емес деуге болмайды.

[1] Әл-Ихтияр литаълил әл-Мухтар 2-том, Абдулла бин Махмуд бин Маудуд әл-Маусили әл-Ханафи, Бейрут, «Дарул Арқам бин Әбу Арқам», Неке бөлімі, уәли және өкілдік тақырыбы, 112-бет
[2]Талақ сүресі, 2-аят
[3] Фиқһул Ханафи уә әдиллатуһу, шайх Асъад Мухаммад Саъид Сағиржи, 2-том, Дамаск, «Дарул Калим Таиб» 2008-жыл, неке бөлімі, неке қию шарттары, 153-бет

Руслан Камбаров

Ассаламу алейкум уа рахматтолахи уа баракатух!

Әке-шешем шаңырақ көтергендеріне 20 жылдай уақыт болып калды. Олар Кеңес Одағы кезінде АХАЖ-ға тіркелген. Мұсылманша неке қидырмаған. Ата-анам мешітке барып неке қидыруы керек пе? Рүстем.

Уа алейкум ассалам уа рахматуллаһи уа баракатуһ!

Рүстем! Кеңес заманында үйленгендер кейбіреулері тек АХАЖ-ға тіркелумен шектелгені мәлім. Бірақ, сол замандарда үлкендердің айтуымен неке қидырған жастар да болған.

Сіздің сауалыңызға келер болсақ, егер АХАЖ-да немесе құдалықта неке шарттары орындалса некелерін қидырудың қажеті жоқ.

Неке шарттары:

1.Қыз бен жігіттің сөз байласуы. Қыздың тұрмысқа шыққанда: «разымын»,-деп ал, жігіттің некеге алғанда: «қабыл алдым»,-деп өткен шақ формасында берген жауаптары;

2.Уәлидің, яғни қамқордың келісімі. Уәли – қыздың әкесі мен бауырлары. Айша (р.а.) анамыздан жеткен хадисте: «Қайсы бір әйел уәлісіз (яғни қамқоршысыз) тұрмысқа шықса, оның некесі заңсыз... [1]»,-деп айтылғандай уәли некенің бір шарты;

3.Куәлардың қатысуы. Құран Кәрімде: «...Куәлікті Алла үшін толық орындаңдар. [2]»,-деген. Ал, хадисте: «Уәлисіз және екі куәсіз неке жүрмейді [3]»,-деген.

Әдетте, осы шарттар құдалықта толығымен орындалады. Айтпағымыз, қазақ дәстүріндегі құда түсуде неке қиюдың барлық шарттары көрініс тапқан. Ал, егер бұл шарттар орындалмаған болса, мешітке келіп қидыруға болады. Бірақ, неке жайлы білмегендіктен және сол заманның заңы бойынша некеге қидырғандықтан мұндай кісілердің некесі дұрыс емес деуге болмайды.

[1] Әл-Ихтияр литаълил әл-Мухтар 2-том, Абдулла бин Махмуд бин Маудуд әл-Маусили әл-Ханафи, Бейрут, «Дарул Арқам бин Әбу Арқам», Неке бөлімі, уәли және өкілдік тақырыбы, 112-бет
[2]Талақ сүресі, 2-аят
[3] Фиқһул Ханафи уә әдиллатуһу, шайх Асъад Мухаммад Саъид Сағиржи, 2-том, Дамаск, «Дарул Калим Таиб» 2008-жыл, неке бөлімі, неке қию шарттары, 153-бет

Руслан Камбаров

Ассаламу алейкум!

Қайтыс болған ағасының әйелін, яғни жеңгесін қайнысы алуға бола ма? Е. Қалиев

Уа алейкум ассалам!

Хадисте: «Егер сендерге діні мен мінез-құлқы ұнайтын кісі сұрап келсе, оған (қыздарыңды) тұрмысқа беріңдер. Әйтпесе, жер бетінде бүлік пен орасан зор бұзықтық еткен боласыңдар [1]»,-деп айтылғандай, жесір әйелдің тұрмыс құрмай жүруі ар-намысына және жалпы қоғамға зияны тиеді. Күйеуі қайтыс болған әйел өзі қалаған ер кісімен қайта шаңырақ көтеруіне болады. Дегенмен, мінезі жақсы және діндар қайнағасы немесе қайнысына тұрмысқа шығуы басқа ер кісіге жар болудан әлдеқайда жақсырақ. Оның көптеген пайдасы бар.

1. Марқұмның бауырлары жетім балалардың ағасы болғандықтан, олардың мейірімі мен қамқорлығы басқа ер кісіден қарағанда көбірек;

2. Шариғат бойынша әйел қайта тұрмысқа шықса, қызын қайтыс болған (немесе ажырасқан) күйеуінің туыстарының қамқорлығына беруі керек. Ал, қайнысына тұрмысқа шықса, қыз әйелдің жанында қала береді;

3. Әйелдің сол шаңырақта қалуы ата-енесі және басқа да туыстарының қамқорлығы мен мейірімінде болуының кепілі;

4. Балалары да анасының басқа кісіге тұрмысқа шыққанынан гөрі, өз әкесінің бауырлары қарамағында болғанын көбірек қалауы мүмкін.

[1] Тирмизи

Руслан Камбаров