Мешітте көмекке мұқтаж жандар ескерусіз қалмайды

«Қолы ашықтың жолы ашық» деген халық мақалы өмірден ойып алынған шындық. Өйткені, қолындағы барымен бөліскен адамға әрқашада Алла Тағала да берекесін береді.

Мысалы, Қостанай облыстық «Марал ишан» мешітінде қайырымдылық мақсатындағы игі істер жалғасын табуда. Бұл орайда демеушілердің көмекке мұқтаж жандарға тигізіп жатқан ықпалын ерекше атап өткен жөн.

Ислам діні ешкімді ұлт пен ұлысқа бөлмейді. Жуырда өңірдегі түрлі ұлт өкілдерінен тұратын 30-ға жуық жанұяға назар аударылып, оларға қайырымдылық жасалды.

Өздеріңіз де баспасөздерден оқып жүрген шығарсыздар. Облыстық мешітте күн көрісі төмен, мүгедек және жалғызбасты аналардың өтініш-тілектері әрқашан да басшылыққа алынып, қолдан келгенше көмек көрсетіледі.

Жалпы, мұндай игі мақсаттағы шараларды әр ай сайын өткізіліп тұрады. Мұндай кезде қалталы және мүмкіндігі бар азаматтар ортақ ізгілікті істен шет қылмайды деген үміттеміз.

ҚМДБ-ның Қостанай облысындағы
өкілдігінің баспасөз қызметі

Достық – адамдардың бір-біріне адал, қалтықсыз сеніп, бір мүдделі, ортақ көзқараста болатын қасиет. Достық өзара жауапкершілік пен қамқорлықтың, рухани жақындықтың белгісі. Нағыз достық кісіге шабыт беріп, өмірде кездесетін түрлі сәтсіздіктерге мойымауға, басқа түскен қайғы мен қиыншылықты бірге көтеруге жәрдемдеседі. Дос-жарандардың мінездері әр түрлі болып келуі мүмкін. Мысалы, біреуінде қызбалық не шабандық, екіншісінде тұйықтық не жігерсіздік байқалса да, бұлар достыққа кедергі бола алмайды, қайта нағыз достық осындай кемшіліктерден арылуға көмектеседі. Сатқындық, екіжүзділік, өтірік айту, өзімшілдік достықпен сыйыспайды.

Алла Тағала Құранда былай дейді: «Әй мүміндер! Алладан қорқыңдар және шыншылдармен бірге болыңдар» (Тәубә сүресі, 119 аят). Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) былай деген: «Жаман дос пен жақсы достың мысалы әтір сатушымен от үрлеушінің мысалындай. Әтір сатушыға келер болсақ, не ол саған сыйлық жасайды, не сен одан бір нәрсе сатып аласың, не одан шыққан хош иісті сезесің. Ал от үрлеуші ұстаға келер болсақ, не ол сенің киіміңді күйдіреді, не одан шыққан сасық иісті сезесің». (Бхари, Муслим)

Имам Нәуәуи: «Бұл хадисте тақуа, құрметке лайықты адамдардың және жақсы мінез-құлық пен білім иелерінің арасында болудың артықшылығы айтылған. Сонымен қатар бидғатшы, ғайбат айтатын, көргенсіздігімен танымал болған адамдар мен жағымсыз қасиетке ие болған жаман адамдардың арасында болудың тыйым салынғандығы айтылған». (Шарх Сахих Муслим 5/484).

Қазақтың дәстүрлі әдептілік ұстанымында достыққа үлкен көңіл бөлінеді. Халық арасында достық туралы мақал-мәтелдер жеткілікті: «Дос жылатып, дұшпан күлдіріп айтады», «Досы жақсының, өзі де жақсы», «Дүниеде адамның жалғыз қалғаны – өлгені, қайғының бәрі соның басында». Достыққа қарама- қарсы ұғым – қастық пен күншілдік. Мұндай сезімге ерік алдырғандар басқаның қуаныш-қызығын, ырыс-бағын көтере алмайды, дос дегеннің не екендігін білмейді. Дұрыс дос таңдай білу – өмірлік мақсаттардың бірі.

Дос табу оңай, ал оны сақтау одан да қиын. Достық қатынасқа нәзіктікпен қарап, берік сақтау керек. Өйткені ол да баптауды қажет ететін нәзік өсімдік сияқты. Біздер достықты сақтау үшін жан-тәнімізбен еңбектенуіміз керек. Қайтарымын қажет етпей, бірігудің жолдарын үйрену керек. Сенім мен жарқын көңіл – достықты берік ететін тірек саналады. Өзі шынайы дос бола білген адамның достары да көп болады және жер бетінде өзін жалғыз сезінбейді.

Өмірге деген көзқарасы ортақ, дүниетанымы деңгейлес, әрі бір-бірін оңай түсінетін жандар бір-бірімен дос бола алады. Ал оның сақтаушысы адалдық пен шынайылық. Дос деген сенің басыңдағы кез келген жағдайды басқалардан артық түсінетін, яғни өзінің сезгендей сезе алатын сенің екінші сыңарың. Менің түсінігімдегі достың жолдастан айырмашылығы – жолдасыңды қатты сыйлайсың, ал досқа сондайлық ілтипат танытып, құрмет көрсетудің қажеті жоқ. Өйткені досыңды өзіңдей көретін болған соң «өзіңнің» көңіліңді өзің аулап керек емес. Себебі ол бәрін түсінеді, бәрін де біледі. Сондықтан, кез келген істі оған міндеттей аласың немесе оның саған сеніп тапсырған ісін өзіңнің қара басыңның қамындай атқарасың. Сондай-ақ, жолдасыңа өтініш айту үшін «ол мұны қалай қабылдауы мүмкін» деп ойлануың керек болады кейде. Немесе «қойшы, бәлкім түсінбей қалар» деп райыңнан қайтасың. Ал дос сенің жүз пайыз сеніміңдегі адам. Қалай айтсаң да жарасады.

Қазақ халқы үшін «дос» киелі ұғым. Бұл – кезінде батыр бабаларымыздың досы үшін жанын пида етуге дейін барғандығымен айқындалып тұр. Бұл мақал осыдан шықса керек: «Ақылы көпті дау алмас, досы көпті жау алмас». Бүгінгі таңда достықтың құны базардағы бағадай қымбат па, әлде арзан ба? Жалпы дос деген ұғымды сенімділігіне қарай үш түрге бөліп қарауға болады.

Бірінші, жан дос. Қуанышта да, қиыншылықта да қасыңнан табылар сенімді серігің. Жан дос қайғыңды да тең бөлісе алады.

Екінші, жалған дос. Әрқашан қасыңда. Бірақ қиыншылықта емес. Қара басының қамын үшін, қарнының тойғанын ойлайтындар. Яғни пайдакүнем.

Үшінші, виртуалды дос. Бұған сенуге де сенбеуге де болмайды. Қазіргі тілмен айтар болсақ агенттегі дос. Бірі таныс, бірі жат. Бірі ашық, бірі жұмбақ. Бір қызығы, кейде интернет арқылы танысып бақытты өмір кешіп жатқандарды да кездестіріп қаласың.

Дос биікке жетелейтін, қуанышыңа ортақ, қиындықта демеу болатын жан. «Жігітті досына қарап таны», - деген қазақ фәлсәфасы өте орынды айтылған. Бұл ұғым аласармасын десек, әрбір адам дос тұрғысынан да адал міндет атқарғаны абзал. Сонда ғана достықтың құны жоғары болмақ.

Рахым Серік Темірбекұлы
Лисаков қалалық «Әс-Сәләм» мешітінің
Бас имамы

«Мүмін әйелдерге де айт: «(Бөгде ерлерден) көздерін сақтасын. Әрі ұятты жерлерін (зинадан) қорғасын. Сондай-ақ зейнеттерін көрсетпесін. Бірақ олардың өзіндігінен көрінгендері басқа (беті, қол-аяқтары). Және бүркеншіктерін омырауларына түсірсін. Зейнеттерін керсетпесін». (Нұр сүресі, 31-аят)

Шариғаттың шәлісі – әйел затының табиғаты мен жаратылысына құнды, қажетті әрі лайықты дүние. Себебi олар, жаратылысынан әлсiз және нәзiк. Бұған қоса‚ әйел заты құдай қосқан ерінің алдында қиянатшыл атанбас үшiн, я болмаса өзiнен артық сұлулардың алдында көрiксiздiгiн, қартайғандығын жасыру үшін және жұрттың алдында сөзге қалудан, айыпталудан қорғану мақсатында табиғатынан зейнеттерін көрсетпеуді қалайды.

Тiптi, назар салып қарайтын болсақ‚ өзiн ашық-шашықтықтан ең көп сақтайтын кісілер – шау тартқан қартаң аналар. Ал көбіне өзiн көрсетуден қысылмайтындар – жас жеткіншек қыздар. Әйел психологиясында мынадай жағдайлар бар: жартылай ашылып-шашылып киiнген сұлу бiр әйел өзiне қараған бөтен он еркектiң екi-үшеуiн ұнатса да‚ қалған жетi-сегiзiн жақтырмай олардан жиіркенедi. Ары таза, бұзылмаған, сұлу да жаны нәзiк әйел, арам пиғылды көздердің сұқтануынан қысылады.

Демек, Құранның орамал тағуды әмiр етуi – жаратылысқа сай‚ әрi мейiрiмнiң қайнар көзi болып табылады. Сондай-ақ жаулық арқылы, өмiрлiк жар болатын қымбатты әйелдердi рухани құлдыраудан және масқаралықтан құтқаруға болады.

Сонымен қатар әйел затының болмысы бөгде ерлерден қауiптенетіндіктен табиғатынан бүркенуін қажет етедi. Себебi: сегiз-тоғыз минуттық харам бiр рақаттың күнәсімен қоса сегiз-тоғыз жыл бойы сол харам ләззаттың азабын тартуы ықтимал. Әрi мұндай жәйттер көптеп кездеседi. Әрi орамал арқылы бөтен еркектiң аранын ашып алмауды‚ тиiсуiне жол бермеудi әлсiз жаратылысы әмiр етеді, қатты ескертедi де басты панасы мен қорғаны – ұзын көйлегі мен орамалы екендiгiн көрсетедi.

Ерлi-зайыптылар арасындағы аса маңызды мықты байланыс пен шынайы сүйiспеншiлiк қарым-қатынас тек, дүние тiршiлiгiнiң қажеттiлiгiнен туындамайды. Сонымен қатар бiр әйел өз күйеуiне тек дүние тiршiлiгiне ғана арналған өмiрлiк жар емес. Кесiп айтқанда‚ мәңгi өмiрде де өмiрлiк жар болады. Егерде әйел мәңгi өмiрде де күйеуiне өмiрлiк жар болғысы келсе, мәңгi сүйiктi күйеуiнен өзге‚ басқа бiреудiң назарын өзiнiң сұлулығына шақырмауы әрi күйеуін ренжiтпеуi, қызғандырмауы керек. Сол сияқты ер кісінің де әйелімен болатын қарым-қатынасы дүние тiршiлiгiмен шектелмей, мәңгiлік өмiрдегі жары ретінде шынайы түрде оны сүйiп‚ құрмет тұтуы қажет. Әрi тек уылжыған жас та сұлу кезiнде ғана емес‚ керісінше ажары қашып көрiксiзденген шағында, кәрiлiгiнде де оған ерекше құрмет жасап‚ шынайы сүюі ләзім.

Жанұя өмiрiндегi бақыт – ерлi-зайыптылардың арасындағы бiр-бiрiне деген сенiмдiлiгiмен‚ ағынан жарылып сый-құрмет көрсетумен‚ шын сүюмен жалға-сады. Жартылай жалаңаштылық‚ бұл сенiмдiлiктi жояды. Әрi бiр-бiрiне арнаған сый-құрметiн‚ махаббат отын сөндiредi. Өйткенi жартылай ашылып киiнуге әдеттенген он әйелдiң iшiнен тек бiреуi ғана күйеуiнен басқаға қарамағандықтан‚ өзiн бөтен адамға көрсетекісі келмеуі мүмкін. Ал, тоғызы басқаларды күйеуiнен артық сымбатты деп бiледi. Сондай-ақ‚ жиырма еркектің iшiнен тек бiреуi ғана басқаларды өз әйелiнен артық сұлу деп бiлмейдi. Егер шариғат шәлісімен өзінің сұлулығын әйел кісі жасырмаса, отбасылық өмірдің өзегі болған әлгi шынайы махаббат пен бiр-бiрiне деген сый-құрмет су сепкендей басылып, тым жеркенiштi‚ арам пиғылды сезiмдердің оянуы мүмкiн.

Мысалы, адам болмысында ет бауыры, әпке-қарындасы секілді жақындарына деген құмарлық сезiмi жоқ. Өйткенi: жақындарының бет-әлпетi бiр кiндiктен болып‚ бауыр басып қалғандығы‚ оған жан ашырлықты және ақ жүрекпен адал сүюдi көлденең тартады. Сондықтан нәпсiге тән құмарлық пен ынта-ықыласын жояды. Бiрақ шариғат бойынша, жақындарына да көрсетуі тиым салынған балтыр сияқты басқа жерлерi жартылай ашылып жүрсе‚ нәпсiнiң құлы болған адамдарға тән тым жеркенiштi бiр сезiмнiң оянуына себепшi болуы әбден мүмкiн.

Себебi, жақын бауырының бет-пiшiнi, ет жақыны екенiн бiлдiреді. Алайда‚ жартылай ашық жүрген балтыры бейтаныс әйелдiкiмен бiрдей. Ет бауыр екендiгiн бiлдiретiн таңбасы жоқ. Сондықтан нәпсiнiң құлы болған бiрқатар адамдардың хайуани құмарлық сезімдерін оятуы мүмкiн. Бұл болса‚ төбе шашты тiк тұрғызар тiрi масқаралық .

Елдің демографиясы тұрғысынан қарасақ, ұрпақ көбейту, әркiмнiң-ақ талабы. Әрi ұрпақ көбейтудi қолдамайтын ешбiр ұлт, ешқандай мемлекет жоқ. Тiптi Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) былай: «Үйленiңдер‚ көбейiңдер‚ қиямет күнi сiздердiң көптiктерiңiзбен мақтанамын»,-деген. Алайда, ақ жаулық аяқасты болған жерде үйлену көбеймейдi, керсінше тым азайып кетедi. Себебi, ең сән қуушы әсемпаз жiгiт те өмiрлiк жұбайының ар-ұятты болуын қалайды. Өзi сияқты сәнқой‚ яғни ашық-шашық жүруiн қаламағандықтан үйленбей бойдақ қалады. Тiптi де зинақорлыққа салынады.. жалғасы бар

Дайыр Дүйсен Сәрінжіпұлы
Қостанай қалалық мешіттің найб имамы

«Мүмін әйелдерге де айт: «(Бөгде ерлерден) көздерін сақтасын. Әрі ұятты жерлерін (зинадан) қорғасын. Сондай-ақ зейнеттерін көрсетпесін. Бірақ олардың өзіндігінен көрінгендері басқа (беті, қол-аяқтары). Және бүркеншіктерін омырауларына түсірсін. Зейнеттерін керсетпесін». (Нұр сүресі, 31-аят)

Шариғаттың шәлісі – әйел затының табиғаты мен жаратылысына құнды, қажетті әрі лайықты дүние. Себебi олар, жаратылысынан әлсiз және нәзiк. Бұған қоса‚ әйел заты құдай қосқан ерінің алдында қиянатшыл атанбас үшiн, я болмаса өзiнен артық сұлулардың алдында көрiксiздiгiн, қартайғандығын жасыру үшін және жұрттың алдында сөзге қалудан, айыпталудан қорғану мақсатында табиғатынан зейнеттерін көрсетпеуді қалайды.

Тiптi, назар салып қарайтын болсақ‚ өзiн ашық-шашықтықтан ең көп сақтайтын кісілер – шау тартқан қартаң аналар. Ал көбіне өзiн көрсетуден қысылмайтындар – жас жеткіншек қыздар. Әйел психологиясында мынадай жағдайлар бар: жартылай ашылып-шашылып киiнген сұлу бiр әйел өзiне қараған бөтен он еркектiң екi-үшеуiн ұнатса да‚ қалған жетi-сегiзiн жақтырмай олардан жиіркенедi. Ары таза, бұзылмаған, сұлу да жаны нәзiк әйел, арам пиғылды көздердің сұқтануынан қысылады.

Демек, Құранның орамал тағуды әмiр етуi – жаратылысқа сай‚ әрi мейiрiмнiң қайнар көзi болып табылады. Сондай-ақ жаулық арқылы, өмiрлiк жар болатын қымбатты әйелдердi рухани құлдыраудан және масқаралықтан құтқаруға болады.

Сонымен қатар әйел затының болмысы бөгде ерлерден қауiптенетіндіктен табиғатынан бүркенуін қажет етедi. Себебi: сегiз-тоғыз минуттық харам бiр рақаттың күнәсімен қоса сегiз-тоғыз жыл бойы сол харам ләззаттың азабын тартуы ықтимал. Әрi мұндай жәйттер көптеп кездеседi. Әрi орамал арқылы бөтен еркектiң аранын ашып алмауды‚ тиiсуiне жол бермеудi әлсiз жаратылысы әмiр етеді, қатты ескертедi де басты панасы мен қорғаны – ұзын көйлегі мен орамалы екендiгiн көрсетедi.

Ерлi-зайыптылар арасындағы аса маңызды мықты байланыс пен шынайы сүйiспеншiлiк қарым-қатынас тек, дүние тiршiлiгiнiң қажеттiлiгiнен туындамайды. Сонымен қатар бiр әйел өз күйеуiне тек дүние тiршiлiгiне ғана арналған өмiрлiк жар емес. Кесiп айтқанда‚ мәңгi өмiрде де өмiрлiк жар болады. Егерде әйел мәңгi өмiрде де күйеуiне өмiрлiк жар болғысы келсе, мәңгi сүйiктi күйеуiнен өзге‚ басқа бiреудiң назарын өзiнiң сұлулығына шақырмауы әрi күйеуін ренжiтпеуi, қызғандырмауы керек. Сол сияқты ер кісінің де әйелімен болатын қарым-қатынасы дүние тiршiлiгiмен шектелмей, мәңгiлік өмiрдегі жары ретінде шынайы түрде оны сүйiп‚ құрмет тұтуы қажет. Әрi тек уылжыған жас та сұлу кезiнде ғана емес‚ керісінше ажары қашып көрiксiзденген шағында, кәрiлiгiнде де оған ерекше құрмет жасап‚ шынайы сүюі ләзім.

Жанұя өмiрiндегi бақыт – ерлi-зайыптылардың арасындағы бiр-бiрiне деген сенiмдiлiгiмен‚ ағынан жарылып сый-құрмет көрсетумен‚ шын сүюмен жалға-сады. Жартылай жалаңаштылық‚ бұл сенiмдiлiктi жояды. Әрi бiр-бiрiне арнаған сый-құрметiн‚ махаббат отын сөндiредi. Өйткенi жартылай ашылып киiнуге әдеттенген он әйелдiң iшiнен тек бiреуi ғана күйеуiнен басқаға қарамағандықтан‚ өзiн бөтен адамға көрсетекісі келмеуі мүмкін. Ал, тоғызы басқаларды күйеуiнен артық сымбатты деп бiледi. Сондай-ақ‚ жиырма еркектің iшiнен тек бiреуi ғана басқаларды өз әйелiнен артық сұлу деп бiлмейдi. Егер шариғат шәлісімен өзінің сұлулығын әйел кісі жасырмаса, отбасылық өмірдің өзегі болған әлгi шынайы махаббат пен бiр-бiрiне деген сый-құрмет су сепкендей басылып, тым жеркенiштi‚ арам пиғылды сезiмдердің оянуы мүмкiн.

Мысалы, адам болмысында ет бауыры, әпке-қарындасы секілді жақындарына деген құмарлық сезiмi жоқ. Өйткенi: жақындарының бет-әлпетi бiр кiндiктен болып‚ бауыр басып қалғандығы‚ оған жан ашырлықты және ақ жүрекпен адал сүюдi көлденең тартады. Сондықтан нәпсiге тән құмарлық пен ынта-ықыласын жояды. Бiрақ шариғат бойынша, жақындарына да көрсетуі тиым салынған балтыр сияқты басқа жерлерi жартылай ашылып жүрсе‚ нәпсiнiң құлы болған адамдарға тән тым жеркенiштi бiр сезiмнiң оянуына себепшi болуы әбден мүмкiн.

Себебi, жақын бауырының бет-пiшiнi, ет жақыны екенiн бiлдiреді. Алайда‚ жартылай ашық жүрген балтыры бейтаныс әйелдiкiмен бiрдей. Ет бауыр екендiгiн бiлдiретiн таңбасы жоқ. Сондықтан нәпсiнiң құлы болған бiрқатар адамдардың хайуани құмарлық сезімдерін оятуы мүмкiн. Бұл болса‚ төбе шашты тiк тұрғызар тiрi масқаралық .

Елдің демографиясы тұрғысынан қарасақ, ұрпақ көбейту, әркiмнiң-ақ талабы. Әрi ұрпақ көбейтудi қолдамайтын ешбiр ұлт, ешқандай мемлекет жоқ. Тiптi Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) былай: «Үйленiңдер‚ көбейiңдер‚ қиямет күнi сiздердiң көптiктерiңiзбен мақтанамын»,-деген. Алайда, ақ жаулық аяқасты болған жерде үйлену көбеймейдi, керсінше тым азайып кетедi. Себебi, ең сән қуушы әсемпаз жiгiт те өмiрлiк жұбайының ар-ұятты болуын қалайды. Өзi сияқты сәнқой‚ яғни ашық-шашық жүруiн қаламағандықтан үйленбей бойдақ қалады. Тiптi де зинақорлыққа салынады.. жалғасы бар

Дайыр Дүйсен Сәрінжіпұлы
Қостанай қалалық мешіттің найб имамы

Қолда бар алтынның қадірін жоғалтқанда білерсің демекші, Алла Тағаланың адамзат баласына берілген уақыт пенен денсаулығымыздың қаншалықты құнды, жоғары екенін ұмытып кетіп жатамыз.

Қазіргі қоғамда адамдардың көпшілігі өз өмірін, алтын уақытын керексіз нәрселерге жұмсайтыны құпия емес. Бұрын діндар ата-бабамыз, өмірінің әр минутын құндап, бір күні өтіп кетсе, соған мұңайып бір күнім өтіп кетті деп бағалайтын болса, ал қазір керісінше, тезірек уақыт өтсе екен дейді. ХХІ ғ. адамының миына «Уақытын босқа өткізу» уақытым жоқ деген ұғыммен алмастырылып, санасына әбден сіңіп кеткен.

Ұлы Жаратушы Иеміз Қасиетті Құранда уақыттың маңыздылығы мен құндылығын нақты айқын белгілеп көрсетті. Мысалы, «Ниса» сүресінің 103-аятынды:

إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَّوْقُوتًا

«Расында, намаз мүміндерге белгілі уақытта парыз қылынды»,-деп ескертті.

Мінеки, Алла Тағала жақсы амалдарды жасау үшін берген сәтті пайдаланып, уақытты босқа жіберіп алмау қажет. Әрине дін ұстанып, Аллаға бойұсынып жүрген кісілер бес уақыт намазын уақытылы орындап, намаздың белгіленген уақыты бар екендігін естен шығармастан, Жаратушысының бекіткен тәртібін еш бұзбасы анық.

Әр мұсылман адам намаз оқып, ішкі жан дүниесімен сыртқы келбетін туралап, тәртіпке келтіреді. Намаз ғибадатынан басқа да адам баласын тәртіпке баулитын қажылық, зекет, ораза т.б. секілді құлшылықтар бар. Жоғарыда аталған құлшылықтың барлық түрлері адамды ұқыптылыққа, уақытты ысырап етпеуге, шақырған жерге кешікпей уақытылы жүруге, өз уақытын үнемдеуге үйрететіндігі белгілі.

Бізге берілген өмірдің құндылығын түсінуіміз үшін, Қасиетті Құран кітабын оқысақ болғаны. Алла Тағала:

اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَالْأَرْضَ وَأَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقًا لَكُمْ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْأَنْهارَ (32) وَسَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دائِبَيْنِ وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهارَ (33) وَآتاكُمْ مِنْ كُلِّ ما سَأَلْتُمُوهُ وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ (34)

«Сондай Алла Тағала көктер мен жерді жаратып, аспаннан жаңбыр жаудырып, сол арқылы сендерге ризық үшін өнімдерді шығарды. Сонымен қатар өз әмірімен теңізде жүргізу үшін кемелерді еріктеріңе берді. Әрі өзендерді де сендерге бағындырды. (32) Ол Алла Тағала сендедің пайдаларың үшін, тұрақты түрде күн мен айды іске қосып, түн мен күндізді де іске қосты. (33) Әрі сендерге өзінен сұраған нәрселеріңнің бәрінен берді. Егер Алланың нығметін санасаңдар, санына жете алмайсыңдар. Расында адам баласы өте ынсапсыз, аса шүкірсіз. (34)».

Қасиетті Құранда Алла Тағала көптеген жерде уақытпен ант етіп, оның маңыздылығын көрсетеді. Мысалы:

وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى

«Қаранғылық басқан сәтте, түнге.../серт/)».

وَالضُّحَى

«Сәске уақтына /серт/».

وَالْفَجْرِ

«Ағарған таңға /серт/».

وَالْعَصْرِ

«Заманға /серт/».

Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сүннетінен де уақыттың қадірі турасында көптеген хадистерді кездестіруге болады.

Бір хадисте: «Екі нығмет бар. Адамдардын көпшілігі берілген осы екі игіліктің қадірін түсінбейді, ұмытады. Ол: денсаулық пен бос уақыт»,-делінген. Бос уақыт пен денсаулықтың қадырын өзімізге ұран етіп алатын болсақ күнделікті өмірімізді тиымды пайдаланып уақытымыз жеткілікті болатынына көз жеткіземіз.

Мұсылман адам осы екі нығметті өзінің бұл дүниесі мен ахиретіне пайда келтіретін нәрселерге жұмсау керек. Демек өз алтын уақытымен денсаулығын бос әурешілікпен өткізіп, кейде тиым салынған нәрселерге де бойалдырып, намазын дұрыс оқымайды, уақытын бейқамдық күйде ұйқымен өткізеді, теледидар мен компютер алдында телміріп, керексіз бос әңгімемен уақытын өткізеді.

Бұл екі нығметті орнымен қолдану жеке адам үшін де, қоғам үшін де пайдалы. Мәселен: білім алу, отбасындағы тәрбиеге көңіл бөлу, жағдайы төмен отбасыға қарайласып жәрдем беру т.б. сол секілді пайдалы нәрселермен айналысу қоғамның тұрақтылығын нығайту, бірлікті күшейтіп мәдениеттілікті сақтау.

Бұдан алатын пайдамыз, адамға бір мәрте ғана берілетін өмірде, уақыт нығметін қайырлы нәрселерге жұмсаудың артықшылығын білуіміз қажет. Өйткені, адам өзінің өмірінің санаулы уақытын құнттап, бір рет қана берілетін өмірді дұрыс өткізіп, қайырымдылық қылу, бір-бірімізге жақсылық жасау, игі істерге мұрындық болумен өткізген жөн.

Өмірімізге берілген нығметті дұрыс пайдалана алмай, пайдасыз нәрселерді жасайтын болсақ, әрине өкінішті. Дініміз Исламда бұл әрекеттер хош көрілмеген. Қияметте өткен бос уақытымыз үшін Алла алдында жауап береріміз анық.

Атақты сахаба Ибн Масғұд (р.а.): «Ғұмырымды қысқартып өткен күніме өкінішпен қараймын. Сол күнде жақсы амалды одан да көбірек жасамағаным үшін өкінемін»,- деген.

Атақты имам Абу Ханифаның (р.а.) шәкірті, атақты ғалым, қазы, фақиһ Абу Юсуф (р.а.) қартайып хал үстінде есін бір жоғалтып, бір кіріп жатқан кезде, жағдайын білуге Ибрахим деген шәкірті келеді. Сол кезде Абу Юсуф (р.а.) қуанып кетіп: «Өткендегі мына мәселе бойынша қатты уайымдаудамын. Маған тезірек қағазбен қалам бер»,-дейді. Шәкірті: «Мұндай мүшкіл халде жатып, қағаз қаламды қайтесіз»,-дегеніне болмай алдырып қажылыққа қатысты бір мәселенің үкімін жазды. Шәкірті үйден шығып бара жатқан кезде ұстазының соңғы қырыл демін естіп, үйге қайта кірсе, ұстазы жан тапсырған екен. Міне осылай атақты ғалымдарымыздың өзі өмірлерінің соңына дейін уақытының бос кетпеуіне қатты мән бергені айтылады.

Өткен ғалымдарымыздың өмірінде мұндай оқиғалар көптеп кездеседі. Сондықтан әр мұсылман өзінің уақытын пайдалы өткізілуін қадағалауы керек. Қамшының сабындай қысқа ғұмырымызда, өткен әр минут секундында Алла Тағалаға құлшылықпенен және жақсы амал жасаумен өткізуіміз керек. Әрине, бұл өмірде жұмыс істеп, бала-шаға қамын ойлауымыз қажет екендігі сөзсіз, бірақ, бұл дүние уақытша алдамшы ғана, шын мәнінде қайтар жағымыз мәңгі екенін естен шығармайық. Қолда бар мүмкіндікті бағалап, уақытымызды тиімді өткізуге тырысайық. Аллаға құлшылық етіп өткен адамның жағдайы о дүниеде жеңіл болатынын естен шығармайық!

Дильдабеков Игілік Альтаевич
Таран ауданы, Тобыл кенті
«Ажар» мешітінің бас имамы

Құлағыңыз түрік жүрсін

Белгілі дін қайраткері Бақытбек Нұрғабылұлы Тәжімбет Қостанай облыстық «Марал ишан» мешітінің бас имамы болып тағайындалғаннан бері талай жұртшылықты елең еткізерлік игі өзгерістер мен тың жаңалықтар болып жатыр.

Соның жарқын бір айғағы ретінде облыстық мешітте «Имам телефоны» жұмыс істей бастады. Баршаға мәлім, дін саласы бойынша өз беттерінше сауатын ашқысы келгендер немесе өзге де өздерін толғандырған жайларға байланысты нақты жауап алуға ниеттенген азаматтар әдетте ғаламтордың көмегіне жүгінеді немесе таныстарынан сұрап жатады.

Алайда, олардан алған жауаптарына қанағаттанбаулары да әбден мүмкін. Сондықтан осы саладағы терең білімді дін қайраткерлері яғни мешіт қызметкерлері мұндай кезде нақты көмек бере алады.

Қазіргі кезде екінің бірінде ұялы телефон бар екендігі белгілі. Сол себептен көкейде жүрген нақты сауалдарға байланысты +7 707 320 44 50 нөміріне күндізгі сағат 9.00 ден бастап Құптан намазы арасында хабарласуға болады.

ҚМДБ-ның Қостанай облысындағы
өкілдігінің баспасөз қызметі

Әбу Аюбтан (оған Алла разы болсын) жеткен хадисте, егер кімде кім Рамазанның оразасын аяқтаған сон Шәууәл айында алты күн ораза тұтса, бір жыл ораза ұстағанмен тең болады делінеді.

Бұл Алла Тағаланың бізге берген ұлы Мейірімі. Аз ғана амал жасап, он есе сауап алу – жақсы табыс көзі және керемет келісім.

Осыған орай, бізге осы айдағы оразаны қалай ұстау керек: үзіліссіз бе әлде арасында үзіліс жасап па, Рамазандағы қарыздарды өтегеннен соң ба әлде өтемес бұрын ба, қай күндері, қай уақытта деген толассыз сұрақтар келіп түсуде.

Сол себепті біз Шәууәл айындағы оразаға қатысты жиі қойылатын сұрақтарға жауап беруді ұйғардық:

1. Ханафи мәзһабы бойынша Шәууәл айының оразасын Рамазан айының қазасын өтемес бұрын ұстауға рұқсат етілген.

Әйелдер, сапардағылар мен Рамазан айында сырқаттанып я болмаса белгілі себептермен әрі себепсіз оразасын қаза қылғандар Рамазандағы қарыз оразаны келесі Рамазанға дейін міндетті түрде өтеу шартымен Шәууәл айында ораза тұта алады.

Алайда, егер бірінші Рамазан айындағы қазаны толтырып, артынан Шәууәл айының алты күнін ұстау ұнамды амал болып табылады.

Соған қарамастан, егер адам үлгермей жатса немесе Шәууәл айы аяқталғанша алты күнді ұстай алмай қаламын деп қауіптенсе, керісінше де жасауға болады

2. Шәууәл айындағы ораза тек Шәууәл айында ғана ұсталады. Егер кімде кім ай аяқталғанша ұстап үлгермесе, күнә болып саналмайды, себебі бұл ораза парыз етілмеген. Шәууәл айының оразасын Ораза Айт мейрамының бірінші күні өткен соң ұстай беруге болады.

Яғни, Шәууәл айының екінші жұлдызынан бастап Рамазан айының қазасын өтеп, одан әрі Шәууәл айының нәпіл оразасын ұстауға болады.

3. Рамазан айында мүлде ораза тұтпаған жандар парыз оразаны себепсіз қалдырған болса да, Шәууәл айының оразасын ұстай алады. Алайда, олар бір жылдық ораза тұтқанның сауабын ала алмайды. Себебі ондай сауапты алу үшін, хадисте келгендей, парыз болған оразаны міндетті түрде ұстауы қажет. Соған қарамастан, Алла қаласа, олар Шәууәл айындағы алты күндік оразаның сауабын алады.

Дегенмен, олар үшін Рамазандағы қазаның орнын толықтыру хайырлы. Себебі парызды қалдырып қою Алланың алдында үлкен күнә болып саналады.

4. Шәууәл айының алты күнін үзбей ұстауға да, арасында үзіліс жасап ұстауға да болады. Егер бір күн қоспаса, жұма күндері ораза тұтуға болмайды. Мысалы: бейсенбі- жұма немесе жұма- сенбі. Егер осындай етіп ұстар болса, жұма күні ораза тұтуға рұқсат.

Егер Рамазан айында ешқандай қазасы болмаған жандар болса, Шәууәл айының оразасын дүйсенбі және бейсенбі күндері ұсталатын сүннет оразасы күндері ауыз бекітуіне болады. Алайда, бұл бір жолы ғана. Шәууәл айының қосымша оразасын қай күні ұстау әр адамның жеке басының ісі.

5. Шәууәл айындағы ораза мен Рамазан айындағы ораза, сондай - ақ, өзге айлардағы тұтылатын оразалардың барлығы таңнан кешке дейін ұсталады.

Таң намазы мен ақшам намазының уақыттары қай кезде кіретінін білу үшін сайтымыздағы "Намаз уақыты және құбыла" айдарына кіріп, өз қалаңызды таңдап, сол жерден анықтай аласыз.

Таң намазы – ауыз бекітер уақыттың басталуы. Бұл деген сөз, сәресі ішуді және оразаны бұзатын амалдарды (ерлі- зайыптыларға жыныстық қатынасты, тіс тазалау барысында тіс пастасы жұтып қою, тағы басқа ) тоқтату қажет деген сөз. Рамазан айындағы оразаны бұзатын амалдырдың барлығы да кез келген оразаны да бұзады.

Ақшам намазының уақыты – ауыз ашатын уақыт. Күн ұясына бата салысымен мұсылман адам оразада тыйым салынған амалдарды жасауына болады.

Алла Тағала баршамыздың оразамызды қабыл алып, екі ғұмырда да сауапқа кенелтсін!

Azan.kz