Қолда бар алтынның қадірін жоғалтқанда білерсің демекші, Алла Тағаланың адамзат баласына берілген уақыт пенен денсаулығымыздың қаншалықты құнды, жоғары екенін ұмытып кетіп жатамыз.

Қазіргі қоғамда адамдардың көпшілігі өз өмірін, алтын уақытын керексіз нәрселерге жұмсайтыны құпия емес. Бұрын діндар ата-бабамыз, өмірінің әр минутын құндап, бір күні өтіп кетсе, соған мұңайып бір күнім өтіп кетті деп бағалайтын болса, ал қазір керісінше, тезірек уақыт өтсе екен дейді. ХХІ ғ. адамының миына «Уақытын босқа өткізу» уақытым жоқ деген ұғыммен алмастырылып, санасына әбден сіңіп кеткен.

Ұлы Жаратушы Иеміз Қасиетті Құранда уақыттың маңыздылығы мен құндылығын нақты айқын белгілеп көрсетті. Мысалы, «Ниса» сүресінің 103-аятынды:

إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَّوْقُوتًا

«Расында, намаз мүміндерге белгілі уақытта парыз қылынды»,-деп ескертті.

Мінеки, Алла Тағала жақсы амалдарды жасау үшін берген сәтті пайдаланып, уақытты босқа жіберіп алмау қажет. Әрине дін ұстанып, Аллаға бойұсынып жүрген кісілер бес уақыт намазын уақытылы орындап, намаздың белгіленген уақыты бар екендігін естен шығармастан, Жаратушысының бекіткен тәртібін еш бұзбасы анық.

Әр мұсылман адам намаз оқып, ішкі жан дүниесімен сыртқы келбетін туралап, тәртіпке келтіреді. Намаз ғибадатынан басқа да адам баласын тәртіпке баулитын қажылық, зекет, ораза т.б. секілді құлшылықтар бар. Жоғарыда аталған құлшылықтың барлық түрлері адамды ұқыптылыққа, уақытты ысырап етпеуге, шақырған жерге кешікпей уақытылы жүруге, өз уақытын үнемдеуге үйрететіндігі белгілі.

Бізге берілген өмірдің құндылығын түсінуіміз үшін, Қасиетті Құран кітабын оқысақ болғаны. Алла Тағала:

اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَالْأَرْضَ وَأَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقًا لَكُمْ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْأَنْهارَ (32) وَسَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دائِبَيْنِ وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهارَ (33) وَآتاكُمْ مِنْ كُلِّ ما سَأَلْتُمُوهُ وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ (34)

«Сондай Алла Тағала көктер мен жерді жаратып, аспаннан жаңбыр жаудырып, сол арқылы сендерге ризық үшін өнімдерді шығарды. Сонымен қатар өз әмірімен теңізде жүргізу үшін кемелерді еріктеріңе берді. Әрі өзендерді де сендерге бағындырды. (32) Ол Алла Тағала сендедің пайдаларың үшін, тұрақты түрде күн мен айды іске қосып, түн мен күндізді де іске қосты. (33) Әрі сендерге өзінен сұраған нәрселеріңнің бәрінен берді. Егер Алланың нығметін санасаңдар, санына жете алмайсыңдар. Расында адам баласы өте ынсапсыз, аса шүкірсіз. (34)».

Қасиетті Құранда Алла Тағала көптеген жерде уақытпен ант етіп, оның маңыздылығын көрсетеді. Мысалы:

وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى

«Қаранғылық басқан сәтте, түнге.../серт/)».

وَالضُّحَى

«Сәске уақтына /серт/».

وَالْفَجْرِ

«Ағарған таңға /серт/».

وَالْعَصْرِ

«Заманға /серт/».

Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сүннетінен де уақыттың қадірі турасында көптеген хадистерді кездестіруге болады.

Бір хадисте: «Екі нығмет бар. Адамдардын көпшілігі берілген осы екі игіліктің қадірін түсінбейді, ұмытады. Ол: денсаулық пен бос уақыт»,-делінген. Бос уақыт пен денсаулықтың қадырын өзімізге ұран етіп алатын болсақ күнделікті өмірімізді тиымды пайдаланып уақытымыз жеткілікті болатынына көз жеткіземіз.

Мұсылман адам осы екі нығметті өзінің бұл дүниесі мен ахиретіне пайда келтіретін нәрселерге жұмсау керек. Демек өз алтын уақытымен денсаулығын бос әурешілікпен өткізіп, кейде тиым салынған нәрселерге де бойалдырып, намазын дұрыс оқымайды, уақытын бейқамдық күйде ұйқымен өткізеді, теледидар мен компютер алдында телміріп, керексіз бос әңгімемен уақытын өткізеді.

Бұл екі нығметті орнымен қолдану жеке адам үшін де, қоғам үшін де пайдалы. Мәселен: білім алу, отбасындағы тәрбиеге көңіл бөлу, жағдайы төмен отбасыға қарайласып жәрдем беру т.б. сол секілді пайдалы нәрселермен айналысу қоғамның тұрақтылығын нығайту, бірлікті күшейтіп мәдениеттілікті сақтау.

Бұдан алатын пайдамыз, адамға бір мәрте ғана берілетін өмірде, уақыт нығметін қайырлы нәрселерге жұмсаудың артықшылығын білуіміз қажет. Өйткені, адам өзінің өмірінің санаулы уақытын құнттап, бір рет қана берілетін өмірді дұрыс өткізіп, қайырымдылық қылу, бір-бірімізге жақсылық жасау, игі істерге мұрындық болумен өткізген жөн.

Өмірімізге берілген нығметті дұрыс пайдалана алмай, пайдасыз нәрселерді жасайтын болсақ, әрине өкінішті. Дініміз Исламда бұл әрекеттер хош көрілмеген. Қияметте өткен бос уақытымыз үшін Алла алдында жауап береріміз анық.

Атақты сахаба Ибн Масғұд (р.а.): «Ғұмырымды қысқартып өткен күніме өкінішпен қараймын. Сол күнде жақсы амалды одан да көбірек жасамағаным үшін өкінемін»,- деген.

Атақты имам Абу Ханифаның (р.а.) шәкірті, атақты ғалым, қазы, фақиһ Абу Юсуф (р.а.) қартайып хал үстінде есін бір жоғалтып, бір кіріп жатқан кезде, жағдайын білуге Ибрахим деген шәкірті келеді. Сол кезде Абу Юсуф (р.а.) қуанып кетіп: «Өткендегі мына мәселе бойынша қатты уайымдаудамын. Маған тезірек қағазбен қалам бер»,-дейді. Шәкірті: «Мұндай мүшкіл халде жатып, қағаз қаламды қайтесіз»,-дегеніне болмай алдырып қажылыққа қатысты бір мәселенің үкімін жазды. Шәкірті үйден шығып бара жатқан кезде ұстазының соңғы қырыл демін естіп, үйге қайта кірсе, ұстазы жан тапсырған екен. Міне осылай атақты ғалымдарымыздың өзі өмірлерінің соңына дейін уақытының бос кетпеуіне қатты мән бергені айтылады.

Өткен ғалымдарымыздың өмірінде мұндай оқиғалар көптеп кездеседі. Сондықтан әр мұсылман өзінің уақытын пайдалы өткізілуін қадағалауы керек. Қамшының сабындай қысқа ғұмырымызда, өткен әр минут секундында Алла Тағалаға құлшылықпенен және жақсы амал жасаумен өткізуіміз керек. Әрине, бұл өмірде жұмыс істеп, бала-шаға қамын ойлауымыз қажет екендігі сөзсіз, бірақ, бұл дүние уақытша алдамшы ғана, шын мәнінде қайтар жағымыз мәңгі екенін естен шығармайық. Қолда бар мүмкіндікті бағалап, уақытымызды тиімді өткізуге тырысайық. Аллаға құлшылық етіп өткен адамның жағдайы о дүниеде жеңіл болатынын естен шығармайық!

Дильдабеков Игілік Альтаевич
Таран ауданы, Тобыл кенті
«Ажар» мешітінің бас имамы