Сұрақ:

Құдай қаласа, жақында әйелім босанбақ. Баламыздың атын өзім қойсам деп едім. Кейбіреулер «Баланың атын имам қою керек» дегенді алға тартады. Ол міндетті ме? Баланың оң құлағына азан, сол құлағына қамат оқылуының себебі не? Азан мен қаматтың мәтінін де берсеңіздер.

Жауап:

Ислам дінінде сәби өмірге келгенде әке - шешенің орындауға тиісті болған міндеттерінің бірі, баланың құлағына азан шақырып жақсы ат қою.

Азан шақырып ат қою Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) бері келе жатқан үрдіс. Яғни сүннет амал. Ибн Аббастың (р.ғ.) риуаят етуі бойынша Алла елшісі (с.ғ.с.) немересі Хасан дүниеге келгенде, оның оң құлағына азан, сол құлағына қамат оқыған (Тирмизи, Әдаһи, 15).

Дүниеге келген сәбидің ең алғашқы естіген даусы азан үні болғаны дұрыс. Өйткеніі оқылған азан мен қамат, сәбиге жасалған алғашқы иман қадамы болып табылады. Азанның мағынасы мен мазмұнында тәкбір (Алланың Ұлылығы), таухид (Алланың бірлігі), пайғамбарлық және намаз сияқты діннің негіздері қамтылған.

Азанды білген кез келген мұсылман баласы баланың атын қоя алады. Міндетті түрде имамның немесе молданың азан шақыруы шарт емес. Егер де жас кезінде балаға қандай бір жағдайлармен азан шақырылмаса, есейген кезінде де шақыруға рұқсат етілген.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ат қою жөнінде бірнеше өсиет пен ескертулер жасаған. Бір хадисте: «Қиямет қайымда әркім аттарымен және әкелеріңнің есімімен шақырыласыңдар. Олай болса жақсы ат қойыңдар» деген. (Бухари, Әдеб, 108) Дүниеге келген сәбиге бір жетіге дейін ат қойған абзал.

Ал азан шақырып ат қоюдың тәртібіне келер болсақ, ең әуелі азаншы құбылаға жүзін қаратып сәбидің оң құлағына азан шақырады да, үш рет атын айтады. Кейін екінші жағына яғни сол құлағына қамат түсіріп, үш рет аты аталады. Міне осыдан кейін жақсы тілек қосуға да болады.

Оң құлағына азан, сол құлағына қамат түсіруінің бір себебі, бұл екеуі намаздардың алдында әрдайым қатар келеді. Сондықтан нәрестеге екеуін қатар оқиды. Алайда, жас нәрестенің құлағына азан мен қамат айтылғанмен, артынша намаз оқылмайды. Осы оқылмаған намаз адам өмірден өткен кезде азан, қаматсыз өтеліп барып жерленеді. Бұл намаз «жаназа намазы» деп аталады. Бұдан алатын ғибрат адамның өмірге келіп, кетуі бейне бір азан, қамат айтылған соң намаздың дереу басталатыны секілді, қысқа ғана өмір берілгенін көрсетеді. Өмірдің қысқа екенін осылай білген жан, Аллаға жақындайтын, Алла разы болатын амалдарды мол істейтін болады.

Азан мен қаматтың мәтіні төмендегідей:

Аллаһу акбар Аллаһу акбар

Аллаһу акбар Аллаһу акбар

Әшһәду әллә иләәһә иллаллааһ

Әшһәду әллә иләһә иллаллааһ

Әщһәду әннә Мухаммәдәр расуулуллааһ

Әщһәду әннә Мухаммәдәр расуулуллааһ

Хаииә ьаләссаләәһ

Хаииә ьаләссаләәһ

Хаииә ьаләл фәләәх

Хаииә ьаләл фәләәх

Аллаһу акбар, Аллаһу акбар

Ләә иләәһә иллаллааһ!

(Азан шақырылып болған соң оң құлағына аты үш рет айтылады. Іле сол құлағына қаматты оқырда тура азандағы сөздерді айтады. Бірақ соңындағы «хаииә ьалал фалах»сөзінен соң «қад қамәтиссаләһ» деп екі рет айтып барып қалған сөздермен тәмамдайды. Қаматтан кейін де үш рет аты аталады).