Қызылды-жасыл дүние қызығына беріліп, өмір сүріп жатқан қоғамымызда біз көбіне дәулеті бізден артқан кісіге көз тігіп, соның деңгейіне жетуді аңсап, ғұмыр кешудеміз.

Қанағат қарын тойғызады, қанағатсыздық астыңдағы жалғыз атыңды сойғызады. Адам бұл өмірде бақытты болуы үшін, Аллаға шүкір етіп, барға қанағат етуі керек.

Екі көз тек топыраққа тоятының естен шығарып, бар нәрсемізге қанағат тұтпай, дүниеге берілуіміз, көлігіміз бола тұра, оданда әдемісін мінгіміз келетіні қанағаттың жоқтығының белгісі. Киімнің ең жақсысын, әшекей бұйымнын ең қымбатын алғымыз келеді. Бұл әрекеттер ашкөздіктен, жүректе қанағаттың жоқтығынан туындайтын дерт. Адамға байыған сайын байысам деген ой келіп, рухани құлдырауға душар болады. Алла Тағала Исра сүресінің 27 аятында:

إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا

«Шүбәсіз, ысырапқорлар шайтандарға бауыр. Ал шайтан болса, Раббысына рақметі жоқ, малғұн!»-деп, ысырап етіп, азға қанағат етпейтін кісілерді шайтанның досына айналатындығын ескертті.

Қай мәселеде де ысырап етудің дұрыс емес екендігін Пайғамбарымыздың (ﷺ) мына хадисінен аңғаруға болады:

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ رضي الله عنهما أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرَّ بِسَعْدٍ وَ هُوَ يَتَوَضَّأُ فَقَالَ : مَا هَذَا السَّرَفُ يَا سَعْدُ؟ قَالَ : أَ فِي الْوُضُوءِ سَرَفٌ؟ قَالَ : نَعَمْ، وَ إِنْ كُنْتَ عَلَى نَهْرٍ جَارٍ. روى الإمام أحمد (6768) و ابن ماجة (419).

Пайғамбарымыз (ﷺ) бірде Сағыдтың дәрет алып жатқаның көріп, оған: «Әй, Сағыд! Бұл не деген ысырап?»-дейді. Сонда Сағыд (р.а.): «Дәрет алу үшін қолданылған судың да ысырабы болады ма?»-деп сұрағанда, Пайғамбарымыз (ﷺ): «Әрине, тіпті ағып тұрған өзеннің жағасында тұрып дәрет алсаң да», - деп жауап берді.

Ең дұрысы, өзіңнен жағдайы тәуірге емес, керісінше әл-ауқаты өзіңнен төмендеу кісіге көз салып, шүкір ете білуді үйренуіміз қажет екендігін ұмытпағанымыз жөн.

Бірде Пайғамбарымыз (ﷺ), өзінің сүйікті қызы Фатиманы түйе жүнінен тоқылған киіммен, бидай тартып отырғанын көріп, былай дейді: «Ей, Фатима! Бұл дүниенің кедейлігі мен ауыртпалығына шыда, себебі арғы дүниеде сені жұмақ пен рахат күтіп тұр».

Бірде Омар (р.а.) Пайғамбарымыздың (ﷺ) қарапайым күн кешуін көріп: «Әй, Алланың Елшісі! Патшалар жұмсақ мамықта жатады, ал Сіз болсаңыз жұқа төсеніште жатырсыз. Сіз, Алланың Елшісі емессіз ба! Сондықтан басқаларынан қарағанда ерекше қошемет пен құрметке Сіз лайықты емессіз ба!»-деді. Оған Алланың Елшісі (ﷺ): «Ей, Омар! Бұл дүниенің рахаты мен қызығы оларға, ал арғы дүниенің рахаты мен ләззәті бізге қалуын қаламайсың ба?» - деді.

Алланың Елшісі (ﷺ) және әділетті халифалар (р.а.) қарапайым ғұмыр кешіп, азға қанағат етіп, олардың дүние соңына түспегендігі сөзсіз ақиқат.

Омар (р.а.) мұсылмандардың әміршісі болған уақытта Сирия, Палестина, Иран, Мысыр елдері ашылып, мұсылман елдеріне айналды. Мәдина қаласына Византия мен Парсы елдерінің байлықтары молынан ағылды. Мәдинаға келген бұл мол байлықтың арқасында сол уақытта өмір сүрген мұсылмандардың жағдайы жақсарса да, мұсылмандардың әміршісі болған Хаттаб ұлы Омар (р.а.) ол байлықтың еш біріне де қызықпады. Жұма күні хұтпаға бірнеше жерден жамалған шапанымен шығып, таяғына сүйеніп көшелерді аралап, мұсылмандардың жағдайын сұрап, мұң-мұқтаждарын шешумен болды.

Тіпті мұсылмандардың әміршісі Омар (р.а.) құлымен бірге түйемен Шам еліне сапар шеккен уақытта, әлгі түйеге кезектесіп мініп барған еді. Шам еліне кірер уақытта кезек құлына келгенде: «Енді сенің кезегің келді. Түйеге мін» - деп бұйырады. Сол кезде құлы: «Мұсылмандардың әміршісі! Халық мені халифа деп ойлап қалар» - деген сөзіне қарамастан Омар (р.а.) құлын отырғызып, өзі жаялатып кірген.

Жалпы Омар (р.а.) халифа қарапайым ғұмыр кешті. Мемлекетке түскен түсімнен тек өзіне жеткіліктісін ғана алды. Кей уақыттарда Омардың (р.а.) мұқтаждық көріп жүргенін көрген сахабалар, оның алатын жалақысын көтеруді қалады. Алайда Омардың (р.а.) өзіне айтуға ұялып, қызы Хафсаға (р.а.) айтқан. Хафса (р.а.) бұл мәселені әкесіне айтып жеткізгенде, Ол (р.а.): «Қызым! Пайғамбарымыздың (ﷺ) қалай тамақтанып, қалай киінгені есіңде ме?» - деп сұрады. Сонда Хафса: «Иә, Ол (ﷺ) тек өзіне қажетті болғанын ғана алатын»,-дегнеде, Омар (р.а.): «Менің екі досым және мен, бір сапардың жолаушыларымыз. Бізден бірінші болып белгіленген жерге сүйікті Пайғамбарымыз (ﷺ) жетті. Одан кейін сол жолмен Әбу Бәкір (р.а.) жүріп өтті. Ал олардан кейін үшінші мен болғым келеді. Менің жолға алған жүгім көп болса, ол екеуіне жете алмай қаламын ба деп қорқамын. Әлде сен менің, сол жолда үшінші болуымды қаламайсың ба?» - деп сұрайды.

Әрине, адам қарапайымдылықты ту етіп, азға қанағат, барға шүкір етудің сауапты іс екенін түсінер. Алайда, шынайы мұсылман осы нәрселерді жүзеге асырып, өмір жолын осы принциптерге сай өткізері сөзсіз.

Жітіқара аудандық
«Ержан Тәтішев» мешітінің
бас имамы С. Есмурзин