Жаңалықтар

Вторник, 27 Октябрь 2015 12:23

Өлімнің хикметі

Бірде Мұса (ғ.с.) пайғамбар өлім жайлы пікір қылып, Жаратушы Алла Тағаладан сұрапты:
• Ей Раббым! Сен адамдарды не үшін жаратасың, егер кейін, бәрібір оларды өлтіретін болсаң?

Аталмыш сұраққа жауап ретінде, Алла Тағала өзінің Пайғамбарына (ғ.с.) егін егуді бұйырды. Мұса (ғ.с.) пайғамбар Раббысының бұйрығына бойұсынып, егін екті де, өнім алатын алаңды баптап күтіп, егінін суарды. Мерзімі келіп, егін піскен кезде, Мұса (ғ.с.) пайғамбар егінді орып алып, сабаннан бидәйін айыруға кірісті.

Сол кезде Алла Тағала Мұсаға (ғ.с.) былай деп үн қатты:
• Ей Мұса! Не нәрсемен шұғылданып жатсың?
• Ей Раббым! Мен егінді орып алып, енді сабаннан бидәйді айырып жатырымын, – деп, Мұса (ғ.с.) Раббысына жауап берді.
• Ей Мұса, бұл сенің қойған сұрағыңа жауап! Өйткені өлім, егінді ору іспетті. Егін орылғаннан соң, бидәйдің сабаннан ажырағаны секілді, өлім арқылы дәл солай, жақсы адамдар күнәһар пенделерден ажыратылады, - деді Алла Тағала өзінің Пайғамбарына (ғ.с.).

Өлімнің хикмет-мақсатына қатысты әркімнің өзіндік әртүрлі көзқарастары болуы мүмкін. Алайда оған қатысты өзгермейтін бір ғана ақиқат бар: «Бар билік бір Өзінің қолында болған, шексіз игілік пен құт-берекенің жалғыз иесі Алла қандай ұлы! Оның құдіреті барлық нәрсеге толық жетеді. Ол қайсібірің анағұрлым игі һәм сауапты іс істер екен деп, бәріңді сынап көру үшін өлім мен өмірді жаратты. Ол – Азиз (бәрінен үстем әрі ұлы), Ғафур (құлдарының күнәлары қанша жерден ауыр болса да тәубелеріне келген жағдайда оларға өте кешірімді)» (Мүлк, 1-2).

Аса ұлы Алла пенделерін жаратып, оларды осы дүниеге әкелді және оларға бұл өмірден басқа өмірге көшетіндіктерін ескертті. Сонымен қатар адамдарға бұйрықтар мен тыйымдар бекітті де, бұйрықтарын орындауға кедергі жасайтын, көңіл құмарлықтарымен сынады. Сонда кім Алла Тағаланың бұйрығына бойұсынып, амал жасауда жақсылық танытса, Алла ол пендесінің марапатын екі дүниеде де хайырлы етіп береді. Ал кімде-кім Раббысының бұйрығын орындамай, құмарлық қалауларына еріп, құмарлық ләззәттарын қанағаттандыру үшін жолдан тайса, онда оған қарымтаның ең жаманы беріледі (А. Саъди тәпсірі).

Қостанай облыстық «Марал ишан»
мешітінің найб имамы
Сыздықов Дархан Манарбекұлы

Published in Сыздыков Дархан Манарбекович

Вторник, 27 Октябрь 2015 12:21

Өлімнің хикметі

Бірде Мұса (ғ.с.) пайғамбар өлім жайлы пікір қылып, Жаратушы Алла Тағаладан сұрапты:
• Ей Раббым! Сен адамдарды не үшін жаратасың, егер кейін, бәрібір оларды өлтіретін болсаң?

Аталмыш сұраққа жауап ретінде, Алла Тағала өзінің Пайғамбарына (ғ.с.) егін егуді бұйырды. Мұса (ғ.с.) пайғамбар Раббысының бұйрығына бойұсынып, егін екті де, өнім алатын алаңды баптап күтіп, егінін суарды. Мерзімі келіп, егін піскен кезде, Мұса (ғ.с.) пайғамбар егінді орып алып, сабаннан бидәйін айыруға кірісті.

Сол кезде Алла Тағала Мұсаға (ғ.с.) былай деп үн қатты:
• Ей Мұса! Не нәрсемен шұғылданып жатсың?
• Ей Раббым! Мен егінді орып алып, енді сабаннан бидәйді айырып жатырымын, – деп, Мұса (ғ.с.) Раббысына жауап берді.
• Ей Мұса, бұл сенің қойған сұрағыңа жауап! Өйткені өлім, егінді ору іспетті. Егін орылғаннан соң, бидәйдің сабаннан ажырағаны секілді, өлім арқылы дәл солай, жақсы адамдар күнәһар пенделерден ажыратылады, - деді Алла Тағала өзінің Пайғамбарына (ғ.с.).

Өлімнің хикмет-мақсатына қатысты әркімнің өзіндік әртүрлі көзқарастары болуы мүмкін. Алайда оған қатысты өзгермейтін бір ғана ақиқат бар: «Бар билік бір Өзінің қолында болған, шексіз игілік пен құт-берекенің жалғыз иесі Алла қандай ұлы! Оның құдіреті барлық нәрсеге толық жетеді. Ол қайсібірің анағұрлым игі һәм сауапты іс істер екен деп, бәріңді сынап көру үшін өлім мен өмірді жаратты. Ол – Азиз (бәрінен үстем әрі ұлы), Ғафур (құлдарының күнәлары қанша жерден ауыр болса да тәубелеріне келген жағдайда оларға өте кешірімді)» (Мүлк, 1-2).

Аса ұлы Алла пенделерін жаратып, оларды осы дүниеге әкелді және оларға бұл өмірден басқа өмірге көшетіндіктерін ескертті. Сонымен қатар адамдарға бұйрықтар мен тыйымдар бекітті де, бұйрықтарын орындауға кедергі жасайтын, көңіл құмарлықтарымен сынады. Сонда кім Алла Тағаланың бұйрығына бойұсынып, амал жасауда жақсылық танытса, Алла ол пендесінің марапатын екі дүниеде де хайырлы етіп береді. Ал кімде-кім Раббысының бұйрығын орындамай, құмарлық қалауларына еріп, құмарлық ләззәттарын қанағаттандыру үшін жолдан тайса, онда оған қарымтаның ең жаманы беріледі (А. Саъди тәпсірі).

Қостанай облыстық «Марал ишан»
мешітінің найб имамы
Сыздықов Дархан Манарбекұлы

Published in Ғибратнама

Понедельник, 26 Октябрь 2015 15:48

Бас мүфти Кентаудағы жаңа мешіттің ашылуына қатысты

Кентау қаласында сәні мен сәулеті жарасқан «Балаби қары» атындағы зәулім мешіттің ашылу салтанаты болып өтті.

Оған арнайы ҚМДБ-ның төрағасы, Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлы хазрет елімізге белгілі бірқатар зиялы қауым өкілдері қатысты.

Салтанатты жиын найб мүфти, «Әзірет Сұлтан» мешітінің Бас имамы Серікбай қажы Сатыбалдыұлының қасиетті Құран Кәрімді тиләуат етуімен басталды.

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлы хазрет Кентау қаласының 60 жылдық мерекесімен құттықтап, жаңа мешіт ел бірлігі мен ынтымағына қызмет ете берсін дей келе: «Құрметті бауырлар! Біздер қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған бейбіт, тыныш заманда өмір сүріп отырмыз. Құлшылық жасауға барлық азамат құқылы. Бабаларымыз жасырын түрде Жаратушыға жалбарынған кешегі атеистік дәуірді артқа тастап, имандылық жолын ұстануға толық мүмкіндік туған тәуелсіз елде күн кешудеміз. Біз бодандықтың қасіретін көрген елміз. Ал қазір, Құдайға шүкір, ешкім бізге неге намаз оқыдың, неге мешітке барып жүрсің демейді. Біз осындай бостандық заманның қадірін сезініп, Құдайға құл, адамға ұл болуды, имандылықты ту етуді мақсат тұтуымыз керек.» - деді Бас мүфти. Сөз соңында дәстүрге сәйкес жаңа мешіттің кітапханасына қасиетті Құран Кәрімді тарту етті.

Осы сәні мен сәулеті жарасқан мешітті осы елдің тумасы ақын, кәсіпкер Рахым қажы Балабиев ақсақалдың ұрпақтары салып, ел игілігіне берді.

Мешіт хасбеті солтүстік батысқа қаратылған. Темірден иілген оюлы қақпалар орнатылған. Қақпаның оң жағына мешіт әдебін сақтау туралы тақта жазылған. Қақпадан кіргенде жайқалған шыршалар мешіттің сыртқы келбетіне сән береді. Мешіт алаңы 1,2 г/а шаршы метр жерді алып жатыр. Мешіттің айналасы көгалдандырылған және шыршалармен көркейтілген. Айналасына жарық сәулесі көмкеріліп, орнатылған прожектрлер күмбез бен мұнараларына жарық шашады. Мешіт бір қабатты, биіктігі 4 метр, ені 12 метр, ұзындығы 24 метр, көк түсті жеті мұнарасы мен күмбезі бар.

Ғимаратта дәрісханалар және намаз оқитын үлкен зал, сонымен қатар әйелдер намаз оқитын 70 адамдық арнайы бөлмесі бар. Үлкен залда 500 намазхан емін-еркін намаз оқиды. Имам бөлмесі қазіргі талапқа сай компьютермен, принтермен, сканермен, ксерокспен, сымтетікпен, факспен, кітап сөрелері және жиһаздармен жабдықталған. Кітапханада кітап сөрелерімен қоса оқырмандарға кітап оқуға жағдай жасалынған. Жаңа мешіт құтты болсын, ағайын!

Мұхамеджан Естеміров
ҚМДБ-ның ОҚО бойынша өкіл имам орынбасары

Published in Жаңалықтар

Понедельник, 26 Октябрь 2015 15:44

Қызылжарда республикалық қарилер жарысы мәресіне жетті

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының бастамасымен Солтүстік Қазақстан облыстық «Қызылжар» орталық мешітінде 22-23 қазан күндері өңіріміздің біртуар азаматы, қари Ғабдулбари Төлегенұлының 100 жылдық мерейтойына арналған Құран қарилардың жарысы өз мәресіне жетті.

Жарыс алдында Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының Солтүстік Қазақстан облысы бойынша өкіл имамы Кенжетай қажы Байкемелұлы Құран жарысына келген қонақтарды құттықтап, Құран жарысына қатысушы қариларға сәттілік тіледі.

Бұл алқалы жиынға арнайы Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының шариғат және пәтуа бөлімі меңгерушісінің орынбасары Сансызбай Шоқанұлы келген болатын. Өз сөзінде жарыстың жоғары деңгейде өтуіне сәттілік тілеп, Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлының арнайы құттықтауын жеткізді: «Қымбатты қарилар! Бүгінгі байқауда абыроймен топ жаруларыңызға тілектеспін. Бүгінгі сыннан сүрінбей өтетіндеріңізге мен сенемін. Сіздерге Алла жар болсын!» деді Сансызбай Шоқанұлы.

Бірінші күні еліміздің әр облысынан келген 30 қари таңертеңгі сағат 10:00-ден бастап, Құран оқуда өз бақтарын сынады. Жарыстың бірінші кезеңі кешкі сағат 20.00-ге дейін жалғасты. Әділ қазылардың шешімімен келесі он қари екінші кезеңге өтті.

Жарыстың екінші күні бақтарын сынаған он қари өздерінің Құран жаттауда, оны мәнерлеп оқуда аса біліктіліктерін көрсетіп, мешітке келген халықтың ықыласына бөленді.

Жарыстың қорытындысы бойынша бас жүлдені Шымкент қаласынан келген Шаисмаилов Шавкат (1000000 теңге), 1-орынды Алматы қаласынан келген Құрбан Яхия (700000 теңге), 2-орынды қызылжарлық қари Амиршоев Умар (500000 теңге), 3-орынды Алматы облсынан Есмұрзаев Бауыржан (300000 теңге) иеленді. Бірінші кезеңнен кейін сүрінген 20 қариға 50000 теңгеден ынталандыру сыйлығы таратылды.

Жарыс соңында «Қызылжар» жұртшылығына дастархан жайылып, қаламыздың «Погодина» театрында рухани кеш ұйымдастырылды.

Published in Жаңалықтар

Пятница, 23 Октябрь 2015 10:07

Әсерлі өткен кездесу

Жуырда облыстық «Марал ишан» мешітінің найб имамы Дархан Манарбекұлы, Қостанай қаласының православ шіркеуінің өкілі Веталий Клеба және облыстық Дін істері жөніндегі басқарманың бөлім меңгерушісі Сапарғали Абдиев А. Байтұрсынұлы атындағы Қостанай мемлекеттік университетінде болды.

Онда олар студенттермен рухани келісім күнінің маңыздылығы, қоғамға берер пайдасы, Қазақстан мұсылмандарының тұғырнамасы атты құжатта көрсетілген діни басқарманың негізгі ұстанымы және теріс діни ағымдардан сақтану жөнінде әңгіме өткізді. Кездесу студенттерге үлкен әсер қалдырды

Сондай-ақ сол күні облыстық «Марал ишан» мешітінің найб имамы Дархан Манарбекұлы А. Байтұрсынұлы атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің студенттерімен болған басқосуда «Ислам діні- ынтымақ діні» тақырыбында уағыз айтып, олардың дүниетанымдарын кеңейтуге ықпал етті. Мұндай жылы жүзді жүздесулер алдағы кездері де жалғасын таппақ.

ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі

Published in Жаңалықтар

Понедельник, 19 Октябрь 2015 16:32

Сәләфилер: «Әбу Ханифаның ақидасы басқа, Мәтуриди ақидасы басқа», - дейді. Бұған не дейсіздер?

1-Сұрақ. Әссәләмуғалейкум! Мәтуриди ақидасын ұстану уәжіп пе? Мен Ханафи мәзхабындамын. Ақиданы да Әбу Ханифаны ұстансам болмайды ма?

Нұрлыбек

2-Сұрақ. Әссәләмуғалейкум! Сәләфилер айтады: «Әбу Ханифаның ақидасы басқа, Мәтуридидікі басқа», - деп. Бұған не дейсіздер?

Дәурен

Уағалейкум әссәләм уә рахматтуллаһи уә бәракәтуһ!

Матуриди ақида мектебінің іргесі Әбу Ханифаның реттеп кеткен сенім негіздеріне қаланған. Имам Ағзамның жазған ақида негіздерін кейіннен методикалық тұрғыда түсіндіріп, өз алдына ақида мектебіне айналдырған Әбу Мансур Мәтуриди еді[1].

XVII-ғасырда өмір сүрген «кәләм» және «фиқһ» ғылымдарының білгірі Ахмәд ибн Хасан Баязизаде (1687 ж.қ.) есімді ғалым өзінің «Ишәратул Мәрам» атты еңбегінде былай деп өтеді:

«Имам Мәтуриди Әбу Ханифадан жеткен «сенім негіздерін» өзінің кітаптарында бұлтартпас дәлелдермен нықтап, сол ақида негіздерінің аясында туындаған тұжырымдамаларын (тәфариъ-تفاريع) нақты айғақтармен пысықтады...»[2]

Осы орайда, Баязизаде Әбу Ханифаның ақидаға қатысты айтқан сөздерін бір араға жинақтап «әл-Усулулул Мүнифа лил Имам Әби Ханифа» деген атаумен кітап қылып шығарған кісі. Кейіннен аталмыш кітапқа «Ишаратул Марам мин Ъибәратил Имам» деген атпен түсіндірме жазды. Бұл кітап әлі күнге дейін өз құндылығын жоғалтқан емес.

Сондай-ақ, Имам Матуридидің «Китабут Таухид» атты еңбегін зерттеп, зерделеген дін мамандарының бірі Мысырлық Доктор Фатхуллаһ Халиф Әбу Ханифа мен Имам Мәтуриди арасындағы байланысты былай түсіндіреді:

«Әбу Ханифаның ақидаға жазған еңбектері көбінесе Ислам сенім негіздерін (қысқаша) баяндап өткен. Көп жерде дәлел және нақты, айқын айғақтар көрсетілмеген. Ал, Имам Мәтуридидің арқасында, Әбу Ханифаның айтып кеткен ақида негіздері тек, сенім негіздері ғана емес, ғылыми болуына да қол жеткізді...»[3]

Сол себепті, Әбу Ханифаның айтып кеткен ақида негіздері мен Мәтуриди мәзхабындағы ақида негіздері арасында айырмашылық жоқ деп, сенімді түрде айта аламыз.

Сөзім дәлелді болуы үшін, төменде Әбу Ханифа (р.а.) мен Имам Мәтуриди арасындағы кейбір ақида мәселелерін салыстырмалы түрде бере кетейін.

ЕСКЕРТУ: жазбамды барынша қысқа қылуды көздеп отырғандықтан, бұл жерде кейбір ақида мәселелері ғана сөз болады. Әсіресе, көпшілік оқырманға таныс тақырыптар таңдалып беріледі. Айтылмай қалған ақида тақырыптарында сәйкестік жоқ деген ой қалыптаспауы тиіс.

1. Алланың кәләм сипаты

Әбу Ханифа (р.а.): «Алла Тағаланың сипаттары жаратылыстардың сипаттарынан басқа (оларға ұқсамайды)... Алла сөйлеуші, бірақ, (Оның сөйлеуі) біздің сөйлегеніміз сияқты емес. Біз сөйлегенде (белгілі) құралдардың көмегімен (ағзалардың көмегімен) және әріптердің көмегімен (дыбыстау арқылы) сөйлейміз. Ал, Алла Тағала ешқандай құралдың көмегінсіз және әріптердің көмегінсіз сөйлейді. Өйткені, әріптер жаратылған. Алла Тағаланың сөзі болса, жаратылмаған...»[4]

(Фиқһуль әкбәр)

Имам Мәтуриди: «Алланың әзәлдән сипаты болып табылатын Кәләм (сөйлеуші) сипаты әріптерден және дыбысталудан тұрмайды...» [5][6].

(Тә'уиләтул Құран)

2. Алланың ақыретте көрінуі

Әбу Ханифа (р.а.): «Алла Тағала ақыретте көрінеді. Оны жәннаттағы мүмін-мұсылмандар өз көздерімен көреді. Бірақ, (Оның көрінуі) еш нәрсеге ұқсамайды, кескін-кейіпсіз болады, Алла мен жаратылыстарының арасында арақашықтық (түсінігі) болмайды. (Яғни, арақашықтық осы дүниедегі заттардың көрінуіне тән құбылыс. Алла Тағала заттарға ұқсамайды)».

(Фиқһуль Әкбәр).

Имам Мәтуриди: «Азиз әрі Жәлил Раббымыздың көзге көрінуіне келер болсақ, біздің сенімімізде Алла Тағаланың көрінуі ақиқат әрі қажетті. Бірақ оның көрінуі «идраксіз» (яғни, бағытсыз, тұсы жоқ) және «тәпсірсіз» (яғни, көрушіге бетпе-бет тұруы, белгілі бір арақашықтықта көрінуі, көз жанарының жетуі деген сияқты құбылыстар Алла Тағаланың көрінуіне жат)...»[7].

(Имам Мәтуриди, «Китабут Таухит»)

3. Аллаға мекен беру

Әбу Ханифа (р.а.): «Ешбір орын, ешбір жаратылыстар жаратылмай тұрып, Алла Тағала (әзәлден) бар еді. «Қайда» жоқ кезде, Ол бар еді (яғни мекен, орын болмай тұрып бар еді)...».

(әл-Фиқһул Әбсат)

Имам Мәтуриди (р.а.): «Ешбір орын, ешбір мекен болмай тұрып, Алла Тағала (әзәлден) бар еді. Бүкіл орындар жойылуы мүмкін (мәңгі емес), ал, Алла Тағала әзәлде қандай болса, солай қала береді. Әзәлде қандай болса, қазір де сондай. Қазір қандай болса, әзәлден сондай...»[8]

«...Шынында да, Ұлы Аллаға орын белгілеу немесе «Алланың өзі (Би Зәтиһи) барлық жерде» деп сипаттама беру – Алла қандай да бір жерге орнығуды, тұрақтауды керек етеді деген сөзді меңзеген болады. Құдды, бір жерге орналасып, сол жерде өзгеріске ұшырап жататын, белгілі бір мекенде орнығуды керек ететін денелер іспетті (ал, бұл Аллаға жат)...»[9].

(Китабут Таухид).

4. Аршқа орнығу

Әбу Ханифа (р.а.): «Біздің сеніміміз бойынша: Алла Тағала «Аршқа истиуә етті». (Алайда) Ол Аршқа мұқтаж емес және онда орналаспады... Егер отыруға және тұрақтауға мұқтаж дейтін болсақ, онда Ол Аршты жаратпай тұрып қайда болды?! Ондай (түсінік) Алланың ұлықтығына сай емес».

(әл-Уәсия).

Имам Мәтуриди: «...Бұл мәселеге қатысты біздің негізгі тұжырымыз былайша: Шынында Алла Тағала: «Оған еш нәрсе ұқсамайды», - дей келе[5] Өзін жаратылғандарға ұқсатудан тыйып отыр. Жоғарыда айтып өттік: Алла Тағала сипаттарында да, істерінде де (өзге жаратылыстарға) ұқсаудан аулақ деп (متعال عن الاشباه). Сондықтан да «ар-Рахману ъаләл ъаршистәуә» деген аятқа Құранда айтылғанға (мухкәм аяттарға) сай және жаратылыстарға ұқсатып жібермейтіндей етіп мағынасын беру керек. Өйткені бұл жайында (бұйрық) Құранда келген және ақыл да осыны құптайды. Сондай-ақ: «Ол аяттың ұғымы (тә’уилі) мынадай», - деп те кесіп айта алмаймыз. Одан өзге де мағынаға келуі мүмкін... Ендеше, бір мағынаны кесіп айтпастан Алла Тағала аталмыш аяттың астарында нені мақсат етіп тұрған болса, соған иман етеміз...»[10] «Құран Кәрімде «истиуә» сөзі үш түрлі мағынада қолданылған: жоғарылау, кемелденіп, жетілу және жаратуды діттеу. Төртінші мағынасы ретінде «билігіне алу» дегенді де қосса болады»[11]

(Китабут Таухид).

5. «Ин’ша Алла, мұсылманмын» деп айту

Әбу Ханифа (р.а.): «Иман келтірген кісі ол – шынайы (жүрегімен) сенген кісі. Кәпір ол – шынайы жоққа шығарушы. Иманға күмән араласуы мүмкін емес...»«...Ал, кімде-кім «Ин’ша Алла, мүмін-мұсылманмын» десе, немесе «Сен мүмінсің бе?» деп сұралған кезде, «Алла біледі» деп жауап берсе, иманына күмән арластырды деген сөз. Бірақ, мұнафиқ емес...».

("әл-Уәсия" және "әл-Фиқһул Әбсәт").

Имам Мәтуриди (р.а.): «Біздің көзқарасымыз бойынша, мүмін-мұсылман екендігін нақты, ешқандай шартты рай түріндегі немесе «истисна» түріндегі сөздерді қолданбастан білдіруі тиіс (Истисна: бірақ, алайда т.б. сияқты бөлектеп тұратын сөздер). Сондықтан, «ин’шаАлла» (мұсылманмын) деп айтпауы керек (өйткені, бұл – мұсылман екендігіне сенімді емес адамның сөзі)... Ұлы-Азиз Алла: «Біз Аллаға иман еттік деп айтыңдар!» - дей келе мүмін екенін нақты білдіруді ұнатқан»[12].

(Китабут Таухид).

6. Иман тілмен айтып, жүрекпен растау

Әбу Ханифа (р.а.): «Иман дегеніміз – тілмен айтып, жүрекпен нану (растау, құптау, яғни «тасдиқ») (әл-Уәсия).

Имам Мәтуриди (р.а.): «Негізінде иман – жүрекпен растау болып табылады. Алайда, жүректегі нәрсе бізге жасырын болғандықтан оны анықтау мүмкін емес. Сондықтан шариғат жүректегі сенімді сөз жүзінде білдіруді керек етеді. Ол нәрсе осы дүниеде мұсылманға қатысты шариғи үкімдердің орындалуы үшін қажет»

(Китабут Таухид).

7. Ауыр күнә істегендер

Әбу Ханифа (р.а.): «Мұсылманды қандай да бір күнә жасағаны үшін кәпір демейміз. Тіпті ауыр күнә жасаса да үкімі осы. Оны иман шеңберінен шығармай, шын мағынада мүмін-мұсылман деп есептейміз, бірақ ол күнәһар мүмін болып саналады. Дегенмен кәпір емес. Әйтсе де, жасаған күнәсін халалға шығарса кәпір болады»[13]

(Әл-Фиқһул Әкбәр).

Имам Мәтуриди: «...Біз «тастиқ» ету арқылы иман еткен боламыз... Осылайша (үлкен күнәға барған мұсылманның) иманы жойылмайтыны және мүмін деген атауын жоғалтпайтыны дәлелденді...»[14]

(Китабут Таухид).

8. «Иман» мен «Ислам» ұғымы жайында

Әбу Ханифа (р.а.): «...Иман мен Ислам сөздік тұрғыда бір-бірінен бөлектеніп тұрса да, исламсыз иман, имансыз ислам болмайды. Бірі сыртқы жақ, екіншісі ішкі жақ. Ал, «дін» деп, Иманды, Исламды және жалпы шариғатты айтады»[15] («Алим уәл мутааллим». «Фиқһул Әкбәр»).

Имам Мәтуриди: Бұл қос терминнің діни тұрғыда мағыналары бір. Тілдік тұрғыда әртүрлі ұғымға келуі мүмкін...[16] т.б.

(Китабут Таухид)

Қорытынды:

Жоғарыдағы салыстырмалы түрде беріліп өткен тақырыптардағы сәйкестікке қарап-ақ, Мәтуриди мәзхабының іргесі Әбу Ханифаның о баста айтып кеткен ақида негіздеріне қаланғандығын көруге болады. Осы уақытқа дейін Мәтуриди мәзхабының ғалымдары аталмыш қос ғұламаны жалпылама ақида мәселесінде бөле-жара қарастырмаған.

Ал, сәләфизм бағытындағылардың осыған қатысты алға тартып жүрген уәждері ақиқатқа жанаспайды.

Ең дұрысы – Аллаға мәлім!

Имам Мәтуридидің ақида негіздерінде Имам Ағзам Әбу Ханифаға барып тірелетіндігін төмендегі суреттен көруге болады:

[1] Мухаммад Әбу Захра, Тарихуль Мәзәхибиль Исламия -165-166 бет
[2] Бәязизаде: Ишаратуль Мурам. 12 бет. «Дәрул кутубил ъилмия». Либия. 2007 ж.
[3] Доктор Фатхуллаһ әл-Халиф, «Татқиқ Китабит Таухид».
[4] Алиюл Қари: «Шарху Китабил фиқһил әкбар». 57-58 бет.1995 ж. Бейрут-Либия.
[5] Имам Мәтуриди, , «Тә’уиләтул Құран»: Ниса – 164.
[6] Имам Нәсәфи, «Табсирату әл-Әдиллә». 1/435 бет.
[7] Китабут Таухид.
[8] «Китабут Таухид». 2001 ж. Бейрут. Стамбул. Арапша зерттеп зерделеген: Б. Топалоғлу, М. Урутша.
[9] Имам Матуриди, Китабут Таухид-132 бет. Бейрут.
[10] Имам Матуриди: Китабут Таухид -Бәянул ъарш уәл қаулу бил мәкән- 136 бет. Байрут-Любнән. Истамбул-Туркия. Зерттеп баспаға дайындаған Проф.Доктор Б.Топалоғлу. Араб тілінде.
[11] Имам Мәтуриди – Китабут Таухид: Баянул Ъарш. 133 бет. Байрут-Любнән. Истамбул-Туркия. Зерттеп баспаға дайындаған Проф.Доктор Б.Топалоғлу. Араб тілінде.
[12] Имам Мәтуриди – Китабут Таухид. Арапша зерттеп-зерделеген Б.Топалоғлу.
[13] Фиқһул Әкбәр
[14] Имам Матуриди: Китабут Таухид. «Үлкен күнәлар». Байрут-Любнән. Истамбул-Туркия. Зерттеп баспаға дайындаған Проф.Доктор Б.Топалоғлу. Араб тілінде.
[15] Баязизаде, «Усулул Мунифа». 83 бет.
[16] Имам Матуриди: Китабут Таухид. «Үлкен күнәлар». 493-бет. Байрут-Любнән. Истамбул-Туркия. Зерттеп баспаға дайындаған Проф.Доктор Б.Топалоғлу. Араб тілінде.

Абдусамат Қасым

Published in Ақида

Понедельник, 19 Октябрь 2015 16:31

Сәләфилер: «Әбу Ханифаның ақидасы басқа, Мәтуриди ақидасы басқа», - дейді. Бұған не дейсіздер?